Άρωμα Ελευθερίας (Rosewater), με τον Gael Garcia Bernal

Η Feelgood Entertainment παρουσιάζει στους κινηματογράφους από την Πέμπτη 6 Αυγούστου 2015 την ταινία Άρωμα Ελευθερίας (Rosewater), σε σενάριο και σκηνοθεσία του Jon Stewart, με τον Gael Garcia Bernal.

To Άρωμα Ελευθερίας (Rosewater) διηγείται μια καθηλωτική, αληθινή ιστορία που βασίστηκε στο best seller (Then They Came for Me: A Family’s Story of Love, Captivity, and Survival) του δημοσιογράφου του BBC Maziar Bahari. Είναι το σεναριακό και σκηνοθετικό ντεμπούτο του οικοδεσπότη του The Daily Show, Jon Stewart, ο οποίος είχε μικρή αλλά καθοριστική ανάμειξη στα γεγονότα που οδήγησαν τον δημοσιογράφο στην άδικη φυλάκιση του. Ο δημιουργός εμποτίζει αυτή τη σκληρή ιστορία με στοιχεία μαύρου χιούμορ, ενώ φροντίζει να δικαιώσει τους θεατές με την αφήγηση της τρομαχτικής αυτής περιπέτειας. Πρωταγωνιστεί ο εξαιρετικός Μεξικανός Gael Garcia Bernal. Απέναντι του και στον ρόλο του βασανιστή στέκεται επάξια ο Δανός Kim Bodnia.

Σύνοψη

2009. O Jason Stewart, πρώην ρεπόρτερ του Daily Show, κάνει μια σατιρική συνέντευξη με τον Maziar Bahari την παραμονή των εκλογών στο Ιράν. Ο οικοδεσπότης της εκπομπής αστειευόμενος, αποκαλεί τον καλεσμένο του κατάσκοπο. Κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων που ξέσπασαν στους δρόμους εξαιτίας της νοθείας των αποτελεσμάτων και τις οποίες ο Bahari μαγνητοσκόπησε, οι ιρανικές αρχές τον συνέλαβαν με την κατηγορία της κατασκοπείας. Βασική απόδειξη της ενοχής του θεωρήθηκε η συνέντευξη στο Daily Show. Για τις επόμενες 118 μέρες, ο Bahari βασανίστηκε και ανακρίθηκε από έναν αστυνομικό με το κωδικό όνομα Rosewater.

Διάρκεια: 103’

Μια συζήτηση με τον Jon Stewart

Πώς αποφασίσατε να είναι το Άρωμα Ελευθερίας το σεναριακό και συγγραφικό σας ντεμπούτο;

Πρόκειται για μία σύμπτωση που προέκυψε από την ατυχή περίπτωση του Maziar. Του είχα πάρει συνέντευξη το 2009, πριν τις εκλογές. Αμέσως μετά τις εκλογές, τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν, όπου του έδειξαν το συγκεκριμένο απόσπασμα της εκπομπής. Θεωρούσαν ότι είναι απόδειξη ότι πρόκειται για κατάσκοπο. Το αρχικό έναυσμα για την ταινία προήλθε από τις τύψεις μου για αυτό που συνέβη. Τον συνάντησα και του μίλησα μετά την έκδοση του βιβλίου του και η ταινία ξεκίνησε από τότε.

Η ταινία έχει στοιχεία χιούμορ. Πώς προέκυψαν;

Η ικανότητα του Maziar να διατηρεί την αίσθηση του χιούμορ και να αντιλαμβάνεται το παράλογο κατά τη διάρκεια της φυλάκισης του επικρατεί στο βιβλίο. Το σενάριο ωθεί το χιούμορ σε πιο έκδηλη υφή. Ήθελα να δείξω ότι η ζωή είναι αστεία, καθώς ένα κομμάτι του Ιράν είναι έτσι. Όμως το χιούμορ, παίζει έναν υποστηρικτικό ρόλο στην ταινία. Ελπίζω να είναι οργανικό και να μοιάζει φυσικό και όχι επιτηδευμένο.

