«Ένα μουσικό πάρε – δώσε χωρίς τέλος»
Οι Ουκρανοί Dakha Brakha έρχονται στην Αθήνα την Τρίτη 14 Μαΐου στο Fuzz Club για να γιορτάσουν τα 20 χρόνια μιας παθιασμένης καλλιτεχνικής πορείας. Οι DakhaBrakha είναι το διάσημο πολυφωνικό κουαρτέτο της world music από το Κίεβο, παγκόσμια γνωστό για τα φαντασμαγορικά και ξεχωριστά σόου του. Βρέθηκαν κοντά μας πριν δυο χρόνια τον Δεκέμβριο του 2022 και ενθουσίασαν το ελληνικό κοινό με την γεμάτη ενέργεια και πλούτο μουσική τους. Επιστρέφουν, λοιπόν, στην Ελλάδα, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία διανύει ήδη τον τρίτο χρόνο του, για να δώσουν μια παράσταση, όπως μόνο αυτοί ξέρουν!
Οι Dakha Brakha ξεπήδησαν από το θέατρο, κι έτσι οι ζωντανές εμφανίσεις τους είναι δυναμικές παραστάσεις που συνδυάζουν το θέαμα και τη θεατρική δραματουργία, τη μοναδικότητα της φολκ μουσικής και τη μουσική ποικιλότητα, από τη hip-hop στα blues. Το πρόγραμμα για τις επετειακές συναυλίες των 20 χρόνων τους περιλαμβάνει τις επιτυχίες από τα συνολικά 6 άλμπουμ του συγκροτήματος, μαζί με νέα τραγούδια που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Ενός πολέμου που είναι πανταχού παρών στη ζωή και στο μυαλό των τεσσάρων μελών του συγκροτήματος. Ο Marko Halanevych δηλώνει: «από την έναρξη του πολέμου, νιώθουμε μια ειδική ευθύνη. Φαίνεται ότι απευθυνόμαστε στον κόσμο ως εκπρόσωποι ολόκληρης της χώρας μας: ευχαριστούμε για την υποστήριξη, ζητάμε όπλα, μοιραζόμαστε τον πόνο μας. Την ίδια ώρα όμως, προβάλλουμε ένα μικρό μόνο μέρος της πλούσιας κουλτούρας μας και μέσα από εμάς τους ίδιους επιδιώκουμε να διαψεύσουμε τη ρωσική προπαγάνδα περί “ενιαίου έθνους”».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Κάθε συναυλία των DakhaBrakha είναι μια εμπνευσμένη παράσταση κι είναι πραγματικά δύσκολο να περιγράψει κανείς την πρώτη εντύπωση από τους DakhaBrakha, όταν πρωτοεμφανίζονται στη σκηνή με αυτά τα ψηλά γούνινα αυτοσχέδια καπέλα τους, τα περίτεχνα και εντυπωσιακά κοσμήματα και τις παραδοσιακές φορεσιές!
Με μια απίστευτα δυνατή σκηνική παρουσία, μεταδίδουν το ηλεκτρικό τους ρεπερτόριο – που περιλαμβάνει ευρύτατα φωνητικά, ακορντεόν, γκρανκάσα, φυσαρμόνικα και τσέλο. Το κουαρτέτο ανακατεύει τα πάντα σε χαλαρά μουσικά κοκτέιλ με το μοναδικό δικό του τρόπο: τα ουκρανικά λαϊκά παραδοσιακά τραγούδια μπλέκονται με στοιχεία καμπαρέ, τζαζ, ροκ, πάνκ και χιπ-χοπ, προστίθενται αρμονίες από τη βαλκανική μουσική και συνοδεύονται από παραδοσιακά όργανα από όλον τον κόσμο. Μαγεία!
Οι DakhaBrakha είναι ένα από τα πιο διάσημα συγκροτήματα της Ουκρανίας, καθώς και ολόκληρης της Ανατολικής Ευρώπης.
Δημιουργήθηκαν το 2004 από τον avant-garde θεατρικό σκηνοθέτη Vladyslav Troitskyi στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης του Κιέβου “DAKH” – που αποτελεί και το πρώτο συνθετικό του ονόματος τους, Dah (Dakh). Το πρωτότυπο όνομα του συνόλου, DakhaBrakha προέρχεται από τις λέξεις даха και браха που σημαίνουν “να δίνω” και “να παίρνω”, στην παλαιότερη ουκρανική γλώσσα.
