Δημήτρης Παπαδημητρίου: Κάνω το καθήκον μου απέναντι σε μια εσωτερική παιδική εντολή

Από τους πιο αγαπημένους και ξεχωριστούς Έλληνες μουσικοσυνθέτες, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου μετρά μια διαδρομή γεμάτη επιτυχίες και μοναδικές δημιουργικές στιγμές. Οι συνθέσεις του μπορούν πάντοτε να δημιουργήσουν εικόνες, να προκαλέσουν δυνατά συναισθήματα και να σχηματίσουν ολόκληρες ιστορίες με νότες, προσφέροντας μικρά μυστικά “ταξίδια” στον κάθε ακροατή.

Κάτι τέτοιο σχεδιάζει και με τους ευφάνταστους “Πλανόδιους των ονείρων” που παρουσιάζει στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση το διήμερο 15 και 16 Φεβρουαρίου. Πρόκειται για 14 “Συμφωνικές μινιατούρες”, για τις οποίες ο δημιουργός τους αναζητά την ιστορία πάνω στην οποία θα υφανθούν ιδανικά.

Στην συνέντευξη που ακολουθεί, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου μιλά για τις νέες του παραστάσεις, το “Ελληνικό Σχέδιο”, την παρουσία του στα μουσικά δρώμενα εν γένει, καθώς και την ανεξάντλητη δίψα του για δημιουργία. Άλλωστε, όπως μας αποκαλύπτει, αντιμετωπίζει ό,τι κάνει ως “καθήκον απέναντι σε μια εσωτερική παιδική εντολή” – ίσως ως “Πλανόδιος των ονείρων” και ο ίδιος.

– Ας ξεκινήσουμε τη συζήτηση δίνοντας βάση στις ονομασίες που έχουν επιλεχθεί. Τόσο ο γενικός τίτλος, όσο και η κάθε συμφωνία ξεχωριστά, διαθέτουν στοιχεία ονειρικά και παραμυθιακά. Τι είναι οι «Πλανόδιοι των ονείρων» κ. Παπαδημητρίου και τι συμβολίζουν για εσάς;

Είναι οι κλοσάρ που τριγυρνούν σε όνειρα, εφιάλτες, έρωτες και παραμύθια. Ζουν από τα σκουπίδια της ψυχής μας, το ασυνείδητο και διατηρούν αυτονομία και μη αναμενόμενες αντιδράσεις. Εμφανίζονται και εξαφανίζονται αυτοβούλως καταστρέφοντας κάθε φόρμα.

– Τι χαρακτηρίζει αυτές τις «συμφωνικές μινιατούρες» από πλευράς σύνθεσης και πώς τις εμπνευστήκατε;

Είναι κομμάτια που σκόπευαν εξαρχής να είναι ανεξάρτητα, να εκτελούνται δηλαδή και ένα-ένα, δύο-δύο, τρία-τρία.  Άρχισα να γράφω χωρίς στόχο, αλλά με μεγάλη παρόρμηση. Είναι τελικά συνθέσεις γραμμένες με τη διαδικασία της αυτόματης γραφής, δηλαδή έγραφα και συνέδεα τα κομμάτια με βάση μια αθέλητη μουσική συνοχή που με αυτόν τον τρόπο δεν στηρίχθηκε σε καμιά λογική. Είναι λοιπόν, μια μεταφορά της ονειρικής φόρμας μέσα από την μη αιτιοκρατική διαδικασία των συνειρμών. Δεν είμαι ο πρώτος που το έκανε αυτό στη μουσική. Απλά το έκανα για πρώτη φορά σε προσωπικό επίπεδο… Τα κομμάτια παραμένουν μόνα τους. Ανήκουν όμως, το ένα στο άλλο αδήλως… Ή κάνω λάθος;

– Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια και για την… interactive διάσταση της συγκεκριμένης μουσικής παράστασης;

Αυτό το ερωτηματικό θέλω να μου απαντήσουν οι θεατές μας, αφού εγώ διαισθάνομαι τη συγγένεια αλλά δεν μπορώ με λόγια να πω το παραμικρό. Αν βρουν τον μύθο μέσα στον οποίο αυτά το κομμάτια αναπτύσσονται, αν βρουν το παραμύθι, τον εφιάλτη, τον έρωτα ή το όνειρο που τα συνέχει, ας μου το γράψουν σε ένα γράμμα ή ένα mail. Έτσι, θα είναι οι πρώτοι που γράψανε libretto μετά την σύνθεση του έργου ολόκληρου! Εγώ την πιο κατάλληλη ιστορία θα την υιοθετήσω και θα ξαναπαρουσιάσω το έργο με αυτήν ως εσωτερικό ιστό.