Τι προσφέρουν ο Gael Garcia Bernal και ο Kim Bodnia στους ρόλους τους;

Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας διαδραματίζεται σε ένα στενό χώρο, με δύο άντρες, ο ένας ανακριτής και ο άλλος αιχμάλωτος. Ήταν δύσκολο να βρεθούν δύο άνθρωποι με τέτοιο χάρισμα και προσωπικότητα, έτσι ώστε να αιχμαλωτίσουν την προσοχή των θεατών για 45 λεπτά. Και οι δύο τα κατάφεραν καταπληκτικά, πιστεύω. Έχω παίξει κι εγώ σε μερικές ταινίες, όχι με μεγάλη επιτυχία, ομολογώ, οπότε όταν βλέπω ηθοποιούς με σπουδαίες ικανότητες, εκπλήσσομαι.

Τι πιστεύετε ότι θα κερδίσουν οι θεατές από την ταινία;

Προσπαθώ να μην ανησυχώ για το κοινό. Ανησυχώ περισσότερο για τις προθέσεις μας όταν κάναμε την ταινία. Και νομίζω ότι έχει να κάνει με δύο πράγματα: Πρώτον, να υπενθυμίσω στους ανθρώπους ότι το παράλογο και η χαρά μπορούν να υπάρχουν και στις πιο απάνθρωπες συνθήκες. Δεύτερον, ότι αυτοί που θέλουν να εκφραστούν δεν πρέπει να εκτίθενται στις τρομερές συνθήκες που υπέστη ο Maziar. Ένα από τα πράγματα που αυτά τα καθεστώτα κάνουν στους αιχμαλώτους είναι να τους απομονώνουν και να τους κάνουν να αισθάνονται τελείως μόνοι. Ελπίζω η ταινία να περιέχει την αίσθηση ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτή τη θέση δεν είναι μόνοι ή ξεχασμένοι. Ελπίζω να παρηγορηθούν από αυτό.

Μια συζήτηση με τον Gael Garcia Bernal

Ο ρόλος σας ήταν απαιτητικός; Πώς τον προσεγγίσατε;

Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας έγινε διαβάζοντας το βιβλίο του Maziar. Η εμπειρία του με καθήλωσε και περιγράφει την αιχμαλωσία του με πολύ μεγάλο βάθος. Τον γνώρισα και συναντήθηκα με πολλούς ανθρώπους στο Ιράν. Η συναισθηματική διαδρομή του Maziar ξεχώρισε για μένα. Στην αρχή ήταν λίγο κυνικός, δεν νομίζω ότι περίμενε κάτι τόσο δυνατό και έντονο στις εκλογές. Κατέγραψε τα γεγονότα και αυτό τον άλλαξε. Όταν πήγε στη φυλακή, βρήκε έναν λόγο να παλέψει για κάτι πιο συγκεκριμένο, που είναι η ελευθερία του λόγου.

Πώς ήταν η συνεργασία με τον σκηνοθέτη;

Είναι ο πιο ενεργητικός άνθρωπος που ξέρω. Κρατούσε τα ηνία κάθε μέρα. Έδινε κίνητρο. Το Άρωμα Ελευθερίας είναι η ταινία του. Πιστεύω πραγματικά ότι είχε κάτι να πει με αυτήν την ταινία. Επίσης, ήξερε πότε να μεταδώσει χιούμορ στο γύρισμα, ακόμα και στις πιο έντονες σκηνές.

