Balkan Focus – Δανέζικα ντοκιμαντέρ: Αφιερώματα στο 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Το 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα αναδεικνύει κινηματογραφίες που τα …

τελευταία χρόνια βρίσκονται στο προσκήνιο, προσελκύοντας το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Ντοκιμαντέρ πρόσφατης παραγωγής απ’ τη βαλκανική χερσόνησο και τη Δανία θα διεκδικήσουν στην 14η διοργάνωση την προσοχή του σινεφίλ κοινού.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ ΔΑΝΕΖΙΚΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Με καταγωγή από μια χώρα που έχει αφήσει το ξεχωριστό στίγμα της στο διεθνή κινηματογραφικό χάρτη, οι δανοί ντοκιμαντερίστες αποδεικνύονται ισάξιοι των μυθοπλαστών ομότεχνών τους. «Οπλισμένοι» με οικουμενική ματιά και προσανατολισμένοι στην ανθρωποκεντρική διάσταση των θεμάτων τους, καταπιάνονται με ζητήματα ακανθώδη. Σύγχρονες πολιτικές αναταράξεις, ιστορική μνήμη, σκοτεινές όψεις του κόσμου και ακραίες ανθρώπινες αφηγήσεις, διαμορφώνουν μια δυναμική θεματική παλέτα, που χαρακτηρίζεται από σκηνοθετική πρωτοτυπία και υφολογικούς πειραματισμούς και επιτυγχάνει να αναδείξει την αφανή όψη της πραγματικότητας. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το ντοκιμαντέρ The Ambassador του Μαντς Μπρούγκερ / Mads Bruger. Ο σκηνοθέτης, μέσα από το γνώριμο – από το βραβευμένο Red Chapel – «αντάρτικο» στυλ του, «εισβάλλει» με κρυφές κάμερες ως διπλωμάτης – επιχειρηματίας στη Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής και, ισορροπώντας τολμηρά ανάμεσα στην κωμωδία και το θρίλερ, αποκαλύπτει τους απόκρυφους μηχανισμούς διαφθοράς και εξαθλίωσης της μετα-αποικιακής Μαύρης Ηπείρου.

Ακτιβιστές, από διαφορετική σκοπιά, είναι και οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ Half a Revolution που έζησαν και κατέγραψαν τις πρώτες μέρες από το ξέσπασμα της αιγυπτιακής επανάστασης. Ο δανοπαλαιστίνιος Ομάρ Σαρκάουι / Omar Shargawi και ο αιγυπτιοαμερικανός Καρίμ Ελ Χακίμ / Karim El Hakim μεταδίδουν εκ των έσω τον αληθινό παλμό της εξέγερσης, με ωμά ρεαλιστικά πλάνα που σφύζουν από φόβο, παράνοια και ελπίδα.

Πολιτική χροιά διαθέτει και το ντοκιμαντέρ Putin’s Κiss της Λίζε Μπιρκ Πέντερσεν / Lise Birk Pedersen, ένα διεισδυτικό προφίλ της σύγχρονης, εύθραυστης ρωσικής δημοκρατίας, ιδωμένο μέσα από το ηθικό δίλημμα μιας 19χρονης, εκπροσώπου της πατριωτικής νεολαίας του Πούτιν, που διχάζεται ανάμεσα στο δεσποτισμό του χθες και το φιλελευθερισμό του αύριο.

Ο άνθρωπος τοποθετείται στο επίκεντρο των ιστοριών που πραγματεύονται τα δανέζικα ντοκιμαντέρ. Στο Harbour of Ηope του Μάγκνους Γκέρτεν / Magnus Gertten ξετυλίγεται ένα συγκινητικό κουβάρι αναμνήσεων με βάση τις μαρτυρίες τριών εκ των 30.000 επιζώντων του Ολοκαυτώματος που βρήκαν σωτηρία στο λιμάνι Μάλμο της Σουηδίας. Στο καταγγελτικό Au Pair των Νικόλ Χοράνι / Nicole Horanyi και Χάιντι Κιμ Άντερσεν / Heidi Kim Andersen, τρεις νεαρές Φιλιππινέζες που ζουν στη Δανία βιώνουν την απόλυτη εκμετάλλευση, καθώς μέσω του θεσμού au pair μετατρέπονται σε οικονομικές μετανάστριες. Παράλληλα, η πρωτοφανής δικαστική υπόθεση ενός δανού άνδρα που σκότωσε κατά λάθος τον καλύτερο φίλο του με ένα σπαθί σαμουράι, διερευνάται στην ταινία The Samurai Case της Έβα Μούλβαντ / Eva Mulvad.

Εκρηκτικές ερωτικές ιστορίες καταγράφουν τα ντοκιμαντέρ Love Addict της Περνίλε Ρόζε Γκρένκγιαρ / Pernille Rose Groenkjaer και Ballroom Dancer των Κρίστιαν Μπόνκε και Αντρέας Κέφεντ / Christian Bonke & Andreas Koefoed. Στο Love Addict κλέβουν την παράσταση οι γενναιόδωρες εξομολογήσεις επτά ανθρώπων, οι οποίοι εθισμένοι στον έρωτα, οδηγούνται σε ένα φαύλο κύκλο εμμονής, αυτοκαταστροφής και μοναξιάς.  Από την άλλη, το Ballroom Dancer, χτίζει το πορτρέτο ενός πρώην παγκόσμιου πρωταθλητή χορού, που προσπαθεί να κάνει δυναμική επάνοδο με παρτενέρ τη σύντροφό του.

