Δημήτρης Κουρούμπαλης: Η συγγραφή είναι ένα ταξίδι όπως κάθε μορφή δημιουργίας

Ακολουθώντας την παράδοση του Ομηρικού Νόστου, ένας νέος ποιητής φιλοδοξεί να κάνει το επόμενο μεγάλο βήμα του στην Ποίηση. Να αφήσει το στίγμα του. Αναζητώντας την ταυτότητά του επιστρέφει, σαν άλλος Οιδίποδας, στην καταγωγή και τις ρίζες του, στο μεγάλο «γενεαλογικό» δέντρο της Δυτικής Ποίησης.

«Ποιος είναι ο πατέρας μου; Ποια είναι η γενιά μου;» είναι η ερώτηση που τον κινεί. Στην αναζήτηση του σύμμαχος και συνοδοιπόρος του είναι η Μούσα. Δίπλα του αόρατος, τυφλός αλλά πανταχού παρών ο Όμηρος ο οποίος, κατά τον χρησμό της Πυθίας, κατάγεται από την πλευρά της μητέρας του από την Ίο όπου εικάζεται ότι βρίσκεται και ο τάφος του.

Η παράσταση «Στη Σκιά του Ομήρου», εμπνευσμένη από το διασωθέν ποίημα του Διονύσιου Σολωμού, αποτυπώνει με λυρισμό και σκωπτικότητα μια σύγχρονη Οδύσσεια «επιστροφής» στο αρχέτυπο του Ομήρου που έθρεψε αιώνες ποιητικής κληρονομιάς.

-Τι συναισθήματα σας γεννήθηκαν όταν διαβάσατε για πρώτη φορά το ποίημα του Διονύσιου Σολωμού «Η σκιά του Ομήρου», το οποίο αποτελεί την κύρια πηγή έμπνευσης της παράστασης;

Στο ποίημα του Σολωμού ο Όμηρος πλησιάζει γλυκά, γλυκά τον ποιητή μια «πολύαστρη» βραδιά, έτοιμος να του παραδώσει τη σκυτάλη της ποιητική δημιουργίας. Στην παράστασή μας ο Όμηρος, ετοιμόλογος και ειρωνικός όσο κι ο Νέος Ποιητής τον πειράζει, τον μπερδεύει, τον αποπροσανατολίζει μέχρι να του δείξει κάπως το δρόμο. Μέχρι που στο τέλος τον παραδέχεται και συμπράττει μαζί του για να δημιουργήσει το έργο που τόσο λαχταρά. Ο Σολωμός ήθελε να είναι ο συνεχιστής της ομηρική μεγαλοφυίας, ο Νέος Ποιητής θέλει να είναι το ίδιο ικανός δημιουργός με τον Όμηρο, όχι να του μοιάσει σε αυτά που έγραφε.

-Θα λέγατε πως η παράσταση «Στη Σκιά του Ομήρου» ταλαντεύεται ανάμεσα στην σύγχρονη έννοια της επιστροφής και του αρχαίου Ομηρικού Νόστου;

Ο Νέος Ποιητής θέλει να γράψει. Η διαδικασία της συγγραφής είναι από μόνη της μια επιστροφή, σε κάτι που το γνωρίζεις αλλά δεν είσαι κι απολύτως σίγουρος πού είναι και πώς θα το βρεις. Η συγγραφή είναι ένα ταξίδι σίγουρα, όπως κάθε μορφή δημιουργίας, έχει όμως στο τέλος την αίσθηση ότι δεν έχεις ανακαλύψει κάτι καινούργιο, ούτε ότι έχει φύγει από τον εαυτό και τη ζωή σου, έχει περισσότερο την αίσθηση ότι έχεις ταξιδέψει μακριά, αλλά έχεις επιστρέψει στον τόπο σου κι είσαι το ίδιο μικρός κι ανθρώπινος όσο ήσουν και πριν φύγεις. Με αυτόν τον τρόπο είναι συγχρόνως και η Επιστροφή του Ζβιάγκιντσεβ και ο ομηρικός Νόστος.

-Σε κάθε εποχή οι άνθρωποι παρατηρείται πως έχουν την τάση να εξερευνούν τις ρίζες του αρχαϊκού, ώστε να κατανοήσουν το παρόν. Γιατί θα λέγατε πως συμβαίνει αυτό;