– Με το πέρασμα του καιρού τι μεταβολές βλέπετε στον τρόπο με τον οποίο εργάζεστε πάνω σε νέες συνθέσεις; Έχουν αλλάξει όσα μπορούν να γεννήσουν μια ιδέα ή ακόμα και οι ανάγκες σας ως δημιουργού; 

Σίγουρα πολλά γίνονται καλύτερα, καθαρότερα, ελαφρότερα, πιο συγκεκριμένα. Πιο προσωπικά επίσης πολλές φορές. Όμως, η γενεσιουργός αιτία παραμένει πάντα εκεί, χωμένη στο παιδικό παρελθόν μου, αλώβητη και ίσως πιο παθιασμένη, τώρα που η τεχνική μου μπορεί να την δικαιώσει περισσότερο…

– Ύστερα από αρκετά επιτυχημένα χρόνια συνεχούς παρουσίας στα μουσικά δρώμενα, σε τι φάση θα λέγατε πως βρίσκεται σήμερα το «Ελληνικό Σχέδιο» και πώς θα κινηθεί μελλοντικά;

Τα χρόνια είναι αρκετά σε αριθμό αλλά και πολύ επιτυχημένα σε έργο. Η στήριξη των νεότερων δημιουργών στη σημερινή ερημική ανυδρία είναι ακόμα στόχος. Παρόν και μέλλον. Έχουμε, πιστεύω, σχεδόν δημιουργήσει μια γενιά δημιουργών που βρέθηκαν μεταξύ τους, παρήγαγαν έργο, ιδεολογία και χώρο. Σήμερα πολλοί νέοι συνθέτες και στιχουργοί επανδρώνουν το αργά βυθιζόμενο σκάφος του τραγουδιού χαρίζοντας του κακήν κακώς το φιλί της ζωής. Πιο πολύ ίσως από την αποκάλυψη κρυμμένων θησαυρών του παρελθόντος θέλουμε να στηρίζουμε τον όποιο φυσιολογικό προσανατολισμό των νέων. Πάντα με την στήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.

– Πώς βλέπετε και κρίνετε την σύγχρονη ελληνική μουσική δημιουργία; Υπάρχουν πράγματα που ξεχωρίζετε;

Καιρός να μιλήσουμε για την αφύπνιση των θεσμών και του κοινού. Δημιουργία υπάρχει τεράστια. Λείπει η κατάδειξη και προβολή από την μία και το σωστό κριτήριο του κοινού από την άλλη. Τύπος και παιδεία. Αυτά λείπουν από την Κοινωνία σήμερα ώστε να αναδειχθεί η υπάρχουσα καλή τέχνη. Ελπίζω στην νεότατη γενιά- που είναι αυτοφυώς σοβαρή και στηρίζεται στο αυτονόητο, τις αξίες, βλέποντας ότι η εκπαίδευση απουσιάζει de facto και παταγωδώς.

– Θα λέγατε πως σήμερα, σας συγκινούν και σας ενεργοποιούν τα ίδια πράγματα που σας είχαν οδηγήσει έφηβο ακόμα, στα μονοπάτια της τέχνης;

Παιδί μάλλον ήμουν… Ναι, με συγκινούν οι ίδιες αρχέτυπες αξίες, αισθητικά όμως έχω πλατύνει και ιδεολογικά οξυνθεί. Φιλοσοφώντας ως νέος, μετριοπαθώς οδηγήθηκα σήμερα σε ακραίες αλήθειες, όπως είναι φυσικό (τίποτε άλλωστε πιο ακραίο από την αλήθεια). Το αντίθετο δυστυχώς, δημιουργεί βαρετούς νέους επαναστάτες της λίμπιντο και ακόμα πιο βαρετούς γέρους της συντήρησης λόγω πνευματικής εμμηνόπαυσης.

