Για ποιο λόγο φιλοτεχνούνταν οι Κόρες στην αρχαία Ελλάδα και πώς ερμηνεύονται αυτές οι μαρμάρινες κορασίδες; Ποιο ήταν το μήνυμα που έστελναν; Ποιες παριστάνουν; Η συγγραφέας του βιβλίου απαντά στα ερωτήματα αυτά, βασιζόμενη στις εκτενείς έρευνές της.
Οι εξαιρετικής τέχνης, σμιλευμένες σε μάρμαρο Κόρες ήταν ευρέως διαδεδομένες από τα μέσα του 7ου ώς τον 5ο αι. π.Χ. σε όλο τον τότε ελληνικό κόσμο. Αφιερώνονταν ως αναθήματα σε διάφορα ιερά, αλλά τοποθετούνταν και ως επιτύμβια μνημεία σε τάφους νεαρών κοριτσιών.
Το γεγονός της ανακάλυψης ενός εντυπωσιακά μεγάλου αριθμού αρχαϊκών Κορών (δεκατέσσερα αγάλματα) μια μέρα του Ιανουαρίου 1886, παρουσία του βασιλιά Γεωργίου Α´ στην Ακρόπολη των Αθηνών, έδωσε το έναυσμα για τη μελέτη των νεανικών αυτών μορφών με τα πολύπτυχα επιζωγραφισμένα ενδύματα, τα ιδιαίτερα χτενίσματα και τα ποικίλα κοσμήματα, που κρατούσαν μια προσφορά στο χέρι.
Μέχρι σήμερα πολλοί μελετητές ασχολήθηκαν κυρίως με την τυπολογική και χρονολογική κατάταξη αυτών των αρχαϊκών αγαλμάτων, με τον προσδιορισμό της καλλιτεχνικής τεχνοτροπίας τους και, όποτε ήταν δυνατό, με τη σύνδεσή τους με γνωστούς γλύπτες.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ωστόσο, έως τώρα δεν έχουν απαντηθεί ικανοποιητικά τα επιστημονικά ερωτήματα που πάντα υπήρχαν γύρω από την ερμηνεία και το συμβολισμό τους.
Η συγγραφέας Κατερίνα Καρακάση ακολουθεί νέους ερευνητικούς δρόμους στην αναζήτηση απαντήσεων, διαφορετικούς από τους ήδη καθιερωμένους στην προγενέστερη έρευνα.
Αρχικά, παρουσιάζονται όλες οι μέχρι σήμερα γνωστές Κόρες. Αναλύονται όλα τα εξωτερικά τους γνωρίσματα και μελετώνται μεμονωμένα ειδικά στοιχεία, τα οποία αξιολογούνται έτσι ώστε να προκύψει μια συνολική ερμηνεία των γλυπτών. Επιχειρείται επίσης ο προσδιορισμός της αρχικής θέσης στην οποία είχε στηθεί η καθεμιά Κόρη και το ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο που καθόρισε την ανάθεσή της.
Τέλος, η Κατερίνα Καρακάση επικεντρώνεται στο μείζον ζήτημα της ερμηνείας και της λειτουργίας των Κορών.
Έγραψαν:
«Πρόκειται για μια τερατώδη δουλειά, μια εργασία με πλήρη τεκμηρίωση των όσων παρέχει η ώς τώρα έρευνα για το θέμα. Είναι ένα έργο το οποίο επανεξετάζει και εμπλουτίζει τον κατάλογο των σωζόμενων Κορών, κάνει μια νέα προσέγγιση στις προηγούμενες εργασίες που έχουν γίνει σε αυτόν τον τύπο του αγάλματος και επιμένει στον έλεγχο των πραγματικών δεδομένων που μας παρέχουν τα ίδια τα έργα. Είναι μια εργασία που αποτελεί νέα αφετηρία για την επανεκτίμηση των αρχαϊκών Κορών και προτείνει νέα θεώρηση στην έρευνα». – ΑΓΓΕΛΟΣ ΔΕΛΗΒΟΡΡΙΑΣ, τέως διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Το Άλλο Βήμα, 2002
«Το αντικείμενο του βιβλίου είναι τα πιο θελκτικά πρωτότυπα γλυπτά της ελληνικής αρχαιότητας, δηλαδή τα αγάλματα των Κορών, των πιο όμορφων νεαρών κοριτσιών, στην πιο κομψή και προσεγμένη δημόσια εμφάνισή τους, με τα πολύπτυχα και πολύχρωμα ενδύματα, τα πολύπλοκα και ιδιαίτερα φροντισμένα χτενίσματα και τα πλούσια κοσμήματά τους. Η έκδοση είναι, εκτός των άλλων, αισθητικά αντάξια των γλυπτών που πραγματεύεται. […] Ασφαλώς το βιβλίο αυτό θα διαβαστεί και θα συζητηθεί πολύ, και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για κάθε νεότερη έρευνα της αρχαϊκής πλαστικής γενικότερα και των αρχαϊκών Κορών ειδικότερα». – Από την εισήγηση της καθηγήτριας Κλασικής Αρχαιολογίας ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΚΟΚΚΟΡΟΥ-ΑΛΕΥΡΑ κατά την παρουσίαση της γερμανικής έκδοσης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 2002
« Η γερμανική έκδοση Hirmer ανιχνεύει την ψυχή των έργων της αρχαίας τέχνης, προσπερνά τη συχνά τραυματική τους διατήρηση και απαλύνει τα πάθη τους από την κακία του χρόνου, αναδεικνύοντας την ξεχωριστή ατομικότητα των τεχνοτροπικών τους χαρακτηριστικών, καθώς και τη δυναμική του πνεύματος που καθόρισε τη μορφοπλασία τους. Οι φωτογραφίες αφήνουν έτσι να προβάλλουν ασκίαστες τόσο οι πλαστικές αρετές όσο και η ιδιαιτερότητα της λάξευσης των γλυπτών.
