Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου μας καλεί την Πέμπτη 17 Ιουλίου, στις 9:00 το βράδυ, στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, για να ακούσουμε τα πιο σημαντικά του τραγούδια ερμηνευμένα από μεγάλες φωνές του ελληνικού τραγουδιού σε μια πολύ σπάνια συνάντηση: Φωτεινή Δάρρα , Γιώργος Μαργαρίτης, Βασίλης Παπακωνσταντίνου , Μίλτος Πασχαλίδης, Γιώργος Φλωράκης. Με κάποιους από αυτούς συναντιέται καλλιτεχνικά για πρώτη φορά ενώ στο πρόγραμμα της βραδιάς συμπεριλαμβάνονται και τραγούδια από τη νέα δισκογραφική δουλειά του συνθέτη σε στίχους του Χρήστου Παναγιωτόπουλου. Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου απαντά στις ερωτήσεις μας για το επερχόμενο cd, τη βραδιά στον κήπο του Μεγάρου αλλά και την ομορφιά που κρύβει η μελοποίηση μιας ιστορίας∙ είτε αυτή είναι «κλεισμένη» στους στίχους ενός ποιήματος είτε στους ήρωες μιας ταινίας ή μιας τηλεοπτικής σειράς.
Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη
Culturenow.gr: Την Πέμπτη 17 Ιουλίου είναι μία σημαντική και αρκετά διαφορετική συναυλιακή βραδιά τόσο για εσάς όσο και για το κοινό που σας παρακολουθεί. Καλλιτέχνες από διαφορετικά, κατά μία έννοια, μουσικά είδη (έντεχνο, λαϊκό, ροκ) θα ερμηνεύσουν τραγούδια από το σύνολο της μέχρι τώρα πορείας σας. Πείτε μας δυο λόγια καταρχάς για την ιδέα της επιλογής του Κήπου του Μεγάρου ως χώρου αλλά και της επιλογής των καλλιτεχνών.
Δημήτρης Παπαδημητρίου: Μέσα στο Μέγαρο έχω εμφανιστεί πολλές φόρες: με συμφωνικά έργα, με μουσική δωματίου, ως συνθέτης μουσικής για το θέατρο, το σινεμά και βέβαια με τα τραγούδια. Αίθουσα Λαμπράκη, Τριάντη… έχω εμφανισθεί και μία φορά στο Αίθριο. Είναι καιρός να δω και τον Κήπο!
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Με γοήτευαν πάντα οι πίσω αυλές. Το «Backyard» που σε όλα τα διηγήματα επωάζει εφηβικές ή παράνομες ερωτικές σχέσεις, κρύβει αναφιλητά, όρκους και υποσχέσεις. Τι άλλο είναι από την πίσω αυλή της ζωής μας το καθ’ ημάς απλό τραγούδι; Σπουδαίος τόπος να αναφανούν τα μύχια της κρυφής καθημερινότητας. Αυτά που παρηγορεί η σπουδαία δημιουργία που λέγεται ελληνικό τραγούδι.
Η παρουσία ετερόκλητων αλλά και πρωτοεμφανιζόμενων στο έργο μου φωνών δηλώνει την ύπαρξη “σχολής” στο ύφος που διαλύει τα συρματοπλέγματα των ειδών. Η Ελληνική Σχολή στο τραγούδι, που όλοι υπηρετούμε, υπάρχει. Και για μένα πλέον είναι μόνον ορατά αυτά που μας ενώνουν. Υπάρχουμε σαν διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας ψυχής.
Cul.N.: Πείτε μας λίγα λόγια για την επιλογή των τραγουδιών που θα μας παρουσιάσετε.
Δ.Π.: Δυσκολότερο γίνεται όσο περνούν τα χρόνια το πρόγραμμα. Νεώτερα τραγούδια επισκιάζουν τα παλαιοτέρα και παραγκωνισμένα παραπονεμένα τραγούδια απαιτούν μια θέση στον ήλιο. Υπακούω και υποχωρώ σε μια “ιστορική δικαιοσύνη” με τον εσωτερικό μου κόσμο.
Cul.N.: Στη συναυλία θα ακουστούν και τραγούδια από το νέο σας, επερχόμενο cd, σε στίχους Χρήστου Παναγιωτόπουλου. Θα θέλατε να μας δώσετε μία γεύση της νέας αυτής δουλειάς αναφέροντάς μας κάποιες πληροφορίες για τον τίτλο, το ύφος και τον ερμηνευτή/τους ερμηνευτές.
