Δημήτρης Τσιάμης: Επιτυχία είναι όταν αυτό που κάνεις διευρύνει την ίδια την τέχνη που εξασκείς κι όχι μόνο εσένα

Το μανιφέστο του σκηνοθέτη και θεωρητικού του θεάτρου Γιόζεφ Μποκουσλάου Έσιλκ με τίτλο «Το Θέατρο του μικροφώνου» βρίσκει τεράστια απήχηση μεταξύ των ομάδων του σύγχρονου θεάτρου σε όλη την Ευρώπη. Οι θεατρικές σκηνές γεμίζουν με μικρόφωνα, αποκριάτικες μάσκες, κάμερες που καταγράφουν και οθόνες που προβάλλουν ζωντανά τις δράσεις των ηθοποιών. Σκηνοθέτες και ηθοποιοί οργανώνουν ομαδικές εκδρομές στο Βερολίνο για να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις του «Θεάτρου Έσιλκ» και να επιστρέψουν στα θέατρα τους «ωραίοι σαν βερολινέζοι». Οι συντελεστές της Per-Theater-Formance συγκεντρώνουν και παρουσιάζουν τα κλισέ του σύγχρονου θεάτρου σε μια performance που εξερευνά τα όρια της αυθεντικότητας, της επιρροής και της αντιγραφής στην τέχνη του θεάτρου. Ο σκηνοθέτης της παράστασης, κ. Δημήτρης Τσιάμης απάντησε στις ερωτήσεις μας σχετικά με τη σύγχρονη αυτή θεατρική τάση, το ζήτημα της αφομοίωσης ή της μίμησης αλλά και τα επόμενα καλλιτεχνικά σχέδια της ομάδας!

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Η παράσταση «Ωραίοι σαν Βερολινέζοι» επιστρέφει για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά στο BIOS, μετά τον επιτυχημένο πρώτο κύκλο παραστάσεων τo περασμένο φθινόπωρο. Πείτε μας λίγα λόγια για τη θεματολογία της performance αλλά και για τη γέννηση της ιδέας.
Δημήτρης Τσιάμης: Θέμα της παράστασης είναι τα κλισέ του σύγχρονου θεάτρου και κατ’ επέκταση η αυθεντικότητα στην τέχνη. Η ιδέα γεννήθηκε μέσα από συζητήσεις  που είχα με φίλους και συνεργάτες πάνω σε παραστάσεις που είχαμε δει. Η παράσταση αρχικά  προοριζόταν να παρουσιαστεί  μια μόνο φορά σε ένα συγκεκριμένο φεστιβάλ. Να μιλήσει στους καλλιτέχνες και στους θεατρόφιλους που συμμετείχαν σ’ αυτό. Μετά από εκείνη την παράσταση  και μια πολλή θερμή συζήτηση με το κοινό που ακολούθησε, καταλάβαμε πως είχε νόημα  να συνεχιστεί. Κυρίως για την δημιουργική αναστάτωση που προκάλεσε.

Cul.N.: Από τη μέχρι τώρα παρουσίαση της παράστασης, ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κοινού; Υπήρξε θετική ανταπόκριση, ξάφνιασμα, σχόλια;
Δ.Τ.: Υπήρξαν θεατές που λυτρωμένοι μας απαριθμούσαν τις παραστάσεις που είχαν δει και  τα συγκεκριμένα τρυκ, που εμείς σχολιάζουμε, κατείχαν εκεί  την θέση του πρωτοποριακού ευρήματος. Υπήρξαν βέβαια και καλλιτέχνες που δεν μας μιλούσαν για κανένα δίμηνο. Είναι καθαρό όμως πως η διάθεση μας δεν είναι κριτική. Παίζουμε με τα κλισέ, τα αναλύουμε, τα σαρκάζουμε και αναζητάμε μια πιο ουσιαστική σχέση με  το θέατρο και με τους άλλους.  Το δικό μας ευχάριστο ξάφνιασμα  είναι πως η παράσταση αφορά και ενδιαφέρει ευρύτερα και όχι μόνο τους καλλιτέχνες και τους θεατρόφιλους. Πιστεύω έχει να κάνει με την δραματουργία της παράστασης. Το θέμα και η τοποθέτηση της γίνονται αμέσως κατανοητά και στους αμύητους. Ίσως είναι και η γενικότερη διάθεση της παράστασης που τολμά να αντιμιλήσει στα must και στις ευκολίες . 

Cul.N.:  «Το θέατρο του μικροφώνου» είναι μία θεατρική τάση ιδιαίτερα διαδεδομένη πια και στους Έλληνες θεατές αφού τα τελευταία χρόνια τόσο ελληνικοί θίασοι όσο και ξένοι που επισκέπτονται την Ελλάδα (μέσω του Φεστιβάλ Αθηνών κυρίως) χρησιμοποιούν το μικρόφωνο αλλά και άλλα μέσα όπως η κάμερα. Πού εντοπίζετε εσείς το ενδιαφέρον σε αυτή την τάση και την αυξημένη προτίμηση που της δείχνουν οι σύγχρονοι σκηνοθέτες;
Δ.Τ.: Ένας ηθοποιός στην παράσταση μας καταλήγει: «…Κάποιο απωθημένο παίζεται με τα μικρόφωνα- δεν εξηγείται αλλιώς- ο ηθοποιός που ήθελε να γίνει τραγουδιστής και δεν έγινε» ;