[…] Η εργασία της Κατερίνας Καρακάση είναι μια τιμή, κυρίως για τη βιβλιογραφικά εξαντλητική και φωτογραφικά άψογη τεκμηρίωση των υπό εξέταση έργων, τα οποία προσφέρονται πλουσιοπάροχα πλέον στις απαιτήσεις κάθε περαιτέρω ερευνητικής βυθοσκόπησης. Πέρα από τα επιμέρους πορίσματα που συνθέτουν τις προσωπικές απόψεις της συγγραφέως, θα πρέπει να εξαρθεί η κατοχύρωση του αντικειμένου από κάθε άποψη. Όπως καταλαβαίνετε, αναφέρομαι σε μια αξία καθ᾽εαυτήν, για την εξασφάλιση της μελλοντικής ζωής των έργων, για τη διάρκεια αλλά και την ένταση της εκπομπής των μηνυμάτων τους, στα μήκη των κυμάτων και στις κεραίες όλων των άλλων μελετητών, στα νέα ερευνητικά ερεθίσματα και στις απρόβλεπτες περιέργειες του ερμηνευτικού προβληματισμού». – Από την εισήγηση του ΑΓΓΕΛΟΥ ΔΕΛΗΒΟΡΡΙΑ, τέως διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, κατά την παρουσίαση της γερμανικής έκδοσης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 2002
«Είμαι ενθουσιασμένος και εντυπωσιασμένος από το αποτέλεσμα της διατριβής σας. Το έργο σας δεν είναι μόνο μια εντυπωσιακή μελέτη των αρχαϊκών Κορών, αλλά έχετε κατορθώσει να γράψετε έναν πλήρη οδηγό σχετικά με το θέμα. Οι αρχαϊκές Κόρες είναι, χωρίς αμφιβολία, τα πιο σημαντικά έργα της ελληνικής αρχαιότητας. Από τη θεμελιώδη έκδοση του G. Richter έχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια. Η έρευνά σας αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός, διότι δεν αποτυπώνει μόνο την παρούσα κατάσταση της έρευνας · η φωτογραφική τεκμηρίωση όλων των Κορών γίνεται με τέτοια πληρότητα και ποιότητα οι οποίες δεν ήταν μέχρι σήμερα διαθέσιμες.
Σας συγχαίρω λοιπόν για το έργο σας, το οποίο θα παραμείνει για πολύ καιρό έργο πρότυπο για τις αρχαϊκές Κόρες». – Από επιστολή του αρχιτέκτονα-αρχαιολόγου καθηγητή HERMANN KIENAST, 2001
«Μόλις πήρα το maximum opus. Ευχαριστώ θερμά και σε συγχαίρω ειλικρινά. Έχεις προσθέσει ένα πολύ αξιόλογο έργο στην αρχαιολογική βιβλιογραφία και τιμάς την ελληνική επιστήμη. Μην περιμένεις να σε συγχαρούν ειλικρινά πολλοί Έλληνες αρχαιολόγοι. […] Θαυμάζω τις Κόρες αλλά και εσένα για ένα έργο μεγαλειώδες που μας κάνει να νιώθουμε περήφανοι». – Αποσπάσματα επιστολών του καθηγητή ΒΑΣΟΥ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗ, 2002-2003
Η συγγραφέας
Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΚΑΣΗ σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία, Ελληνική Φιλολογία και Ιστορική Εθνολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Johann Wolfgang Goethe της Φραγκφούρτης στη Γερμανία.
Έχει συνεργαστεί σε προγράμματα έρευνας του Γερμανικού Ιδρύματος Έρευνας (Deutsche Forschungsgemeinschaft, Βόννη) υπό την επίβλεψη των καθηγητών Dr. Hans von Steuben, Dr. Gotz Lahusen (Φραγκφούρτη) και Dr. Edilberto Formigli (Σιένα).
Έχει συμμετάσχει σε αρχαιολογικά συνέδρια στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, με αντίστοιχες δημοσιεύσεις. Λαμβάνει μέρος στις ανασκαφές στο νησί Δεσποτικό, δυτικά από την Αντίπαρο, υπό την ευθύνη του αρχαιολόγου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Γιάννου Κουράγιου.