Δ.Π.: Ο πρωτοεμφανιζόμενος στα τραγουδιστικά μας πράγματα Χρήστος Παναγιωτόπουλος με έφερε αντιμέτωπο με μια ποιητικά σκληρή καταγραφή της ελληνικής κοινωνίας των τελευταίων 20 χρόνων. Μέσα από το παζλ των τραγουδιών αναφαίνεται μια συνταρακτική προσωπογραφία του Έλληνα μετά το 1990. Αντινομίες ηθικές, ιδεολογικές, προσωπικές. Ηρωικά ξεπουλήματα, εμμονικά πάθη, μηδενισμός της επικράτησης. Δεν θα αφιέρωνα στον Παναγιωτόπουλο έναν ολόκληρο δίσκο αν πίστευα ότι στον ήδη πλούσιο χάρτη των νεωτέρων στιχουργών δεν εμφανίζει μια σημαντική τομή. Ο τίτλος είναι «Πάθη Πελάγη» και συμμετέχουν οι θρυλικοί: Ελένη Βιτάλη, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Πάνος Κατσιμίχας, Γιώργος Μαργαρίτης, Σταμάτης Κραουνάκης, Ελευθερία Αρβανιτάκη και βέβαια η σημαντικότερη μουσικά ερμηνευτικά και ρεπερτοριακά νέα φωνή, η Φωτεινή Δάρρα.
Cul.N.: Σημαντικά συμφωνικά έργα, θεατρική, κινηματογραφική και τηλεοπτική μουσική και μελοποιημένη ποίηση είναι οι βασικοί άξονες της καλλιτεχνικής δημιουργίας σας. Κοινός παρονομαστής όλων των παραπάνω είναι, ίσως, οι εικόνες και οι ιστορίες που υπάρχουν ως αφετηρία. Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει για εσάς η ιστορία που αποτελεί πηγή έμπνευσης; Η ιστορία που εκφράζεται είτε με μορφή σεναρίου είτε με μορφή στίχου;
Δ.Π.: Έχετε πέσει διάνα. Υπάρχει ένα είδος σύνθεσης που λέγεται “προγραμματική”. Ακόμα και οι προγραμματικές συμφωνίες αφηγούνται και αναπτύσσονται διαλεκτικά. Αυτή την αφηγηματική ή αναπαραστατική πετριά την έχω και στις σονάτες μου ακόμα. Ευτυχώς που δεν είμαι ζωγράφος. Θα έπρεπε να έχω γεννηθεί τον 19ο αιώνα. Το ούτος η άλλως αφηρημένο στοιχειό της τέχνης της μουσικής με διασώζει. Πιστεύω βαθιά στο αντικειμενικό μουσικό περιεχόμενο που είναι ίδια κατανοητό από όλους και μπορώ να το αποδείξω.
Cul.N.: Η μελοποίηση ποιημάτων είναι ένα πολύ δύσκολο κομμάτι και συχνά αποτελεί σκόπελο ακόμα και για καταξιωμένους συνθέτες. Εσείς πώς αντιμετωπίζετε την πρόκληση της μελοποίησης ενός ποιήματος και πώς καταφέρνετε το αποτέλεσμα να έχει αυτονομία ύπαρξης ακόμα και όταν πρόκειται για ποίημα του Ελύτη ή του Καβάφη;
Δ.Π.: Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Σκεφθείτε ωστόσο κάτι: Πολύ δυσκολότερα μελοποιείται μια ποιητίζουσα ασημαντότητα από ένα μεγάλο ποίημα. Δεν ξέρω να πω λίγα γι’ αυτό το θέμα. Μόνο πολλά μπορώ να λέω γιατί σε αντίθεση με το σινεμά – που το δίδαξα ωδειακά μια δεκαετία – δεν έχω κωδικοποιήσει διαδικασίες και ιδεολογικές τοποθετήσεις. Πόσω μάλλον τεχνικές. Θα μιλήσω για “μουσικούς φωτισμούς”, “τονικές θεατροποιήσεις”, “ιδανικές απαγγελίες”, “εξορύξεις του εσώτερου ήθους”. Ή για την “αποκάλυψη της προφορικότητας μιας άηχης σκέψης”. Έννοιες ίσως ακατανόητες στους μη έχοντες τέτοιες ανησυχίες.
