Το «Τέξας»* ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2010 όταν επιστρέψαμε οικογενειακώς από το Βερολίνο. Άρχισα να φωτογραφίζω λίγο εμμονικά και χωρίς ακριβώς να ξέρω γιατί. Όταν αποφάσισα να ξεκαθαρίσω το υλικό κατάλαβα ότι με τις φωτογραφίες αυτές προσπαθούσα να επανασυνδεθώ με την Ελλάδα – μια Ελλάδα εντελώς διαφορετική από αυτή που ήξερα και εντελώς διαφορετική επίσης από τις εικόνες που κυριαρχούσαν και κυριαρχούν ακόμη στα Μέσα και στον δημόσιο λόγο.
Σε ένα ταξίδι στην Πρέβεζα δανείστηκα τον τίτλο από ένα ουζερί: από «Παράδεισος» μετονομάστηκε σε «Τέξας», το 1967. Ένας απατημένος σύζυγος έβγαλε περίστροφο και άρχισε να πυροβολεί την γυναίκα του και τον εραστή της. Επέζησαν αμφότεροι, αλλά οι ντόπιοι σχολίαζαν την έκρηξη της βίας : «Πάει, γίναμε Τέξας εδώ!». Το τοπωνύμιο έχει τις αναπότρεπτες συνδηλώσεις της βίας, του Νότου, της ερήμωσης. Στον βαθμό που το όνομα ορίζει και το πράγμα, το «Τέξας» αποτέλεσε για μένα μια σειρά από βίαια πειράματα επαναπροσδιορισμού. Είτε πρόκειται για μια χαμένη πατρίδα, είτε για έναν χαμένο εαυτό.
Το «Τέξας» είναι αυτοβιογραφικό στο βαθμό που είναι και όλες μου οι δουλειές. Φωτογραφίζω πάντα το άμεσο περιβάλλον μου, τον χώρο που κινούμαι και ζω. Οι φωτογραφίες περιλαμβάνουν ταξίδια, φίλους, οικογενειακά στιγμιότυπα. Δεν ήθελα όμως να εστιάσω στη δική μου εμπειρία: εξακολουθώ να πιστεύω πως όσο πιο προσωπικό είναι κάτι, τόσο πιο πολιτικό. Η πρόθεσή μου, τουλάχιστον, ήταν να μιλήσω για κάτι πέρα από τα όρια της επικαιρότητας και να αγνοήσω τις επιταγές για την απαραίτητη αναφορά στην κρίση, στα “όσα κοσμοϊστορικά μας συμβαίνουν”. Ήθελα να μιλήσω για την κρίση που δεν είναι επίκαιρη, ούτε παροδική , για την κρίση που αντιμετωπίζουμε συνεχώς. Για την απώλεια, το πένθος και την ελευθερία που μπορούμε να κερδίσουμε αν κρατάμε τα μάτια μας ανοιχτά.
Στο ομώνυμο βιβλίο συγκέντρωσα μια επιλογή 146 φωτογραφιών από τις χιλιάδες που τράβηξα γι’ αυτή την ενότητα. Υποθέτω πως όποιος σταθεί μπροστά στις φωτογραφίες του “Τέξας” θα βρεθεί αρχικά σε σύγχυση. Εγκαταλελειμμένα εργοστάσια (φωτογραφικών ειδών!), δωμάτια με πεσμένους σοβάδες ή φυσικά εμπόδια, άνθρωποι – σκιές μπροστά στα ποτήρια τους, δαιμονικά παιδιά, μοναχικοί άντρες που κοιτάζουν αλλού, δηλώνουν μια επιθυμία ελευθερίας στα όρια της διάλυσης. Άδειες πισίνες ξενοδοχείων, πυροσβεστήρες στη σειρά, μολυσμένα νερά, παραιτημένοι γέροι μεταφέρουν, ελπίζω, ένα μήνυμα χωροταξικής και συναισθηματικής ανυπακοής.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Θα ήθελα οι θεατές να ταξιδέψουν νοερά στους τόπους λήψεων των φωτογραφιών, να βυθίσουν τα πόδια τους σε βρώμικα νερά ή ροκανίδια, να δουν τα πλοία να περνούν, τους ανθρώπους να χάνονται και αφού εγκαταλειφθούν στη δύνη να επιστρέψουν στον εαυτό τους και να θεωρήσουν ό, τι είδαν ως ευκαιρία περισυλλογής και ταύτισης. Το κατεστραμμένο κομμάτι του εαυτού μας, εκείνο που πρέπει ν’ αλλάξει, κατανοεί την ανάγκη της αλλαγής και ασυνείδητα “θυμάται” για ποιούς λόγους πρέπει ν’ αλλάξει. Εν ολίγοις το “Τέξας” είναι ένα είδος αποχαιρετισμού, μια επισήμανση του οριακού. Και όριο, όπως μάς θυμίζει ο Χάιντεγκερ, «… δεν είναι αυτό στο οποίο κάτι σταματά, αλλά όπως το είχαν ήδη αναγνωρίσει οι Έλληνες, το όριο είναι εκείνο απ’ όπου κάτι αρχίζει να εκδιπλώνει την ουσία του».
* Μια πρώτη επιλογή φωτογραφιών αυτής της ενότητας εκτέθηκε στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. Οι φωτογραφίες παρουσιάζονται επίσης ως τις 3 Αυγούστου του 2014 στο Palais des Beaux Arts (BOZAR) των Βρυξελλών, στην έκθεση “No Country For Young Men”, σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου.
Info: Ο Δημήτρης Τσουμπλέκας (Αθήνα, 1967) είναι φωτογράφος. Ασχολείται κυρίως με την αλληλεπίδραση ιδιωτικού – δημόσιου και τους τρόπους με τους οποίους το άμεσο περιβάλλον διαμορφώνει και νοηματοδοτεί την ατομική και κοινωνική εμπειρία. Το τοπίο, ως κυριολεξία και ως μεταφορά, κυριαρχεί στην δουλειά του. Παράλληλα με τις ατομικές εκθέσεις του έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές όπως: Η πρώτη εικόνα, CRAC, Languedoc-Rousillon, Γαλλία, 2009, Dynamics of Urban Culture, IX Bienal de la Habana, Κούβα, 2006, Mediterraneans, Macro al Matattoio, Ρώμη, 2004, Self Aboutness, Sala de exposiciones Canal de Isabel II, Μαδρίτη, 2004, Time Capsule, Art in General, Νέα Υόρκη, 2002, The Faded Ideal, Martin-Gropius Bau, Βερολίνο, 2002, Metro, Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Αθήνα, 1999 κ.α.
* Αναδημοσίευση από το περιοδικό Culturenow Mag, τεύχος 28