Δέκα πράγματα που δεν ξέραμε για την Σοφία Λασκαρίδου

1. Η Σοφία Λασκαρίδου ήταν η πρώτη γυναίκα που έγινε δεκτή στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου Αθηνών το 1903, ύστερα από βασιλικό διάταγμα. Η μητέρα της, Αικατερίνη Λασκαρίδου-Χρηστομάνου το ίδρυσε το 1864 στην Καλλιθέα το ελληνικό παρθεναγωγείο, στο οποίο έλαβαν την πρώτη τους μόρφωση χιλιάδες Ελληνίδες. Το 1897 ιδρύει νηπιαγωγείο, με πρότυπο παιδικό κήπο, απ’ όπου αποφοιτούν χιλιάδες γυναίκες νηπιαγωγοί και στη συνέχεια διδάσκουν. Η αδερφή της Ειρήνη Λασκαρίδου το 1907 ίδρυσε την πρώτη σχολή στην Ελλάδα του Οίκου Τυφλών -που βρίσκεται στην Καλλιθέα- και εισήγαγε στην Ελλάδα τη μέθοδο ανάγνωσης Braille.

2. H Σοφία Λασκαρίδου γράφει ότι το ατελιέ της στο Παρίσι επισκέφτηκαν μεγάλες προσωπικότητες της εποχής. Ανάμεσά τους ο Δ. Γαλάνης, ο Ν. Επισκοπόπουλος, ο Ζ. Παπαντωνίου, ο Μ. Μαλακάσης, ο Κ. Ουράνης, κ. α. Επίσης, την επισκέφθηκαν ο Πρίγκηπας Γεώργιος Α με τη σύζυγό του Μ. Βοναπάρτη καθώς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο Τσαρούχης έχει πει: “Ευτύχησα να δω μία έκθεση της Λασκαρίδου στη Καλλιθέα”. Μεγάλος αριθμός έργων της βρίσκεται σε ιδιωτικές συλλογές, χωρίς να έχουμε περισσότερες πληροφορίες. Ωστόσο, η Εθνική Πινακοθήκη έχει ορισμένα από τα σημαντικά της κομμάτια.

3. H Σοφία Λασκαρίδου έβγαινε από το ατελιέ της για να ζωγραφίσει στην ύπαιθρο, έχοντας πάντα μαζί της ένα ρεβόλβερ για προστασία. Εκείνη την εποχή οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να κυκλοφορούν ασυνόδευτες.

4. Η Σοφία Λασκαρίδου διατηρούσε στενή φιλία με την συνάδελφό της Θάλεια Φλωρά και μάλιστα, τις είχαν χαρακτηρίσει ως “η Κοτοπούλη και η Κυβέλη της ελληνικής ζωγραφικής”.

5. O Ξενόπουλος είχε πει ότι όταν έγραφε τη “Στέλλα Βιολάντη” είχε στο νου του το μελαχρινό κεφάλι της Σοφίας Λασκαρίδου

6. Η Λασκαρίδου διατηρούσε τα γράμματα του Περικλή σ’ ένα κασετινάκι για να μη χαθεί το άρωμα του αγαπημένου της. Είχε δώσει εντολή τα γράμματα αυτά να δημοσιευτούν μόνο μετά το θάνατό της.

7. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι το βράδυ της προηγούμενης από την αυτοκτονία, ο συνήθως κλειστός και μελαγχολικός Γιαννόπουλος είχε πάει στον κινηματογράφο μ’ ένα φιλικό του ζευγάρι, έχοντας πρωτοφανή ευδιαθεσία. Στη συνέχεια, πήγαν σ’ ένα μικρό κέντρο για να πιουν μπύρα κι εκεί ο Περικλής, χάνοντας ξαφνικά τη καλή του διάθεση, προσφέρθηκε να τους διαβάσει ένα απόσπασμα από ένα αγαπημένο του κομμάτι, σε μετάφραση του ίδιου. Ήταν από το “Τριαντάφυλλο και το Αηδόνι” του Όσκαρ Ουάιλντ. Έπειτα, τους ενημέρωσε ότι αύριο σκέφτεται να κάνει μια εκδρομή, χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για το πού, ψώνισε μπύρα και φαγητό για την αυριανή του εξόρμηση και τους αποχαιρέτησε με μεγάλη θέρμη-κάτι που δεν συνήθιζε.

8. Η Σοφία Λασκαρίδου γράφει ότι έφτασε τρείς φορές κοντά στο θάνατο (“…το γραφτό μου ήταν να ζήσω, για μια ακόμη φορά δεν θέλησε να με πάρει ο Χάροντας”) κατά τη διάρκεια του πολυετού βίου της. Η πρώτη ήταν η απόπειρα αυτοκτονίας που έκανε, λίγες μέρες μετά την είδηση του θανάτου του Περικλή Γιαννόπουλου. Η δεύτερη ήταν κάποια χρόνια μετά, όταν γλίτωσε από βέβαιο πνιγμό, ζωγραφίζοντας την παλίρροια της θάλασσας της Βρετάνης. Κι η τρίτη, ήταν σε μεγάλη πια ηλικία, στο σπίτι της στη Καλλιθέα, όταν η υπηρέτριά της αποπειράθηκε να τη δηλητηριάσει, ρίχνοντας τρινάλ στο πρόγευμά της.

9. Η Σοφία Λασκαρίδου έτρεφε μεγάλη αγάπη για τα κατοικίδιά της που την συντρόφευαν στη μοναχική ζωή που είχε επιλέξει. “ Η πιστή και μονή μου συντροφιά ήταν δυο μεγάλα σκυλιά. Τα φώναζα Κissmee. Σαν παιδιά μου τα αγαπούσα, 18 χρόνια τα φρόντιζα, ως την τελευταία τους ώρα. Έχω μια χελώνα 75 χρόνια, με γνωρίζει, βγάζει το κεφαλάκι της να της το χαϊδέψω. Αλλά η τελευταία μου αγάπη ήταν η Ζιζή μου, η χαϊδεμένη μου γατούλα.”

10. Το πατρικό σπίτι της Σοφίας Λασκαρίδου είναι έργο του Τσίλερ και το δεύτερο καταγεγραμμένο που ανεγέρθη στην κοινότητα Καλλιθέας. Σήμερα στεγάζει την Δημοτική Πινακοθήκη Καλλιθέας. Αστικός μύθος θέλει το σπίτι της Σοφίας Λασκαρίδου να συγκαταλέγεται στα στοιχειωμένα σπίτια της Αθήνας. Το άδοξο τέλος της σχέσης τους, θέλει τη Σοφία να περιπλανιέται ακόμη στα δωμάτια του σπιτιού, αναζητώντας τον Περικλή της. Το σπίτι, προτού το αναλάβει ο Δήμος Καλλιθέας και το αναπαλαιώσει, είχε μείνει κλειστό καθώς δεν είχε καθαρό ιδιοκτησιακό καθεστώς. Έτσι, μετά το θάνατο της Λασκαρίδου πέρασε περίοδο απόλυτης παρακμής ενώ εκλάπησαν και πολλά κειμήλια δικά της και της οικογένειάς της όπως και έργα της. Η τελευταία συνέντευξη που έδωσε η Σοφία Λασκαρίδου στον Φρέντυ Γερμανό, πραγματοποιήθηκε στο σπίτι της αυτό, απ’ όπου υπάρχει και φωτογραφικό υλικό.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση, “Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη” μπορείτε να δείτε εδώ