BALKAN FOCUS
Το 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου αιώνα, μέσα απ’ το αφιέρωμα Balkan Focus – το οποίο εντάσσεται στο πρόγραμμα «Θεσσαλονίκη – Σταυροδρόμι πολιτισμών» του Υπουργείου Πολιτισμού & Τουρισμού – αναδεικνύει την θεματική και αισθητική ποικιλομορφία του έργου δημιουργών απ’ τη βαλκανική χερσόνησο. Ντοκιμαντέρ απ’ τη Ρουμανία, τη Σερβία, την Κροατία και την Τουρκία, συνθέτουν ένα  συναρπαστικό ψηφιδωτό του σύγχρονου κόσμου.

Δυνατή είναι η εκπροσώπηση της Ρουμανίας, με τρεις ταινίες που ξεδιπλώνουν διαφορετικές πτυχές της έννοιας «αγάπη».  Οι Ράντου Μουντεάν / Radu Muntean και Αλεξάντρου Μπάτσιου / Alexandru Baciu, στο Visiting Room (Ρουμανία, 2011), την ανιχνεύουν πίσω απ’ τα δεσμά της φυλακής, καθώς απ’ το 2006 το ρουμάνικο σωφρονιστικό σύστημα επιτρέπει το γάμο μεταξύ κρατούμενων. Παρά τη στέρηση της ελευθερίας τους, οι ήρωες αυτού του ντοκιμαντέρ εκφράζουν την πεποίθηση πως αυτές οι ιδιότυπες συζυγικές σχέσεις αποτελούν ίσως την μοναδική τους ελπίδα για μια διαφορετική προοπτική.  Στο Noosfera (Ρουμανία, 2011), των Ιλεάνα Στανκουλέσκου / Ileana Stasculescu και Αρτσίλ Χεταγκούρι / Artchil Khetagouri, ένας καθηγητής κοινωνιολογίας διδάσκει στους φοιτητές του ότι η αληθινή αγάπη είναι πιθανή, ιδέα που έρχεται σε αντίφαση με όσα του έχει διδάξει η ίδια η ζωή. Μέσα από την ιδιότητά του, προσπαθεί να κατανοήσει κάθε προσωπική αποτυχία, την ίδια στιγμή που η ανάγκη του για συντροφικότητα, του ανοίγει νέους ορίζοντες.

Μια δυνατή ιστορία αγάπης και ταυτόχρονα μια χαρτογράφηση της συντηρητικής κοινωνίας της Ρουμανίας αποτελεί το Two of Us (Ρουμανία, 2011) του  Κλαούντιου Μίτκου / Claudiu Mitcu. Ο δημιουργός, με οδηγό δυο νεαρούς ερωτευμένους ομοφυλόφιλους, εισάγει τον θεατή στον κόσμο της νέας γενιάς, η οποία διεκδικεί την σεξουαλική έκφρασή της, σε ένα κράτος που αποδέσμευσε την ομοφυλοφιλία απ’ τον Ποινικό Κώδικα, μόλις το 2001. Ένας αθέατος πόλεμος ενάντια στις προκαταλήψεις, την άγνοια και την μισαλλοδοξία εκτυλίσσεται με μια και μόνη διεκδίκηση: Την υπεράσπιση βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Αντιστοίχως, έναν άνισο αγώνα ενάντια στα μεγάλα συμφέροντα δίνουν οι κάτοικοι τριών κοιλάδων της Μαύρης Θάλασσας, στο A Few Brave People (Τουρκία, 2011),  της Ρυγιά Αρζού Κεκσάλ / Ruya Arzu Koksal, με στόχο να προστατεύσουν τους ποταμούς που διασχίζουν την περιοχή τους. Δαβίδ εναντίον Γολιάθ, μια μάχη – αρχέτυπο, λειτουργεί μέσα απ’ τη ματιά της Κεκσάλ, ως μια φωνή αφύπνισης, αλλά και αντίστασης.

Το αθλητικό πνεύμα και την υπέρβαση του εαυτού, εξυμνούν οι ταινίες O Gringo (Σερβία, 2011) του Ντάρκο Μπάζιτς / Darko Bajic και The King (Κροατία, 2011) του Ντέγιαν Ασίμοβιτς / Dejan Acimovic. Το O Gringo, ακολουθεί τη διαδρομή του ποδοσφαιριστή Ντέγιαν Πέτκοβιτς απ’ την επαρχία της Σερβίας στην κορυφή του βραζιλιάνικου πρωταθλήματος, ενώ το The King αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία του κροάτη πρωταθλητή των Παραολυμπιακών Αγώνων, Ντάρκο Κράλι.

Οι ταινίες Two of Us, O Gringo, Visiting Room, A Few Brave People,  The Ambassador, Half a Revolution, Putin’s Κiss, Harbour of Ηope, Au Pair, The Samurai Case και Love Addict εντάσσονται σε ενότητες που χρηματοδοτούνται μεταξύ άλλων δράσεων του 14ου ΦΝΘ, από την Ευρωπαϊκή Ένωση – Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.