Καθώς κανείς προφέρει το όνομα DakhaBrakha, μπορεί να ακούσει τον ήχο “RA” – το θεό του Ήλιου στην αρχαία Αίγυπτο αλλά και στην αρχαία Ουκρανία, τον ήχο “brama” – πύλες “Brahma”(«βράχμα») – τον υπέρτατο θεό της Δημιουργίας στον ινδουισμό και τέλος, τον “ptah” – ένα πουλί, μια ψυχή που τραγουδάει…
Η μουσική ως μια γιορταστική τελετουργία
Η μουσική των DakhaBrakha δημιουργεί ένα καλειδοσκόπιο αισθημάτων, ερεθισμάτων και αντανακλάσεων. Πηγή της, η πλούσια και ποικιλόχρωμη λαϊκή παράδοση της Ουκρανίας, το αστικό Κίεβο και η τοπική ουκρανική κουλτούρα αλλά και άλλες κουλτούρες.
Οι DakhaBrakha έχουν κατακτήσει τις σκηνές των μεγαλύτερων φεστιβάλ σε όλον τον κόσμο από το θρυλικό Glastonbury και το Sziget, το Pogoda, το GlobalFEST, το Bonnaroo Music and Arts Festival, το New Orleans Jazz & Heritage Festival και δεκάδες άλλα –από το Μεξικό έως τη Νότιο Κορέα. Έχουν παρουσιαστεί αρκετές φορές στα παγκοσμίου φήμης Tiny Desk Concerts του National Public Radio (npr). Και για το 2024 έχουν ετοιμάσει μία εκτεταμένη περιοδεία σε περισσότερες από 20 ευρωπαϊκές πόλεις.
Παράλληλα, έχουν συνεργαστεί με πολλούς μουσικούς όπως οι Port Mone (By), Kimmo Pohjonen Cluster (Fi), Karl Frierson (DePhazz) (Ge), Steve Cooney (IRL), Inna Zhelannaya (Ru), Kievbass (UA), Djam ( UA-Iran), David Ingibaryan (Hu).
Το 2010 οι DakhaBrakha κέρδισαν ένα από τα πιο διάσημα βραβεία στον τομέα της σύγχρονης τέχνης, το Grand Prix Sergey Kuryokhin (προς τιμή του ιδιοφυούς Ρώσου πειραματικού καλλιτέχνη) ενώ το 2011 έγιναν η ευχάριστη αποκάλυψη του αυστραλιανού φεστιβάλ, Womadelaide.
To 2020, οι DakhaBrakha κέρδισαν το Εθνικό Βραβείο Shevchenko (το υψηλότερο κρατικό βραβείο της Ουκρανίας για έργα πολιτισμού και τέχνης που απονέμεται από το 1961) στην κατηγορία «Musical arts».
Όλη η μουσική στο μίξερ
Έχοντας πειραματιστεί με την ουκρανική λαϊκή μουσική, το συγκρότημα έχει προσθέσει ρυθμούς του κόσμου στη μουσική του, δημιουργώντας έτσι τη φαντασμαγορική και αξέχαστη εικόνα των DakhaBrakha. Καθώς συνοδεύεται από ινδική, αραβική, αφρικανική, ρωσική και αυστραλιανή παραδοσιακή ενορχήστρωση, το απεριόριστα ευρύ φωνητικό φάσμα τους δημιουργεί έναν υπερ-εθνικό ήχο που ριζώνει μεν στην Ουκρανική κουλτούρα αλλά συναντά όλον τον πλανήτη.
Η μουσική τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως world music. Οι ίδιοι όμως αποκαλούν το απολύτως μοναδικό ύφος τους, «ethno chaos» («έθνο-χάος») κι αυτό γιατί συνδυάζει επιρροές από παραδοσιακά ουκρανικά λαϊκά τραγούδια με πειραματικούς αυτοσχεδιασμούς, οι ρίζες των οποίων εκτείνονται «χαοτικά», χωρίς καμία διάθεση ταξινόμησης, από την Αφρική μέχρι την Αυστραλία. Η λέξη chaos περιγράφει μόνο τη διαδικασία σύνθεσης και παραγωγής, καθώς αυτός καθ’ αυτός ο τελικός ήχος τους, είναι συγκροτημένος, συμπαγής και λιτός.