Cul.N.: Η «γλώσσα» του Καβάφη αποτελεί για πολλούς φιλολόγους και θεωρητικούς της λογοτεχνίας ένα μεγάλο αινιγματικό ζήτημα. Για εσάς ποιοι είναι οι κίνδυνοι που κρύβει αλλά και πού έγκειται η γοητεία της;
Δ.Π.: Οι φιλόλογοι παρατηρούν και έπονται των ποιητών. Η γλώσσα είναι ένας κρυπτογραφημένος χάρτης του θησαυρού. Σαν το θεσπέσιο ρούχο μιας ωραίας γυναίκας. Κρύβει ώστε να αναδείξει τα κλειδιά του μυστηρίου. Τι νόημα έχει μια ωραία γυναίκα να φορά ρούχο που απλώς κρύβει την ομορφιά; Το έμπειρο μάτι του Δον Ζουάν συνθέτη αποκαλύπτει και ξαναντύνει με άλλα υφάσματα το ίδιο σώμα.
Cul.N.: Μάνος Χατζιδάκις, John Williams, Ηenri Dutilleux, Steve Reich. Πόσο πιστεύετε πως σας έχουν επηρεάσει οι παραπάνω συνθέτες σε σχέση με τον τρόπο αντιμετώπισης της μουσικής;
Δ.Π.: Βάλτε και πολλούς ακόμα. Τους ρεμπέτες, τον Μίκη, τον Άκη Πάνου, τους Floyd Tangerine Dream Moody Blues. Ο Μάνος είπε ότι ό,τι θαυμάζεις πρέπει να το μιμηθείς πολλές φορές ως άσκηση. Εν τέλει αυτό που θα μείνει στην αληθινή μουσική σου θα είναι η δική σου απεικόνιση στο ξένο έργο που αγάπησες. Και οι ζωγράφοι αυτό κάνουν ως άσκηση.
Cul.N.: Έχετε διατελέσει διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος και γενικός διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Πώς, κατά τη γνώμη σας και σύμφωνα με την εμπειρία σας, πρέπει να διαμορφωθεί η δημόσια ραδιοφωνία στο εξής έτσι ώστε να διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο στον τομέα του πολιτισμού;
Δ.Π.: Να ανοίξουν ξανά όλα τα δημόσια ραδιόφωνα σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις και δυνατότητες μας. Να επιτελέσουν τους σημαντικούς τους κοινωνικούς ρόλους. Υπάρχει απίστευτη επικοινωνιακή τρύπα στο νέο ελληνικό πολιτισμό. Ο θεσμός να ξαναγίνει στυλοβάτης του.
Cul.N.: Στους νέους ανθρώπους που σήμερα προσπαθούν να εκφραστούν, είτε καλλιτεχνικά είτε όχι, τι θα λέγατε; Ποια είναι τα σημαντικά στα οποία θα πρέπει να εστιάζουν κατά τη γνώμη σας και ποια αυτά που θα πρέπει να αγνοούν;
Δ.Π.: Η ελεύθερη βαθιά ελληνική και συνεπώς κοσμοπολίτικη παιδεία και η πλήρης τεχνική επάρκεια.
Η συνένωση των αντίθετων διπόλων: λ.χ. επαναστατικότητα και παράδοση ή καλαισθησία και επίθεση.
Η ιστορική συναίσθηση τόπου και χρόνου των δημιουργιών.
Η ιδεολογική συγκεκριμενοποίηση και η καλλιτεχνική στοχοπροσήλωση.
Η Κοινωνική αποστολή του καλλιτέχνη είναι η έκφραση αυτών “που επιβαίνουν στην ίδια πτήση” αλλά δεν εκφράζονται παρά μέσα από το δικό σου φίλτρο.
Όχι στη λέξη καριέρα αλλά ναι στη λέξη έργο.
Όχι στη λέξη εμπορικότητα αλλά ναι στην αληθινή λαϊκότητα.
Όχι στον όχλο και ναι στον λαό και την ιστορία του. Είναι οι ίδιοι ακριβώς άνθρωποι που η ακριβή τέχνη ή η απουσία της τους διαφοροποιεί.
Το όπλο της τέχνης μας να ηχεί για το καλό και των άλλων.
Η συναυλία του Δημήτρη Παπαδημητρίου θα πραγματοποιηθεί στις 17 Ιουλίου στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών