Δανάη Λιοδάκη: Μέσα από τον έρωτα, μπορούμε να περάσουμε από το ατομικό στο συλλογικό

Το Match είναι ένα πολιτικό έργο για τον έρωτα. Μας απασχολεί πώς σε έναν κόσμο που ο καθένας κινείται σύμφωνα με το προσωπικό του συμφέρον, ο έρωτας κινείται αντίρροπα. Εκκινά από το φαινόμενο των εφαρμογών γνωριμιών. Πριν ξεκινήσω να το γράφω, διάβασα ξανά πώς ο Αλεν Μπαντιού ξεκινά το βιβλίο του «Εγκώμιο για τον έρωτα». Μιλάει για τη διαφημιστική καμπάνια της εφαρμογής γνωριμιών Meetic και αναφέρει κάποια από τα κεντρικά της συνθήματα, όπως «Ζήστε τον έρωτα χωρίς απρόοπτα!», «Μπορούμε να είμαστε ερωτευμένοι χωρίς να ερωτευτούμε!», «Μπορείτε κάλλιστα να είστε ερωτευμένοι χωρίς να υποφέρετε!». Προπαγανδίζεται εδώ ένας έρωτας με ρήτρα ασφαλείας, ένας έρωτα που έχει τόσο καλά υπολογιστεί και σχεδιαστεί εκ των προτέρων που δεν περιλαμβάνει κανένα ρίσκο. Όμως αυτό δεν μπορεί να υπάρξει. Δεν μπορεί να υπάρξει έρωτας χωρίς απρόοπτα, χωρίς «συνάντηση» και άρα χωρίς κίνδυνο.

Μέσα από τις εφαρμογές γνωριμιών, προσπαθούμε να πάρουμε όσες περισσότερες πληροφορίες μπορούμε για το ενδεχόμενο ταίρι μας. H Εύα Ιλούζ στο βιβλίο της «Γιατί πληγώνει ο έρωτας», ισχυρίζεται ότι αυτή η ψηφιακή επικοινωνία μας παρέχει τόσες πολλές πληροφορίες ώστε μας γίνεται πια πολύ δύσκολο να εξιδανικεύσουμε τον άλλον. Ταυτόχρονα, μέσα στην πληθώρα των επιλογών, τα κριτήριά μας γίνονται πολύ σκληρά, ανεβάζοντας τον πήχη και μεταβάλλοντας τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις για το τι μπορεί να σημαίνει μια κοινή ζωή. Όταν έχουμε επενδύσει τόσο πολύ στην ατομικότητά μας, φαίνεται κανείς να μην είναι «αρκετά καλός» για μας, και έχοντας τόσες επιλογές, οι ερωτικές σχέσεις γίνονται αναπόφευκτα πρόσκαιρες. Έτσι, ζώντας σε μια περίοδο, που οι παλιές νόρμες πεθαίνουν, αλλά οι νέες δεν έχουν ακόμα γεννηθεί, οι ερωτικές σχέσεις γίνονται πηγή άγχους. Τα συναισθήματα, όπως λέει και η Ιλούζ, γίνονται μια εμπειρία στην οποία κυριαρχούν «η σύγχυση, η αβεβαιότητα, ακόμη και το χάος». Η σεξουαλικότητα από την άλλη, δομείται πάνω στην εικόνα ενός όμορφου εαυτού, που εικονίζεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κυκλοφορεί στους χώρους μαζικής διασκέδασης, χρειάζεται αξεσουάρ και καλλυντικά και προϊόντα ομορφιάς και ίσως χρειάζεται και συμβουλευτική ή υποστήριξη ή συναισθηματική εκγύμναση.

Η σεξουαλικότητα μοιάζει να ταιριάζει σε μια κοινωνία που, όπως παρατηρεί και ο Μπιούνγκ- Τσουλ Χαν στο βιβλίο του «Η αγωνία του έρωτα», γίνεται ολοένα και πιο ναρκισσιστική. Το ναρκισσιστικό υποκείμενο υπάρχει μόνο ως σκιά του εαυτού του, δεν μπορεί να αναγνωρίσει τους άλλους μέσα στην ετερότητά τους, βρίσκει νόημα μόνο σε ό,τι αντανακλά τον ίδιο του τον εαυτό. Αυτό μπορεί να λειτουργεί για τη σεξουαλικότητα, όχι όμως και για τον έρωτα. Ο έρωτας δεν μπορεί να υπάρξει όταν είμαστε στραμμένοι στον εαυτό μας, ο έρωτας μας ωθεί προς τον Άλλο, μας βγάζει έξω από τον εαυτό μας για να συναντηθούμε με την ετερότητα. Κατά τον Μπιούνγκ- Τσουλ Χαν ζούμε σε κοινωνίες που μαστίζονται από την επίδοση, οι άνθρωποι προσπαθούν καθημερινά να «μπορούν» να επιτυγχάνουν τους στόχους τους, να «γνωρίζουν», να «κατέχουν», να «κυριεύουν». Ο έρωτας όμως δεν έχει κατοχή, δεν έχει γνώση, ούτε κυριαρχία, έχει ευαλωτότητα απέναντι στον άλλον. Επομένως, σήμερα ο έρωτας βιώνεται ως αποτυχία. Η αγάπη στο πλαίσιο αυτό γίνεται μια θετικότητα, μια φόρμουλα που στόχο έχει την απόλαυση και τα θετικά συναισθήματα. Μέσα στην κοινωνία της επίδοσης, η αγάπη δεν μπορεί να διατηρήσει τίποτα από την αρνητικότητά της, δεν μπορεί να συσχετίζεται με το τραύμα, το δράμα, την αφήγηση, την υπέρβαση των ορίων ή ακόμα και την συντριβή.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, πώς μπορούμε να συνεχίσουμε να ερωτευόμαστε, σε μια κοινωνία ατομικιστική, ναρκισσιστική, καταναλωτική, όπου όλα κινούνται αντίθετα; Μέσα από τον έρωτα, μπορούμε να περάσουμε από το ατομικό στο συλλογικό. Ο έρωτας, όταν είναι πραγματική συνάντηση, μας μαθαίνει πως μπορούμε να βιώσουμε τον κόσμο και μέσα από τη διαφορά, μέσα από η σχέση μας με τον Άλλον, και όχι μόνο μέσα από την ταυτότητα, μέσα από τον εαυτό μας. Αν όπως λέει η Ιλούζ «η αγάπη (σε όλες τις μορφές της) παραμένει ο πιο ουσιαστικός τρόπος για την δημιουργία κοινωνικών σχέσεων», αξίζει να διερευνήσουμε όλους τους τρόπους με τους οποίους θα επιβιώσει ο έρωτας σε αυτήν την εποχή που οποιαδήποτε πράξη «από κοινού» μοιάζει όλο και πιο μακρινή. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε στην παράσταση Match. 

Αναφορές

Εύα Ιλούζ (2021) Το τέλος του έρωτα. Εκδόσεις του εικοστού πρώτου.
Εύα Ιλούζ (2019) Γιατί πληγώνει ο έρωτας. Εκδόσεις του εικοστού πρώτου.
Μπιούνγκ- Τσουλ Χαν (2019) Η αγωνία του έρωτα. Εκδόσεις Όπερα.
Αλέν Μπαντιού (2013) Εγκώμιο για τον έρωτα. Εκδόσεις Πατάκης

Photo Credit: Νίκος Κατσαρός

Διαβάστε επίσης:

Match, της Δανάης Λιοδάκη από την B.p.m. theater group στο ΠΛΥΦΑ