Ο τραγουδιστής τους Marko Halanevych εξηγεί τον πρωτότυπο χαρακτηρισμό «ethno chaos»: «Η μουσική μας δεν είναι απλά μια έθνικ μουσική, είναι περισσότερο «ethno chaos», δηλαδή ένα μείγμα διαφορετικών στυλ, ειδών, πολιτισμών. Ωστόσο, το background παραμένει ουκρανικό ενώ και ο τρόπος απόδοσης των τραγουδιών έχει τις ρίζες του στα ουκρανικά πολυφωνικά τραγούδια. Τα κορίτσια από την παιδική τους ηλικία μελετούν την παραδοσιακή μουσική της Ουκρανίας. Σπούδασαν εθνομουσικολογία».*
Στο πλαίσιο των σπουδών τους, επισκέφτηκαν κάθε γωνιά της Ουκρανίας αναζητώντας και διασώζοντας παραδοσιακά τραγούδια. Επιστρέφοντας στο Κίεβο, με άπειρες ώρες ηχογραφήσεων στις αποσκευές τους, συναπαντήθηκαν με τον Vlad Troyitsky, σκηνοθέτη, παραγωγό και all-around καλλιτεχνική περσόνα της πόλης, ο οποίος τις σύστησε στον Marko Halanevych, απόφοιτο φιλολογίας και ερασιτέχνη ηθοποιό. Κάπου εδώ έπεσε η ιδέα να φτιάξουν μαζί ένα συγκρότημα. Ο ίδιος ο Troyitsky ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση του νεοσύστατου project. Έχοντας στην κατοχή τους αυτά τα παλιά, στην πλειοψηφία τους α καπέλα, πολυφωνικά τραγούδια, αλλά και -ευτυχώς!- εξαιρετικές φωνές για να τα τραγουδήσουν, η πρώτη απόφαση των μελών του συγκροτήματος ήταν να τα ντύσουν με κρουστά από όλο τον κόσμο, δίνοντάς τους έτσι ένα σχεδόν αρχέγονο τελετουργικό παλμό.
Καθώς κανείς τους δεν ήταν επαγγελματίας μουσικός, έπρεπε να μάθουν να παίζουν κάθε όργανο λίγο-πολύ από την αρχή. Στη συνέχεια, με την ίδια διαδικασία, πρόσθεσαν και άλλα όργανα όπως τσέλο, ακορντεόν, φλογέρες και άλλα. Το μόνο όργανο που απουσιάζει από τους DakhaBrakha είναι η κιθάρα. Μ’ αυτό το set-up έκαναν και τις πρώτες τους ζωντανές εμφανίσεις τους το 2004.
Έκτοτε, το συγκρότημα συνεχίζει να αξιοποιεί το δυναμικό των ουκρανικών μελωδιών και με αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να προσεγγίζει τις καρδιές και να ακουμπά τη συνείδηση της νεότερης ουκρανικής γενιάς. Μιας γενιάς που τώρα πια, λόγω του εξαντλητικού πολέμου, έχει μεγάλη ανάγκη αφενός να συνδεθεί με την παράδοσή της και αφετέρου να νιώσει κομμάτι του υπόλοιπου κόσμου.
Οι DakhaBrakha δημιουργούν έναν κόσμο απροσδόκητης νέας μουσικής, υφαίνοντας αρχαίες ουκρανικές λαϊκές μελωδίες σε μια ανατρεπτική μουσική ταπετσαρία που αγκαλιάζει το indie rock, την ποπ, το χιπ χοπ, την πρωτοπορία και τα παραδοσιακά όργανα από όλο τον κόσμο.
Στο σταυροδρόμι της ουκρανικής λαογραφίας και του θεάτρου, από τα ανατολικά άκρα της Ευρώπης οι DakhaBrakha διευρύνουν την έκταση και το νόημα της μουσικής και στέλνουν ένα μήνυμα συμπερίληψης και ανεκτικότητας.
Μια ξέφρενη ηχητική γιορτή ως απάντηση στη μονοχρωμία!
Οι DakhaBrakha είναι:
- Marko Halanevych: φωνητικά, darbuka, tabla, didjeridoo, accordion, trombone
- Iryna Kovalenko: φωνητικά, djembe, bass drums, accordion, percussion, bugay, zgaleyka, piano
- Olena Tsibulska: φωνητικά, bass drums, percussion, garmoshka
- Nina Garenetska: φωνητικά, cello, bass drum
- Καλλιτεχνικός Διευθυντής: Vladyslav Troitskyi
Photo Credit: Oleksandr Kosmach, Andiy Petryna, Matthew B. Thompson, Olga Zakrevska, Tanya Vilchynska