Σήμερα επισκέφθηκα το αρχαιολογικό μουσείο για να δω από κοντά ένα άγαλμα του οποίου τη στάση μιμούμαι στην παράσταση κι είδα στο τμήμα του μυκηναϊκού πολιτισμού, ένα κόσμημα γεμάτο καρδούλες, πολλές χρυσές καρδούλες με το σχήμα που τις σχεδιάζουμε κι εμείς σήμερα στα τετράδια μας ή στα emoji. Αν ήταν καρδούλες αυτές πριν 3000 χρόνια ή πέταλα λουλουδιών, λίγο με νοιάζει. Εκείνο που καταλαβαίνω είναι ότι η ανθρώπινη εμπειρία αναπαράγεται εις το διηνεκές κι η τέχνη είναι το σαφές της αποτύπωμα. Επιστρέφοντας στην τέχνη λοιπόν νιώθουμε από τη μια ανακούφιση ότι αυτό που βιώνουμε δεν είναι πρωτότυπο και το έχουν ζήσει και άνθρωποι με τους οποίους δεν έχουμε καμία σχέση στον τρόπο ζωής και από την άλλη βρίσκουμε έμπνευση να εκφράσουμε μέσα από επιτυχημένα σχήματα άλλων δημιουργών τις δικές μας προσωπικές ανησυχίες.

-Ένας νέος ποιητής ποθεί να αφήσει το στίγμα του σε αυτό που ονομάζουμε ποίηση, ακολουθώντας το πρότυπο του Ομηρικού Νόστου. Πιστεύετε πως η ιστορία και οι μύθοι του παρελθόντος, αποτέλεσαν το εναρκτήριο λάκτισμα για να κυνηγήσει το όνειρο του;

Ο Νέος Ποιητής θαυμάζει τη μεθοδολογία του Ομήρου, που είχε από κοντά τη Μούσα κι εκείνη του ψιθύριζε τους στίχους στ’ αυτί. Αυτό του ζητάει ουσιαστικά, να μοιραστεί τη Μούσα μαζί του. Ως εκ τούτου ο μύθος της Μούσας είναι αφορμή και κίνητρο για τον Νέο Ποιητή. Στη συνέχεια όμως δεν ζηλεύει κάτι από το ομηρικό σύμπαν ούτε τους χοντροκομμένους σφαγείς της Ιλιάδας, ούτε την πολυγαμία της Οδύσσειας. Αντίθετα γυρεύει εσωτερικότητα, υπαρξιακή αναζήτηση και ελπίδα που κρίνει ότι δεν μπορεί να του τα παρέχει ο Όμηρος. Εντέλει όπως νομίζω και πολλοί δημιουργεί, επιζητά να γνωρίσει το τέλος της ιστορίας του, αν η τέχνη του θα είναι επιτυχημένη ή όχι, αν θα βρουν απήχηση τα λόγια του κι αν ό,τι τον έκανε να γράψει θα μιλήσει και σ’ άλλους ανθρώπους.

-Ο Προϊστορικός Αρχαιολογικός Χώρος Σκάρκου, όπου θα λάβει χώρα η παράσταση, θεωρείτε ότι αποτελεί ένα σκηνικό συμπλήρωμα στο πνεύμα που διατρέχει το θεατρικό δρώμενο;

Κατ’ αρχάς με ενθουσιάζει η ιδέα ότι θα παίζουμε με φυσικό φωτισμό, λίγο πριν το σούρουπο. Επιπλέον η μουσική του συγκροτήματος Λύραυλος και το στήσιμο της παράστασης από το Μάνο Καρατζογιάννη θα ευνοηθούν πολύ από τον ανοιχτό χώρο με τα φυσικά στοιχεία της πέτρας και του χώματος, γιατί μέχρι τώρα κάνουμε πρόβες στην κλειστή, σκοτεινή αίθουσα ενός θεάτρου στην Αθήνα. Τέλος, φαντάζομαι ότι στον Σκάρκο, μπορεί να ακούσω και τον ίδιο τον Όμηρο να μου μιλάει, όπως ο Σολωμός στο ποίημά του.

-Ο νόστος συνδέεται με την ελπίδα, το ταξίδι, τη λησμονιά, τις κακουχίες. Κατά τη γνώμη σας, ο αντιφατικός σύγχρονος τρόπος ζωής και οι δυσκολίες που τον χαρακτηρίζουν, κάνουν την παράσταση επίκαιρη;

Επίκαιρη την κάνει η άμεση επαφή του Νέου Ποιητή με το κοινό. Δεν φοβάται να τους απευθύνει το λόγο και να τους κάνει συνένοχους στο δράμα του, αλλά και στην χαρά της έμπνευσής του. Είναι κάτι ανάμεσα σε stand-up, σε performance και σε μελόδραμα. Όπως ο Νέος Ποιητής προσπαθεί να συνδυάσει την δική του ριζοσπαστική ποιητική με εκείνη του κλασσικού Όμηρου, έτσι κι η παράσταση δεν φοβάται να συνδυάσει ύφη, είδη και να αναμίξει το συνηθισμένο με το πρωτότυπο. Στόχος της είναι να έρθουν οι θεατές και να σβήσουν για λίγο τη δίψα τους.

Διαβάστε επίσης:

Στη Σκιά του Ομήρου, της Πένυς Φυλακτάκη στον Προϊστορικό Αρχαιολογικό Χώρο Σκάρκου