Η 6η Μπιενάλε της Αθήνας είναι πια γεγονός, υπερνικώντας τις μεγάλες δυσκολίες οργάνωσης ενός μεγάλου εικαστικού γεγονότος στην Αθήνα, μια σύγχρονη Ευρωπαϊκή μητρόπολη που αντι-μετωπίζει 10 συναπτά έτη βαθιάς κρίσης και ελπίζει σε μια κάποια ανάκαμψη. Για όσους από εμάς παρακολουθούμε τη διοργάνωση από την πρώτη κιόλας προβοκατόρικη ανακοίνωση της δημιουργίας της σε ημερίδα της AICA Hellas, πίσω στο 2006, με το ξεδίπλωμα του περίφημου πανό, λίγοι είχαμε πιστέψει ότι θα ήταν εφικτή μία τέτοια φιλόδοξη προσπάθεια. Παρ’ όλες τις αντιξοότητες, και πέρα από την όποια κριτική, το αρχικό επιμελητικό τρίδυμο XYZ κατάφερε με την Destroy Athens, να παρουσιάσει στην Ελλάδα μία δυναμική εικόνα της σύγχρονης τέχνης με συμμετοχές σημαντικών ντόπιων και ξένων καλλιτεχνών, κάτι που συνεχίστηκε με τις διαφορετικές και εξίσου ενδιαφέρουσες θεματικές προτάσεις σε κάθε διοργάνωση που ακολούθησε την αρχική.
Έντεκα χρόνια μετά, η Μπιενάλε της Αθήνας είναι γεγονός και δηλώνει ΑΝΤΙ μέσα στο συμβολικό ρινγκ του Chessboxing, από τον Iepe Rubingh στο Ξενοδοχείο Εσπέρια Palace, έναν από τους 4 εκθεσιακούς χώρους της έκθεσης, μαζί με το Κτήριο Ταχυδρομείων, Τηλεγραφημάτων και Τηλεφωνίας απέναντι στη Σταδίου, την Μπενάκειο Βιβλιοθήκη και το ΤΣΜΕΔΕ. Εκεί οι επιμελητές της ΑΒ6, Poka Yio, Stephanie Hessler, Κωστής Σταφυλάκης, μας παρουσίασαν, όχι ακριβώς τι θα δούμε αλλά τι είδους κατευθύνσεις θα μπορούσε να εκφράσει μία αντίδραση μέσα από μία τόσο φιλόδοξη έκθεση.
Έχει ενδιαφέρον ότι η αντίδραση απέναντι σε μία εποχή πλαγιομετωπικής επίθεσης σε οτιδήποτε αφορά την ανθρώπινη αυτοδιάθεση, δεν φέρει τον αέρα μίας αντεπίθεσης, αλλά μίας στρατηγικής παραδοχής ότι η αλλαγή είναι εφικτή όταν έχουμε συνειδητοποιήσει και ποιος είναι ο εχθρός αλλά και ποια είναι τα ευάλωτα σημεία μας. Η μνήμη του Ζακ Κωστόπουλου λειτούργησε συμβολικά για τον εναγκαλισμό της ελπίδας που θα διώξει μακριά το σκοτάδι από μέσα μας. Τα παλιά άδεια κτήρια του κέντρου, με τη μυρωδιά της υγρασίας, τα φθαρμένα χαλιά και τους ξεφτισμένους τοίχους που φιλοξενούν την έκθεση είναι οι πρωταγωνιστές της Πανδωρικής αστικής δυστοπίας που φιλοξενεί τα μεγαλύτερα δράματα και μέσα στις υπόγειες διαδρομές τους συντηρούν το χλωμό φέγγος μιας ανάσας που ψάχνει ένα παράθυρο, ένα κάποιο χαμόγελο.
Αυτή η Μπιενάλε, όσο σενσεσιοναλιστικά προκλητική φαντάζει, με εντυπωσιακές περφόιρμανς, ατελείωτα πάρτι και μαγειρικές προτάσεις μαγισσών, σαν μία YBA Ελληνική εμπειρία 20 χρόνια μετά, άλλο τόσο υπαρξιακή είναι στο κέντρο της και σαν αγκάθι προβάλλει όλη την αγανάκτηση που έχουμε μέσα μας αλλά φοβόμαστε ή βαριόμαστε να εκφράσουμε.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η ανάγκη ύπαρξης μίας Μπιενάλε όμως, σαν ένα θεσμός που έχει διεθνώς πράξει αλλά και έχει δεχτεί κακοποίηση, γιατί πολλές φορές απλά δεν δικαιολογεί το λόγο ύπαρξής της, εδώ στην Αθήνα του 2018 τα έργα που επιλέχθηκαν να την αντιπροσωπεύσουν είναι αυτά που την κάνουν και τόσο δυνατή. Τα έργα είναι πολλά και σημαντικά, όπως βεβαίως είναι λογικό να υπάρχουν και κάποια αδύναμα, όμως δεν θα ήταν δίκαιο να παραλείψουμε κανένα. Απλά θα σταθούμε στα σημεία αυτά της συναισθηματικής συντάραξης που κάνουν αυτήν τη διοργάνωση να μείνει στο μυαλό σαν διαπεραστικός ήχος μίας συμφωνίας αγγέλων και διαβόλων μαζί. Πόσο δυνατή ήταν η πολυάνθρωπη περφόρμανς του Πάνου Σκλαβενίτη με το ζωντανό ταμπλώ βιβάν της μετα-2004-ολυμπιακής εποχής, όπου οτιδήποτε Ολύμπιο αποδομήθηκε μέσα σε ένα διονυσιακό χορό κατάρρευσης όλων ανεξαιρέτως των πιστεύω μας για τι ποιοι ήμασταν και ποιοι θέλουμε να γίνουμε!
Η πάλη της φύσης με τον απρόσωπο άνθρωπο, στην ελεγειακή γλυπτική εγκατάσταση από λευκό χαρτί που θυμίζει τη Ζωή του Πι, από τον Sarawut Chutiwongpeti. Όλα ανεξαιρέτως τα ψηφιακά βίντεο που αποτελούν εγχειρίδιο του νέου προσφιλούς όρου της Μετα-αλήθειας. Όλα τα Καφκικά ‘κρατικά’ εργαστήρια πειραμάτων που θα κατασκευάσουν τους νέους θαυμαστούς εαυτούς μας. Και τέλος το απλά μαγικό βίντεο του Tianzhuo Chen που πρώτα στερεοποιεί και κατόπιν κάνει διαφανή την ιεροτελεστία της επιθυμίας μέσα σε ένα άχρονο οριενταλιστικό τόπο, η επιθυμία ως μοναδική Έξοδος προς την ελευθερία.
Φωτογραφία θέματος: Έργο του Sarawut Chutiwongpeti, photo credit: © Σωτήρης Μπατζιάνας
Διαβάστε επίσης:
6η Μπιενάλε της Αθήνας: ΑΝΤΙ-θέσεις και πολυάριθμα έναντι
6η Μπιενάλε της Αθήνας: Τι σημαίνει να είσαι ΑΝΤΙ
6η Μπιενάλε της Αθήνας – ΑΝΤΙ: Οι καλλιτέχνες και οι εκθεσιακοί χώροι