Collecting Architecture Territories – Έκθεση στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ

Το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ στη Νέα Ιωνία φιλοξενεί την έκθεση Collecting Architecture Territories στις εγκαταστάσεις του…
 

… για την περίοδο 20 Ιουνίου-31 Οκτωβρίου 2012.

Η έκθεση Collecting Architecture Territories, παρουσιάζει την εξέλιξη της πολιτισμικής-εκπαιδευτικής συνεργασίας για την τέχνη και την αρχιτεκτονική, ανάμεσα στο Ίδρυμα Σύγχρονης Τέχνης ΔΕΣΤΕ και τη Σχολή Αρχιτεκτονικής, Σχεδιασμού και Συντήρησης (GSAPP) του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης.

H συνεργασία αυτή βασίστηκε στην επιθυμία να διερευνηθεί περαιτέρω ο χαρακτήρας και η δυναμική των σημείων όπου συναντιούνται η τέχνη, η αρχιτεκτονική, οι συλλεκτικές πρακτικές, η επιμέλεια εκθέσεων, ο σχεδιασμός και η αστική επικοινωνία. Ένα μεταπτυχιακό Εργαστήριο (Studio) και ένα Σεμινάριο (Seminar) ξεκίνησαν τον Ιανουάριο στο Columbia (GSAPP) εμβαθύνοντας στην αμφισημία της φράσης “Συλλέγοντας Αρχιτεκτονική Εδάφη” (Collecting Architecture Territories). H ομότιτλη έκθεση στο ΔΕΣΤΕ παρουσιάζει, σε μια ειδικά σχεδιασμένη ενότητα, την έρευνα των δύο αυτών προγραμμάτων.

Μία από τις εξελίξεις οι οποίες έχουν αναδιαμορφώσει τον χώρο της αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής πρακτικής, είναι ο πολλαπλασιασμός των Ιδρυμάτων και των φορέων που έχουν προκύψει μέσα από ιδιωτικές συλλογές. Το εύρος της διαφοροποίησής τους -από πειραματικά νέα μουσεία, σε ανακαινισμένα βιομηχανικά, εμπορικά ή ακόμη και στρατιωτικά κτίρια και από εγκαταστάσεις μακράς διάρκειας σε προσωρινές εκθέσεις- παρουσιάζει μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον. Τα Ιδρύματα, με τη μορφή των Μουσείων όπως αυτά παρουσιάστηκαν στην κουλτούρα του Διαφωτισμού, δεν μπορούν πια να καλύψουν τη διευρυμένη περιοχή της πρακτικής καλλιτεχνών, συλλεκτών και επιμελητών. Επιπλέον, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η αντίληψή μας για το συλλέγειν είναι πιθανόν να επηρεάζεται από σύγχρονες αρχιτεκτονικές αρθρώσεις πέραν του χώρου των μουσείων και των νέων καλλιτεχνικών κέντρων.

Το Εργαστήριο ειδικότερα, έχει εστιάσει, όπως μπορεί να δει κανείς στην έκθεση, στα δεδομένα που συνθέτουν την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, μέσα από μια ποικιλία περιπτώσεων συλλεκτικού χαρακτήρα, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ένωση κυρίαρχων κρατών, το δημόσιο χρέος και η συλλογή εσόδων, καθώς και η αντίληψη της πόλης ως συναρμογή πολιτισμικών πόρων. Η θεωρητική επεξεργασία αυτών των ευρημάτων έχει γίνει μέσω της έρευνας και του design. Η πόλη της Αθήνας και τα περίχωρά της παρέχουν έναν χώρο αναστοχασμού πάνω στις διεθνείς αρχιτεκτονικές συλλεκτικές πρακτικές. Πρακτικές όπως αυτή της Unesco, για τις προστατευόμενες, ως μνημεία της διεθνούς κληρονομιάς, περιοχές ή της Frontex για τη διαχείρηση των ευρωπαικών συνόρων και τις εγκαταστάσεις συλλογής και περιορισμού.