– Στην πλούσια πορεία σας, μας έχετε δώσει αρκετά δισκογραφικά διαμάντια. Κατά τη γνώμη σας, μπορεί να υπάρξει δισκογραφία με τους όρους της εποχής μας;

Τα όποια διαμάντια δεν είναι δισκογραφικά, αλλά ενδεχομένως συνθετικά. Χρειαζόμαστε ένα τεχνολογικό φορμάτ που να μην σε υποχρεώνει σε μικρές αποσπασματικές ακροάσεις γιατί είναι σαν να καταργείται η υπόλοιπη λογοτεχνία υπέρ του ποιήματος ή του χρονογραφήματος. Αυτό απλά θα γίνει όταν ο άνθρωπος ξαναανακαλύψει την ομορφιά σε αυτό το εκτεταμένο χάσιμο, το μακρύ ταξίδι στον κόσμο ενός μεγάλου έργου και που όταν τελειώνει, εύχεσαι να ήταν κι άλλο κι άλλο… Όμως, αυτό θα γίνει στην πρώτη γενιά που θα σνομπάρει τα κομπιούτερ. Νομίζω η μεθεπόμενη γενιά θα είναι η πρώτη τρομερή γενιά της απελευθέρωσης.

– Προσωπικά σχεδιάζετε κάποια σχετική έκδοση στο άμεσο μέλλον;

Τα “Ζωγραφικά Soundtracks με την ΕΡΤ, τις “Μάσκες” με την “Καμεράτα με όργανα εποχής” – και τα δύο με τον μαέστρο Γιώργο Πέτρου. Το “Χειμωνιάτικο ταξίδι” και τον “Έρωτα του Ποιητή” στην ίδια έκδοση, ιδανικά μεταφερμένα στην ελληνική ποίηση από τον Διονύση Καψάλη με μικρότερο “τραγουδιστικό” ορχηστρικό σύνολο. Σε αυτή την έκδοση συνυπάρχουμε ιδανικά με τον Νίκο Ξυδάκη, τον Τάσο Ρωσόπουλο και τον Κώστα Μάκρα, με διαφορετικές συνθέσεις πάνω στην ίδια ποιητική μεταφορά. Αυτά είναι θέμα εβδομάδων για να βγουν.

– Πείτε μας λίγα λόγια και για τα επόμενα επαγγελματικά σας βήματα.

Άμα μεγαλώσω θα γίνω δικηγόρος! Τώρα δεν κάνω επάγγελμα, παρά το καθήκον μου απέναντι σε μια εσωτερική παιδική εντολή. Δεν κάνω δηλαδή «καριέρα», αλλά προσπαθώ να παράξω κάποιο έργο. Δεν στοχεύω στο Όσκαρ… έχω όση εσωτερική καταξίωση χρειάζομαι για την ματαιοδοξία μου. Προστίθεται και λίγη καταξίωση από τον αγαπημένο ακροατή. Λίγο αληθινό έργο. Αυτό αποζητώ να πράξω κάποτε. Δηλαδή ό,τι πιο δύσκολο.

– Κλείνοντας και με αφορμή πάντοτε την παράσταση, θα θέλατε να μας αποκαλύψετε ένα μεγάλο προσωπικό σας «όνειρο» που επιθυμείτε σύντομα να πάρει σάρκα και οστά;

Α… Τα “όνειρα” με σάρκα και οστά έχουν πολλές κακές συνήθειες. Η «σάρκα και τα οστά» είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Προτιμώ τους «Πλανόδιους» χωρίς σάρκα και οστά. Αυτοί μάλιστα, που πάντα με εκπλήσσουν με τις διαρκείς μεταμφιέσεις και τις εξαφανίσεις τους… που με εμπνέουν γιατί είναι ανυπότακτοι και ακίνδυνοι ταυτόχρονα… Η σάρκα και τα οστά δεν μου αρέσουν εκτός σούπας!

Πορτραίτα Δημήτρη Παπαδημητρίου: © Νικόλας Μάστορας

Διαβάστε επίσης:

Οι πλανόδιοι των ονείρων, από τον Δημήτρη Παπαδημητρίου στην Στέγη Ιδρύματος Ωνάση