«Τσέρνομπιλ», λέγεται η νέα παράσταση, όπου θα συμμετέχω φέτος τον χειμώνα στο Θέατρο του Νέου Κόσμου.
«Τσέρνομπιλ», το μεγαλύτερο τεχνολογικό δυστύχημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μια πυρηνική έκρηξη, που προκάλεσε τον θάνατο σε χιλιάδες ανθρώπους αλλά και ζώα, που έφερε τον «ψυχικό θάνατο» σε αυτούς που επέζησαν, που προξένησε γενετικές μεταλλάξεις και απίστευτες τερατογενέσεις και που επέφερε μια ανυπολόγιστη περιβαλλοντική μόλυνση. Νέφη με ραδιενεργά σωματίδια δεν περιορίστηκαν μονάχα γύρω από τον πυρηνικό σταθμό, αλλά ταξίδεψαν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, έφτασαν σε όλη την Ευρώπη και σιγά σιγά εξαπλώθηκαν σε όλον τον πλανήτη!
Επιπτώσεις που υφίστανται έως και σήμερα, 35 χρόνια μετά και όπως λέγεται, θα υφίστανται για εκατοντάδες χρόνια ακόμα! Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος της καταστροφής αρκεί να αναλογιστεί ότι η ποσότητα ραδιενέργειας που απελευθερώθηκε τότε στην ατμόσφαιρα, είναι σχεδόν 200 φορές μεγαλύτερη από τις βόμβες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι μαζί!
Το λογοτεχνικό βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς «Τσέρνομπιλ», γραμμένο το 1996, στο οποίο και βασίστηκε η παράστασή μας. Το κείμενό της δεν αποτελεί μια ψυχρή ντοκιμαντερίστικη περιγραφή της καταστροφής. Αντιθέτως, αποτελεί μια κατάθεση του μύχιου πόνου από τα ίδια τα πρόσωπα – θύματα της τραγωδίας, που μαρτυρούν πώς βίωσαν στην ψυχή τους, στο σώμα τους και στο μυαλό τους αυτή την φρίκη. Ακούμε αφηγήσεις ανθρώπων υπαρκτών, με όνομα και επώνυμο, που έζησαν από πρώτο χέρι τον φυσικό και ψυχικό όλεθρο. Άνθρωποι απλοί, καθημερινοί: πυροσβέστες, κυνηγοί, οδηγοί, στρατιώτες, μητέρες, πατέρες.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Γονείς που έθαψαν τα παιδιά τους, που γέννησαν παραμορφωμένα μωρά, γυναίκες που έβλεπαν τους άντρες τους να σιγολιώνουν. Τους δίνεται η φωνή να μιλήσουν και να ακουστούν. Τολμούν να μιλήσουν για τον απερίγραπτο πόνο τους, σε μια μετασοβιετική εποχή, όπου πλέον δεν υπάρχει ο κίνδυνος να τιμωρηθούν από τις Αρχές, μόνο και μόνο επειδή μιλούν για το Τσέρνομπιλ.
Από την πρώτη κιόλας ανάγνωση του έργου, το κλίμα στην πρόβα ήταν πολύ φορτισμένο. Σοκαριστικές εικόνες, ανατριχιαστικές, γεννιόντουσαν για όλα όσα έχουν περάσει αυτοί οι άνθρωποι. Ήταν σχεδόν αδύνατο να μείνουμε ανεπηρέαστοι ψυχολογικά. Πόνος, οδύνη, απελπισία, θάνατος, αρρώστια, ξενιτειά, ξεριζωμός, συγκάλυψη, θλίψη, θυμός. Όλες αυτές οι λέξεις ηχούσαν ηχηρά μέσα μας. Προσωπικά, ξύπνησαν μέσα μου μνήμες από τα παιδικά μου χρόνια, όταν πρωτοανακοινώθηκε το γεγονός στο δελτίο ειδήσεων του κρατικού καναλιού της Σοβιετικής Ένωσης.
Θυμάμαι ζωντανά, αν και ήμουν μόλις ένα παιδί 10 ετών, την πρώτη είδηση, που μίλαγε για ένα απλό ξέσπασμα πυρκαγιάς στην οροφή του πυρηνικού σταθμού και πόσο σύντομα αποκαλύφθηκε πως τα πράγματα ήταν τελικά πολύ πιο σοβαρά. Θυμάμαι το αίσθημα του πανικού που είχε κατακλύσει τους μεγάλους γύρω μου. Ζούσαμε με την αβεβαιότητα σε μια ούτως ή άλλως δύσκολη περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης και ήρθε και επικάθησε και αυτό.
Δεν γνωρίζαμε τί επιτρέπεται να τρώμε , τί να πίνουμε. Φόβος για την υγεία μας! Φόβος μην πάθουμε καρκίνο! Μολονότι, ακόμα και στα σχολεία, μας κάνανε στρατιωτικές ασκήσεις ετοιμότητας σε περίπτωση επίθεσης με πυρηνικά όπλα από τη πλευρά της Δύσης, στην πραγματικότητα ούτε που γνωρίζαμε τι σημαίνει να απειλείσαι από ραδιενέργεια.
Δύσκολα ο ανθρώπινος νους μπορεί να χωρέσει το μέγεθος της συμφοράς που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι. Χρειάστηκε καιρός μέχρι να καταφέρουμε ως ηθοποιοί να απο-ταυτιστούμε από το συναίσθημα των ηρώων και να αποστασιοποιηθούμε από την μοίρα τους, ώστε να μπορέσουμε να αφηγηθούμε τις ιστορίες τους στους θεατές.
«Τσέρνομπιλ», ένα πικρό μάθημα που μας διδάσκει ότι στην παραγωγή και στην χρήση της πυρηνικής ενέργειας δεν υπάρχουν περιθώρια για ανθρώπινα λάθη. Συνάμα μια προειδοποίηση προς την Επιστήμη να αναλογιστεί την τεράστια ευθύνη που κουβαλά. Γενικότερα, μέσα από αυτήν την ιστορία, ο καθένας μας θα ήταν ευκταίο να αναλογιστεί το δικό του προσωπικό αποτύπωμα που φέρει με τις πράξεις του πάνω στο περιβάλλον και πάνω στον πλανήτη μας εν γένει. Σίγουρα, το να αποφευχθούν τα ανθρώπινα λάθη δεν είναι τόσο ρεαλιστικό, μακάρι τουλάχιστον να μην υπάρξει ξανά καταστροφή σαν κι αυτήν!
Ο Δαυίδ Μαλτέζε γεννήθηκε στη Γεωργία. Από την ηλικία των 21 ετών ζει και εργάζεται στην Ελλάδα. Σπούδασε μουσική και υποκριτική. Συνεργάστηκε με Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες. Τελευταία του εμφάνιση ήταν αυτό το καλοκαίρι στην παράσταση Προμηθέας Δεσμώτης ως “Ήφαιστος”. Αυτόν τον χειμώνα παράλληλα με τη παράσταση «Τσέρνομπιλ» θα συμμετέχει και στην παράσταση «Mistero Buffo» του Ντάριο Φο.
Διαβάστε επίσης:
Τσέρνομπιλ – Ένα χρονικό του μέλλοντος, της Σβετλάνας Αλεξίεβιτς στο Θέατρο του Νέου Κόσμου