Το σεμινάριο, οργανωμένο ως ένα γραφείο εκδοτικής ομάδας (editorial office), εξετάζει πώς έχει εξελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες η αρχιτεκτονική των ιδιωτικών συλλογών, εντοπίζοντας την ανάδυση νέων τυπολογιών “συλλεκτικής αρχιτεκτονικής”. Ομάδες φοιτητών συγκεντρώνουν πληροφορίες από 70 διαφορετικά ιδρύματα, μια παγκόσμια επικράτεια που εκτείνεται από το Χόμπαρτ της Αυστραλίας μέχρι το Όσλο της Νορβηγίας, από μητροπολιτικά κέντρα μέχρι αγροτικά χωριά, και καλύπτει ένα φάσμα από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές συλλογές μέχρι τα μικρότερα ιδρύματα με ειδική ατζέντα. Η έμφαση στα εδάφη (territories) τονίζει τον χωρικό πολλαπλασιασμό ποικίλων συλλεκτικών δραστηριοτήτων που έχουν μετατοπιστεί από τα παραδοσιακά κέντρα εξουσίας του κόσμου της τέχνης και λειτουργούν κατά μήκος ενός νέου αστερισμού παγκόσμιων πόλεων και, ολοένα περισσότερο, ενός φάσματος “μη-τόπων”. Τόσο το σεμινάριο όσο και το εργαστήριο εστιάζουν στις υποδομές κίνησης, στα δίκτυα κυκλοφορίας και χρηματοοικονομικής επένδυσης, στις τεχνολογίες προστασίας, καθώς και στις στρατηγικές θέασης και έκθεσης που εμπλέκονται στα πεδία της συλλογής, εξετάζοντας το ΔΕΣΤΕ ως μία τυπολογία μέσα σε αυτή τη διευρυμένη πολιτισμική επικράτεια, ιδωμένο μέσα στο παγκόσμιο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Ιδρύματος και την ιδιαίτερη σημασία της ελληνικής του βάσης.

Ως μέρος αυτού του διευρυμένου διαλόγου ανάμεσα στο ΔΕΣΤΕ και την GSAPP του Πανεπιστημίου Columbia, έχει προσκληθεί μια ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας να συμμετάσχει στη θεματική του προγράμματος. Με τέσσερις διαφορετικές εγκαταστάσεις εξετάζονται τα ερωτήματα του πώς η αρχιτεκτονική διερευνά, ερμηνεύει και οικειοποιείται συλλεκτικούς μηχανισμούς δομές και υλικά. Πιο συγκεκριμένα οι εγκαταστάσεις εστιάζουν στη μεταπολεμική αγροτική ανάπτυξη, στα ερείπια του ψηφιακού θανάτου, στην κουλτούρα της λαϊκής αγοράς και στις τερατογενέσεις του ελληνικού αστικού περιβάλλοντος. Σημείο αφετηρίας της έρευνας των τεσσάρων ομαδικών εγκαταστάσεων είναι το γεγονός ότι ο σχηματισμός των σύγχρονων ελληνικών πόλεων δεν υιοθέτησε πολεοδομικές πρακτικές “tabula rasa” όπως στην περίπτωση άλλων κοινωνιών και πολιτισμών, αλλά βασίστηκε στη συσσώρευση, στην αποσπασματικότητα, στην παραθετικότητα, σε μικρο-οικονομικά μοντέλα, στην πολυαρχία και στην άμορφη ανάπτυξη.

Στα πλαίσια της έκθεσης στο ΔΕΣΤΕ, παρουσιάζεται, ως παρέμβαση η οποία προσθέτει ιστορικό βάθος και μια άλλη αιχμηρή οπτική στην όλη έρευνα, το περίφημο έργο “Αρχιτεκτονική” (“Architettura”) του Σεμπαστιάνο Σέρλιο (Sebastiano Serlio 1475-1554), σε μια σπάνια έκδοση του 17ου αιώνα. Πρόκειται για τα επτά βιβλία (I sette libri dell\’architettura ), τα οποία εκδόθηκαν ανάμεσα στο 1537 και το 1618, και γράφτηκαν από τον Ιταλό αρχιτέκτονα στην Ιταλική γλώσσα της εποχής, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ευρέως στην πρακτική της αρχιτεκτονικής. Αντίθετα από άλλες αντίστοιχες χειρόγραφες πραγματείες, το έργο του Σέρλιο, υιοθέτησε με ενθουσιασμό την κουλτούρα της τυπογραφίας κάνοντας ευρεία χρήση ξυλοτυπιών. Ο συνδυασμός αυτής της μοναδικής εικονογράφησης με τη συστηματική κατηγοριοποίηση των ρυθμών στο έργο του Σέρλιο, το έκανε αντικείμενο μεγάλης επιρροής τόσο στη θεωρία όσο και στην πρακτική της Αρχιτεκτονικής για αιώνες.

