«Ο Δαίδαλος και Ίκαρος», η πρώτη pop up paper puppet παράσταση, που παρουσιάστηκε με επιτυχία στο πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός» 2021 του Υπουργείου Πολιτισμού, παντρεύει αριστοτεχνικά την τέχνη του θεάτρου, της εμψύχωσης, του κουκλοθεάτρου, των εικαστικών, της αφήγησης και της μουσικής.
Μέσα από ένα πρωτότυπο pop-up σκηνικό, τρισδιάστατες κατασκευές, κούκλες και αντικείμενα φτιαγμένα με παραδοσιακές Ιαπωνικές τεχνικές και ένα εντυπωσιακό κινούμενο πανόραμα, η ομάδα παρουσιάζει τον πρώτο «πτητικό» μύθο της ανθρωπότητας! Σε ένα εικαστικό σύμπαν με ατμοσφαιρικούς φωτισμούς, θα περιηγηθούμε στην Αρχαία Αθήνα, στην Ακρόπολη, στην Αρχαία Αγορά, στον Άρειο Πάγο, στο εργαστήριο του αρχιτέκτονα Δαίδαλου, όπου έφτιαξε περίφημα έργα γλυπτικής και καθημερινά χρηστικά αντικείμενα που χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα. Στην Κρήτη και το παλάτι του Μίνωα όπου δημιούργησε τον Λαβύρινθο και αργότερα στη Σικελία του βασιλιά Κώκαλου. Χώροι εξωτερικοί, η θάλασσα και ο ουρανός, η θέα πάνω από το Ικάριο Πέλαγος όπου κάνουν ο Ίκαρος και ο Δαίδαλος τη μοιραία πτήση, όλα εικονοποιούνται σε εναλλασσόμενες σκηνές τριών διαστάσεων. Μουσικές και ηχητικές μεταμορφώσεις σε έναν χώρο ονειρικό, αφήνουν το νου να ταξιδέψει σε κόσμους και ιστορίες μυθολογικές.
-Φέτος παρουσιάζετε την παράσταση «Δαίδαλος και Ίκαρος» στο θέατρο Αλκμήνη. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια σχετικά με το πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με το κουκλοθέατρο;
Από το 2000 που εργάζομαι στο θέατρο ως ηθοποιός και σκηνοθέτις αναζητώ τρόπους για να πω μια ιστορία. Το κουκλοθέατρο είναι ένας μαγικός και άμεσος τρόπος για να πεις μια ιστορία. Αυτό το ένιωσα από την πρώτη στιγμή που είδα ως θεατής κουκλοθεατρική παράσταση. Κάπως έτσι λοιπόν, εισχώρησε το «μικρόβιο» της επαγγελματικής μου ενασχόλησης με την τέχνη του κουκλοθέατρου. Το 2015 δημιούργησα την κουκλο- θεατρική ομάδα «Αφού» με στόχο να δημιουργούμε πρωτότυπες παραστάσεις κουκλοθέατρου για παιδιά με χειροποίητες κούκλες, όπως το παραμύθι του Γκαίτε «Ο Μαθητευόμενος Μάγος» και η εκπαιδευτική κουκλοθεατρική παράσταση «Οδοντοχαλάστρας και η Γλυκοσυμμορία του», η νέα μας παραγωγή «Μια Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Ντίκενς και θεατρικές παραστάσεις με χρήση κούκλας, όπως το «5 Αισώπου Μύθοι». Το βασικό εκφραστικό μέσο της ομάδας είναι το θέατρο της κούκλας και των αντικειμένων. Σε αυτά τα χρόνια πραγματοποιούμε συστηματικά ταξίδια στην Ελλάδα και το εξωτερικό με τις κουκλοθεατρικές παραγωγές μας για παιδικό και ενήλικο κοινό. Μας αρέσει ιδιαίτερα να συναντούμε κοινά με περιορισμένη πρόσβαση στις τέχνες και στόχος μας είναι όλα τα παιδιά να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με την τέχνη του κουκλοθεάτρου! Ειδικότερα, η παράστασή μας «Ο Μαθητευόμενος Μάγος» έχει περιοδεύσει σε όλη την Ελλάδα, από τον Έβρο έως το νοτιότερο χωριό της Κρήτης, σε σχολεία, δημοτικά θέατρα, βιβλιοθήκες, ανοιχτούς και κλειστούς χώρους πολιτισμού αλλά και στο εξωτερικό, σε φεστιβάλ, θέατρα και σχολεία στην Ιταλία, την Αυστρία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο, τη Σλοβακία.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
-Η τέχνη του κουκλοθεάτρου έχει τις ρίζες της στα βάθη των αιώνων. Θα λέγατε πως σήμερα ανταποκρίνεται σε παρόμοιες ανάγκες με αυτές για τις οποίες δημιουργήθηκε;
Οι άνθρωποι από αρχαιοτάτων χρόνων φτιάχνουν ομοιώματα, ειδώλια (κούκλες) για να αποτυπώσουν ψυχικές και συναισθηματικές καταστάσεις. Πιστεύω ότι η κούκλα εξυπηρετεί τους ίδιους σκοπούς και σήμερα και μπορεί να εμψυχώνει την ανθρώπινη ύπαρξη και φαντασία.
-Πιστεύετε ότι το συγκεκριμένο είδος τέχνης έχει απήχηση στην Ελλάδα;
Πιστεύω ότι το κουκλοθέατρο αποκτά όλο και περισσότερο χώρο παρόλο που στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι μηχανισμοί ανάδειξης αυτής της τέχνης. Έχουμε καταπληκτικούς κουκλοπαίκτες και παραστάσεις που μάλιστα μας εκπροσωπούν και σε σημαντικά φεστιβάλ του εξωτερικού.