Πώς αισθανθήκατε στις σκηνές των ανακρίσεων;

Θυμάμαι όταν κάναμε πρόβες πριν το γύρισμα, πίστευα ότι οι σκηνές θα ήταν βασανιστικές. Κλεισμένος σε ένα μικρό δωμάτιο, με δεμένα μάτια, στραμμένος σε έναν τοίχο για ώρα.  Συναισθηματικά, είχα εμπλακεί με τον χαρακτήρα, οπότε όταν βρέθηκα εκεί ήταν τουλάχιστον τρομαχτικό. Ο συμπρωταγωνιστής, ήταν ο ιδανικός βασανιστής γιατί ήταν πολύ καλός σε αυτό, εγώ έπρεπε να βρω πώς θα αντιδράσω. Το καλύτερο πράγμα που ζητάς από τους άλλους ηθοποιούς είναι να σε προκαλέσουν να αντιδράσεις. Μετά ελπίζεις να τους δώσεις πίσω κάτι καλό.

Πώς περιγράφετε τη σχέση του αιχμαλώτου με τον ανακριτή;

Στο βιβλίο του Maziar περιγράφεται η δυναμική ανάμεσα στους δύο. Ο Rosewater είναι ένας τρισδιάστατος χαρακτήρας με τεράστια δύναμη. Όταν ο Maziar είχε δεμένα τα μάτια, μύριζε τον ανακριτή του από απόσταση. Θυμίζει λίγο το σύνδρομο της Στοκχόλμης, που ο αιχμάλωτος αρχίζει να δένεται με τον φύλακα του. Ο Maziar περίμενε με ανυπομονησία να δει τον Rosewater. Όταν δεν τον έβλεπε για μερικές μέρες, ανησυχούσε γιατί ήταν η μόνη του επαφή με τον έξω κόσμο. Είχαν και κοινά σημεία. Οι γονείς τους είχαν βασανιστεί από τις μυστικές υπηρεσίες.

Τι σημαίνει για εσάς η ιστορία του Maziar;

Το Άρωμα Ελευθερίας (Rosewater) σκαλίζει ένα παγκόσμιο θέμα. Το πώς η εξουσία τρέφεται από την ύπαρξη του εχθρού. Όταν δεν υπάρχουν εχθροί, η εξουσία τους επινοεί για να προκαλέσει φόβο και να συνεχίσει να επιβάλλεται. Αυτό είναι το θέμα της ταινίας, κατά τη γνώμη μου.

Μια συνομιλία με τον Maziar Bahari

Γνωρίζατε το Daily Show πριν τη φυλάκιση σας;

Ναι. Το παρακολουθούσα για πολλά χρόνια. Σχεδόν κάθε νύχτα το έβλεπα και για αυτό συμφώνησα να δώσω συνέντευξη πριν τις εκλογές. Ήμουν πολύ απασχολημένος εκείνη την περίοδο και είχα πολλές προτάσεις από τα μέσα ενημέρωσης, αλλά εγώ πήγα στο The Daily Show. Ήμουν πολύ χαρούμενος που συνάντησα τον Jason Jones και τον παραγωγό στην Τεχεράνη.

Γιατί επιλέξατε να εμπιστευτείτε το βιβλίο σας στον Jon Stewart;

Ήμουν θαυμαστής της εκπομπής και τον εμπιστεύτηκα, αφού πίστευα στις ιδέες του. Δεν είμαι σίγουρος ότι θα εμπιστευόμουν κάποιον με αντιιρανικές απόψεις. Έχει περιγράψει σωστά το Ιράν και τη Μέση Ανατολή στην εκπομπή του. Εμπιστευόμουν τις πολιτικές του θέσεις πριν ακόμα τον γνωρίσω. Όταν βρεθήκαμε για να συζητήσουμε την παραγωγή, ήξερα ότι θα χειριζόταν σωστά την ιστορία μου.

