Στην Αίθουσα Τέχνης Έκφραση-Γιάννα Γραμματοπούλου πραγματοποιείται ως τις 2 Δεκεμβρίου η ατομική έκθεση του Δημήτρη Σκουρογιάννη σε επιμέλεια του ιστορικού της τέχνης Στρατή Πανταζή. Όπως αναφέρει το δελτίο τύπου «στα έργα του Δημήτρη Σκουρογιάννη το χρώμα, οι γραμμές και οι υλικότητες ζευγαρώνουν με μύθους και παραμύθια όπως αυτά της Περσεφόνης, της Πριγκίπισσας με το μπιζέλι, της Πεντάμορφης και του Τέρατος. Συνομιλούν μαζί τους, «ομοιοκαταληκτούν» ή συγκρούονται με την αφηγηματική παράδοση. Δημιουργούν ιστορίες που μιλούν για το σήμερα, ιστορίες χωρίς τέλος».
***
– Ο τίτλος της έκθεσης Ομοιοκαταληξίες παραπέμπει σε κάποιου είδους αλληλοσυμπλήρωση νοημάτων ή επανάληψη όμοιων στοιχείων/τμημάτων. Πώς σχετίζεται με τα έργα της έκθεσης;
Η ομοιοκαταληξία στον γραπτό λόγο τοποθετεί παράλληλα συγγενείς ήχους και νοήματα που άλλοτε ταυτίζονται/ αλληλοσυμπληρώνονται και άλλοτε συγκρούονται προκαλώντας την έκπληξη και το ενδιαφέρον του αναγνώστη/ ακροατή.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στα οπτικά έργα της έκθεσης η λειτουργία αυτή θα μπορούσε να αντιστοιχηθεί με την βιωματική σχέση που αναπτύσσει ο θεατής με τα έργα, αναγνωρίζοντας οικεία σε αυτόν στοιχεία ενταγμένα σε ένα νέο πλαίσιο.
– Ποιά είναι τα θέματα που διατρέχουν τα έργα που παρουσιάζονται;
Με αφορμή κάποια γνωστά παραμύθια και τους συμβολισμούς που αυτά περιέχουν, όπως Η πριγκίπισσα και το μπιζέλι, Η Πεντάμορφη και το Τέρας και ο μύθος της Περσεφόνης, τα θέματα που διατρέχουν την έκθεση είναι ό έρωτας, ο θάνατος, οι έννοιες του πένθους και του αποχωρισμού, η ατέρμονη χαμένη μάχη μας με τον χρόνο αλλά και η αναγέννηση, η αυτοπραγμάτωση και το πείσμα μιας καινούργιας πάντα αρχής. Ο Samuel Becket στον Ακατανόμαστο μιλάει για αυτά πολύ καλύτερα: Να αποτυγχάνεις, πάντα να αποτυγχάνεις. Να αποτυγχάνεις καλύτερα… Αλλά και: Δεν μπορώ να συνεχίσω. Θα συνεχίσω…
– Με ποιούς τρόπους εξυπηρετούν ή μεταδίδουν τα υλικά αυτά καθεαυτά (τούλι, κλωστές, θραύσματα πορσελάνης, χαρτιά, ακρυλικά, εκτυπώσεις κλπ) το συμβολισμό των έργων;
Τα υλικά είναι το μέσον και οι φορείς του νοήματος των έργων της έκθεσης. Ο ξεχωριστός χαρακτήρας του καθένα από αυτά αρσενικός ή θηλυκός, η σκληράδα θραυσμάτων της πορσελάνης και η απαλότητα των λεπτών υφασμάτων και του χαρτιού, το αιχμηρό και το εύθραυστο της ταυτότητας τους συνεργάζονται σαν τα φωνήεντα και τα σύμφωνα για να παράξουν μια καθαρή φράση.
– Η διαστρωμάτωση, όπως αναφέρει και ο επιμελητής της έκθεσης Στρατής Πανταζής χαρακτηρίζει πολλά από τα έργα. Πώς λειτουργούν οι έννοιες της «κάλυψης» και της «αποκάλυψης» ως προς τα μηνύματα που επικοινωνούν τα έργα;
Τα διαφορετικά επίπεδα των διαστρωματώσεων στα έργα, οι διαφάνειες, οι επικαλύψεις και ο κενός χώρος που μεσολαβεί ανάμεσα τους, ορίζουν δύο ή τρείς διαφορετικούς χρόνους που συνυπάρχουν μέσα στο ίδιο πλαίσιο. Η τελική εικόνα σχηματίζεται και διαλύεται κάθε φορά υπό το βλέμμα του θεατή που στέκεται μπροστά στο έργο. Οι διαστρωματώσεις λειτουργούν παρόμοια με τον τρόπο που η μνήμη μας επιλεκτικά διατηρεί, παραμορφώνει ή απαλείφει κάποια από τα επεισόδια της ζωής μας.