Cul.N.: Πόσο δύσκολο είναι κατά τη γνώμη σας για έναν καλλιτέχνη ή μία ομάδα να αφομοιώσει και να κατανοήσει μία ξένη καλλιτεχνική τάση χωρίς να γίνει απλός μιμητής της; Ποια εφόδια είναι απαραίτητα;
Δ.Τ.: Για να σε έχει συγκινήσει κάτι, σημαίνει πως κάτι υπάρχει εκεί. Αν πάς απλά να αντιγράψεις την φόρμα θα είσαι σαν εκείνους τους παλιούς πλασιέ εγκυκλοπαιδειών που προσπαθούσαν να σε πείσουν για την αξία της γνωρίζοντας μόνο το εξώφυλλο. Απαραίτητα εφόδια είναι η ανάλυση και η έρευνα ένα άλλο η πίστη αλλά και η κρίση του καλλιτέχνη μέσα σου.

Cul.N.: Θεωρείτε πως οι Έλληνες καλλιτέχνες είναι «πίσω» σε σχέση με τους συναδέλφους τους στο εξωτερικό; Οι εξελίξεις έρχονται από άλλες χώρες και εμείς απλώς τις ακολουθούμε;
Δ.Τ.: Το ταλέντο δεν λείπει. Ούτε οι γνώσεις. Έχω δει και πολύ καλό θέατρο στην Ελλάδα και πολύ κακό θέατρο στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο επαγγελματισμός νομίζω είναι παρεξηγημένος στην Ελλάδα. Συνήθως σημαίνει να μην αφήνεις να σε επηρεάσει αυτό που κάνεις, να μην αφήνεις να σε αλλάξει. Δηλαδή μια κλισέ αντιμετώπιση της τέχνης.

Cul.N.: Για εσάς τι εξυπηρετεί η χρήση του μικροφώνου σε μία παράσταση;
Δ.Τ.: Είναι πολλές οι παραστάσεις που το μικρόφωνο δεν εξυπηρετεί ουσιαστικά σε κάτι, βρίσκεται εκεί σαν μια αυτονόητη σύνδεση με το «σύγχρονο» ενώ στην πραγματικότητα είναι ένας εύκολος τρόπος να έχεις έναν λιγότερο αμήχανο ηθοποιό και μια μία λιγότερο αμήχανη σκηνοθεσία. Σε πολλές περιπτώσεις ο ηθοποιός κρύβεται πίσω από το μικρόφωνο, το ίδιο και ο σκηνοθέτης.

Cul.N.:  Θυμάστε κάποια παράσταση που η χρήση μέσου όπως το μικρόφωνο ή η κάμερα να ήταν ουσιαστική και καταλυτική για την εξέλιξή της;
Δ.Τ.: Ναι φυσικά υπάρχουν παραστάσεις που όλα αυτά που σχολιάζουμε στους «Βερολινέζους» λειτουργούν. Ιδιαίτερα μ’αρέσει όταν καταλαβαίνω πως οι δημιουργοί που τα χρησιμοποιούν μπορούν να κάνουν θέατρο και χωρίς αυτά.

Cul.N.: Πείτε μας λίγα λόγια για την ομάδα Per-Theater-Formance, τους στόχους της αλλά και για τη δική σας πορεία στο χώρο του θεάτρου.
Δ.Τ.: Είμαι πολύ χαρούμενος για τους νέους ανθρώπους που έχουν μπει στην ομάδα. Στόχος μας είναι κάθε φορά, σε κάθε παράσταση να ανοίγουμε μια καινούρια, λιγότερο γνωστή περιοχή. Προσπαθούμε σε κάθε παράσταση να υπάρχει το στοιχείο της έρευνας.

Cul.N.:  Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μία αύξηση των νεανικών θεατρικών ομάδων οι οποίες κάνουν αξιόλογη προσπάθεια να προβάλλουν τη δουλειά τους όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Πιστεύετε πως η προβολή και οι ανοιχτοί δίοδοι στο εξωτερικό αποτελούν απαραίτητο προσανατολισμό για την επιτυχία των νέων καλλιτεχνών;
Δ.Τ.: Η μετακίνηση, η ανταλλαγή αλλά και η αναγνώριση σε μία ευρύτερη κλίμακα μπορεί να διευρύνει την σχέση του καλλιτέχνη με την τέχνη του. Επιτυχία είναι όταν αυτό που κάνεις διευρύνει την ίδια την τέχνη που εξασκείς κι όχι μόνο εσένα.

Cul.N.: Τα δικά σας επόμενα επαγγελματικά σχέδια; Μετά το τέλος των παραστάσεων «Ωραίοι σαν Βερολινέζοι» έχετε προγραμματίσει την επόμενη δουλειά σας;
Δ.Τ.: Ναι ήδη έχουμε ξεκινήσει μια μελέτη πάνω στην τελετουργία και στην επόμενη δουλεία μας, βασισμένη στο ποίημα «Το κλέφτικο» του Γιώργου Πρεβεδουράκη, θα προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε κάποια από τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας. Η παράσταση θα παιχτεί στο Bios τον Μάρτιο/Απρίλιο του 2014.