-Πώς καταλήξατε στην επιλογή του μύθου του Δαίδαλου και του Ίκαρου;
Ο μύθος του Δαίδαλου και του Ίκαρου έχει στιγματίσει την παιδική μου ηλικία. Θυμάμαι τη γιαγιά μου τη Δήμητρα στο κουζινάκι της στο χωριό του Έβρου όπου μεγάλωσα, να μου αφηγείται το πρώτο πέταγμα του ανθρώπου. Από την ηλικία των τριών ετών με συνάρπαζε αυτός ο πτητικός μύθος. Το πέταγμα στην ελευθερία, η ιδέα της ανύψωσης, η λαχτάρα του ανθρώπου να κατακτήσει νέους χώρους. Ως καλλιτέχνις, με ενδιαφέρει πολύ το πρόσωπο του Δαιδάλου, του εφευρέτη της αγαλματοποιίας, «του αρχιτέκτονα και άγρυπνου τεχνίτη», που κατά τον Παυσανία ήταν «ξακουστός σε όλον τον κόσμο, ταυτόχρονα για την τέχνη του, τις περιπλανήσεις και τις συμφορές του». Όταν αποφασίσαμε να κάνουμε τον μύθο παράσταση και δουλεύοντας πάνω στα πρόσωπα, τις έννοιες και τους συμβολισμούς του μύθου, σταθήκαμε πολύ στη έννοια της «αειφυγίας». Σύμφωνα με τον μύθο ο Δαίδαλος καταδικάστηκε να φύγει για πάντα από τον τόπο του, την Αθήνα, καθώς θεωρήθηκε από τους Αθηναίους υπεύθυνος για τον θάνατο του ανιψιού του, του Τάλου. Υπάρχει δηλαδή στον μύθο μια ιστορία εξορίας και μετανάστευσης σε ξένο τόπο, την οποία θελήσαμε να αναδείξουμε.
-Είναι το αποτέλεσμα του έργου αυτό που είχατε οραματιστεί;
Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση να απαντήσω καθώς η συνδιαλλαγή με ένα έργο που δημιουργείς δεν τελειώνει ποτέ. Παρ’ όλα αυτά μπορώ να πω με ειλικρίνεια πως είμαι ικανοποιημένη.
-Ποια είναι τα στοιχεία που διαφοροποιούν τη δική σας παράσταση από αντίστοιχες του είδους;
Η παράσταση που θα δείτε και η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του 2021 στο πλαίσιο του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός», είναι δουλεμένη όλη με χαρτί, ένα πολύ ευαίσθητο υλικό χωρίς μεγάλη αντοχή στο χρόνο με τεχνικές όπως origami και kirigami. Επίσης θα συναντήσετε ένα κινούμενο πανόραμα που σε συνδυασμό με τη μουσικότητα του λόγου φτιάχνουν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Η ιδέα να δημιουργήσουμε ένα χάρτινο τρισδιάστατο κουκλοθέατρο υπήρχε από τον Μάρτιο του 2020, κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown. Τότε ξεκινήσαμε να ερευνούμε το χαρτί ως πλαστικό μέσο, καθώς επίσης και τις τεχνικές παραγωγής εικαστικού και σκηνογραφικού αποτελέσματος αποκλειστικά με χαρτί στο κουκλοθέατρο και το θέατρο των αντικειμένων. Για την δημιουργία της παράστασης η ομάδα μας μελέτησε την παράδοση του Ιαπωνικού λαού στο χαρτί, και με τις παραδοσιακές τεχνικές Origami και Kirigami δημιούργησε μια χάρτινη παράσταση κουλοθεάτρου με τρισδιάστατες χάρτινες κούκλες και αντικείμενα σε αναδυόμενες και εναλλασσόμενες σκηνές. Η συμβολή του εικαστικού Παύλου Νικολακόπουλου στην αισθητική κατεύθυνση είναι μεγάλη καθώς επίσης και της Ευρυδίκης Πεμούση, της μητέρας μου, η οποία είναι χειροτέχνις και κατασκευάζει τις κούκλες και τα αντικείμενα που θα δείτε. Επίσης, οι ιδιαίτεροι φωτισμοί του Κώστα Κωστόπουλου, δημιουργούν έναν χώρο ονειρικό, ώστε ο νους να ταξιδέψει σε κόσμους και ιστορίες μυθολογικές.
-Συναντάμε συχνά την άποψη πως το κουκλοθέατρο απευθύνεται μόνο ή κυρίως σε παιδιά. Συμφωνείτε με αυτό ή θα λέγατε πως το κουκλοθέατρο γενικά, και η παράστασή σας ειδικότερα, απευθύνεται και σε ενήλικους θεατές;
Το κουκλοθέατρο είναι μια τέχνη που απευθύνεται σε όλους. Έχω δει καταπληκτικές παραστάσεις που απευθύνονται αποκλειστικά σε ενήλικο κοινό και φυσικά κουκλοθεατρικές παραστάσεις που απευθύνονται σε παιδιά. «Ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος» απευθύνεται σε όλη την οικογένεια καθώς μέσα από την παράσταση μικροί – μεγάλοι μπορούν να εκφράσουν τις δικές τους σκέψεις και συναισθήματα
-Τι θα θέλατε να αποκομίσουν τα παιδιά από το σύνολο αυτού του εγχειρήματος;
Καλώ τα παιδιά σε ένα – κατά τη γνώμη μου – μαγικό ταξίδι με μικτές τεχνικές, σε ιστορίες και κόσμους μυθολογικούς. Ο βασικός μας στόχος είναι να συνομιλήσουμε για την έννοια της ελευθερίας και να αφήσουμε χώρο στην φαντασία να ταξιδέψει.