– Ποιά είναι κάποια από τα αυτοβιογραφικά στοιχεία ή προσωπικές πεποιθήσεις που έχουν ενσωματωθεί στα έργα;
Τα αυτοβιογραφικά στοιχεία από μόνα τους δεν νομίζω να ενδιαφέρουν ιδιαίτερα κάποιον. Είναι τις περισσότερες φορές τα απολύτως κοινά και συνηθισμένα πράγματά για όλους μας. Η ειλικρίνεια είναι πάντα το ζητούμενο. Το πώς και όχι το τι λέει ο καθένας μας. Η ειλικρίνεια είναι το «καύσιμο» που ενεργοποιεί τον μηχανισμό ενός ζωντανού έργου τέχνης.
– Τί είδους είναι η αλήθεια που ενυπάρχει στα παραμύθια;
Τα παραμύθια έχουν μελετηθεί σε βάθος ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα κυρίως μέσω της ψυχανάλυσης. Οι συμβολισμοί που περιέχουν, οι αντιστοιχίσεις και η πύκνωση του νοημάτων που μεταφέρουν αποτελούν διαυγείς εικόνες της αναγνώρισης όλων των εξελικτικών σταδίων της ανθρώπινης ύπαρξης. Άλλοτε με τον αποτροπιαστικό χαρακτήρα τους και άλλοτε με παρηγορητική και συμφιλιωτική διάθεση μάς βοηθούν στην κατανόηση του εαυτού μας και του κόσμου.
– Τα έργα της έκθεσης αποπνέουν ταυτόχρονα μια εντύπωση αποσπασματικότητας αλλά και ολότητας. Πώς έχει επιτευχθεί αυτή η εντύπωση;
Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν υπάρχει συνταγή για την «κατασκευή» του έργου τέχνης. Όλο το παιχνίδι ξεκινά μετά τον κανόνα. Τα υλικά στα έργα μου διατηρούν την «ωμότητα» τους και συγχρόνως «υποδύονται» και κάτι άλλο. Γίνονται χρωματικά πεδία, μορφές, σχήματα και γραμμές. Η αμφισημία, η αποσπασματικότητα λειτουργούν σαν ένας κύκλος που ποτέ δεν κλείνει εντελώς. Το άνοιγμα αυτό προσφέρει τη δυνατότητα στον θεατή να «εισχωρήσει» στο έργο, να συμπληρώσει το νόημα του με την δική του ερμηνεία.
– Διάφορες αναφορές σε γνωστά έργα στην ιστορία της τέχνης που εμπεριέχουν κάποια έργα προσδίδουν μια διαχρονικότητα που έρχεται σε αντίθεση με την εφήμερη φύση των υλικών. Με ποιούς άλλους τρόπους ενισχύει η προσθήκη τους την εννοιολογική δύναμη των έργων σας;
Το παρελθόν που αντιπροσωπεύεται με την αναφορά στην παράδοση και σε έργα τέχνης προηγούμενων εποχών αποτελεί βάση και προϋπόθεση για την σύνδεση και την δική μου αλλά και του θεατή με το σήμερα. Είναι ο μίτος που βοηθά στην περιπλάνηση και την έξοδο από τον Λαβύρινθο. Χωρίς την μνήμη είμαστε ανίσχυροι. Χωρίς τη γνώση του παρελθόντος μας δεν έχουμε γερά πόδια για να βαδίσουμε στον δρόμο του σήμερα.
– Ανήκει στους στόχους της σύγχρονης τέχνης η «μυθοποίηση» ή «απομυθοποίηση» του κόσμου μας;
Η μυθοποίηση του κόσμου μας δεν θα έλεγα ότι αποτελεί πρόθεση και ούτε άλλωστε είναι πιστεύω εφικτό να πραγματοποιηθεί σαν στόχος. Η χρήση του μύθου και των συμβολισμών του ωστόσο λειτουργεί σαν ένα κάτοπτρο το οποίο διασαφηνίζει την εικόνα της σύγχρονης μας πραγματικότητας. Τα γνωστά και φαινομενικά οικεία σε μας πράγματα, που ενώ μας αφορούν και μας επηρεάζουν δεν έχουμε συχνά την δυνατότητα να τα κατανοήσουμε σε βάθος, μέσα από τα φίλτρα του μύθου αποκτούν σώμα και ενεργή παρουσία δίπλα μας.
Photo credit: Μπάμπης Λουϊζίδης
Photo credit πορτραίτου: Ελένη Λύρα