Γιατί πιστεύετε ότι η ιστορία σας είχε τόσο μεγάλο αντίκτυπο στη Δύση;

Νομίζω ότι η σύλληψη ενός αθώου επηρεάζει τους ανθρώπους, ειδικά ενός δημοσιογράφου, του οποίου η δουλειά είναι να κάνει ρεπορτάζ. Με συνέλαβαν εν ώρα υπηρεσίας. Ευτυχώς, ήμουν ήδη γνωστός διεθνώς. Οι άνθρωποι ήξεραν τη δουλειά μου από το Newsweek, το BBC και το Channel Four. Είχα καλούς συναδέλφους και φίλους στη Δύση και αυτό βοήθησε στη δημοσιότητα της υπόθεσης. Όταν είδαν τις συνεντεύξεις της γυναίκας μου και των συναδέλφων μου, τρομοκρατήθηκαν από την αδικία που επικρατούσε στο Ιράν. Αυτό που μου συνέβη συμβόλιζε μια ευρύτερη πραγματικότητα στο Ιράν το καλοκαίρι του 2009, όταν οι εκλογές νοθεύτηκαν και χιλιάδες άνθρωποι συλλήφθηκαν και δολοφονήθηκαν από την κυβέρνηση.

Πιστεύετε ότι ο Gael Garcia Bernal απέδωσε τον ρόλο σωστά;

Λοιπόν, ο Gael είναι πιο όμορφος και πιο νέος από μένα, το οποίο με έκανε να θέλω να χάσω βάρος και να γυμναστώ πριν να βγει η ταινία στις αίθουσες (γελάει). Αλλά ο Gael έκανε έρευνα. Διάβασε το βιβλίο, κατάλαβε τα βασικά του χαρακτήρα μου. Επίσης, είναι από τη Λατινική Αμερική, και πολλές χώρες εκεί έχουν περάσει παρόμοιες περιόδους, όπου δικτάτορες ή απολυταρχικά καθεστώτα είχαν αναλάβει την εξουσία. Δεν είναι κάποιος άσχετος από πολιτικές ιστορίες. Έχει παίξει σε πολιτικές ταινίες και είναι κάποιος που έχει περιέργεια και θέλει να ξέρει για τον κόσμο. Αλλά ο χαρακτήρας που παίζει στην ταινία είναι η κινηματογραφική μου εκδοχή, οπότε υπάρχουν διαφορές.

Πώς νιώσατε στις σκηνές της ανάκρισης;

Μερικές φορές ήταν δύσκολο. Αλλά έχω δουλέψει ως δημοσιογράφος στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και σε διαφορετικές χώρες της Αφρικής, έχω μάθει να αποστασιοποιούμαι από τις ιστορίες που γράφω. Στο γύρισμα, προσπάθησα να επικεντρώσω την προσοχή μου σε διαφορετικές λεπτομέρειες για να μην εξασφαλίσω την ακρίβεια, οπότε δεν επηρεάστηκα πολύ από την ίδια την ιστορία, ακόμα και που ήταν η δική μου.

Τι εύχεστε να αποκομίσει το κοινό από την ταινία;

Θα ήθελα να κατανοήσει καλύτερα το Ιράν με την έννοια του πόσο πολυσύνθετο είναι και ποια είναι η μοίρα των ανθρώπων του. Το πορτρέτο του Ιράν και των κατοίκων του στα μέσα ενημέρωσης τείνει να είναι μαύρο και άσπρο. Νομίζω ότι αυτό που προσπαθεί να κάνει ο Jon Stewart είναι να δείξει περισσότερες αποχρώσεις της χώρας και των αγώνων της. Ελπίζω η ταινία να ρίχνει φως στο σκεπτικό των απολυταρχικών καθεστώτων κατά της διάρκεια μιας χαοτικής και δύσκολης περιόδου, από πού έρχεται η παράνοια και πώς επηρεάζει το σύστημα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων και της κυβέρνησης.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Jon Stewart

Σενάριο: Jon Stewart

Παίζουν: Gael Garcia Bernal, Kim Bodnia, Haluk Bigliner, Shohreh Aghdashloo

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Bobby Bukowski

Μοντάζ: Jay Rabinowitz, A.C.E.