Στα πλαίσια της όλης ερευνητικής διαδικασίας, και με τίτλο “Τhe Athens Minutes”, πραγματοποιήθηκε ένα συμπόσιο στην Αθήνα (15 και 16 Ιουνίου) στο οποίο συζητήθηκαν τα επιμέρους στοιχεία και ευρήματά της. Με τη συμμετοχή καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων, πανεπιστημιακών, επιμελητών, συγγραφέων και μεταπτυχιακών φοιτητών, το συμπόσιο ανέπτυξε επιπλέον το πλαίσιο μιας ειδικής έκδοσης η οποία έχει ως στόχο να επεξεργαστεί περαιτέρω το ερευνητικό πρόγραμμα και προορίζεται να κυκλοφορήσει στις αρχές του 2013.

Τα μέλη της ομάδας που δουλέψε σε αυτό το συνεργατικό πρόγραμμα είναι:
Νάντια Αργυροπούλου, επιμελήτρια, Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Craig Buckley, Διευθυντής Εκδόσεων, GSAPP, Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Σύμβουλος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και Mark Wasiuta, Διευθυντής Εκθέσεων, GSAPP.

Γονιμοποιώντας ριζοσπαστικές ιδέες που δοκιμάζουν τα όρια της καλλιτεχνικής και αρχιτεκτονικής πρακτικής, το πρόγραμμα “Collecting Architecture Territories” είναι μια συνεργασία του ΔΕΣΤΕ και της GSAPP του Πανεπιστημίου Columbia που έχει ως στόχο να δημιουργήσει νέες θεωρήσεις για το πώς η τέχνη και η αρχιτεκτονική θα εμπνεύσουν το μέλλον του παγκόσμιου κόσμου μας συμβάλλοντας στην εξέλιξη των αντίστοιχων πεδίων.

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ

Columbia GSAPP

Curatorial Assistants
Adam Bandler
Troy Therrien

Curatorial Team
Momosuke Araki / Jordan Carver / Jared Diganci / Kyle Hovenkotter / Trevor Lamphier / Farzin Lotfi-Jam / Tom Mckeogh / Jess Ngan / Marina Otero / Bryce Suite / Jen Wood

Studio Participants
James Amaya / Momosuke Araki / Joseph Justus / Kyle Hovenkotter / Eriko Kawamura / Trevor Lamphier / Helen Levin / Farzin Lotfi-Jam / Tom Mckeogh / Jacob Segal / Bryce Suite / Jen Wood

Seminar Participants
Jordan Carver / Jared Culp / Jared Diganci / Nina Kolowratnik / Jacob Moore / Sarah Morrison / Jess Ngan / Helene Nguyen / Marina Otero / Jessica Ouwerkerk / Sarah Rafson / Luciana Varkulja

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Αρχιτεκτόνων
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών
Μάθημα: Σύγχρονες Πρακτικές στην Τέχνη και την Αρχιτεκτονική

Διδάσκοντες:
Λόης Παπαδόπουλος
Γιώργος Τζιρτζιλάκης

Βοηθός Διδάσκων:
Γιώργος Ρυμενίδης

Ομάδα:
Λήδα Αλεξίου / Επαμεινώνδας Αργυρόπουλος / Ανθή Γάλλου / Ευάγγελος Δημητρακόπουλος / Ευτύχης Ευθυμίου / Μαρία-Ελένη Ζουναράκη / Νέστορας Κανέλλος / Μαρία Καρατσιώρη / Κατερίνα Κελεσίδου / Ευάγγελος Κουτρογιάννης / Βασίλειος Κρητικάκης / Κωστής Κτιστάκης / Ιωάννα Ξύδη /
Κωνσταντίνος Παπαθανάκος / Βασιλική-Μαρία Πλαβού / Αλίκη Σαμαρά-Χρυσοστομίδου / Μιχάλης Σοφτάς / Εύη Τσολάκη