Dr Αντώνης Α. Θεοδωρίδης: Οστεοαρθρίτιδα Γόνατος και πως Αντιμετωπίζεται – Πληροφορίες για Ολική Αρθροπλαστική Γόνατος

Dr Αντώνης Α. Θεοδωρίδης
MBBS, BSc, MRCS, MSc, CCT(UK), FRCS(Tr&Orth)
Διευθυντής Ορθοπαιδικός και Τραυματολόγος
Ειδικός στα Γόνατα και στις Αθλητικές Κακώσεις
Ειδικευθείς και Μετεκπαιδευθείς στο Ηνωμένο Βασίλειο
Imperial College, London
Μαρούσι, Αθήνα
www.theodorideskneesurgeon.gr
6940869069

-Από τι περιλαμβάνεται η άρθρωση του γόνατος;

Η άρθρωση του γόνατος είναι μεταξύ των μηριαίου οστού από πάνω, της κνήμης από κάτω, της επιγονατίδας μπροστά και της τροχιλίας (μέρος του μηριαίου οστού που εφάπτεται με την επιγονατίδα) από πίσω.

-Τι είναι η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος;

Η οστεοαρθρίτιδα είναι η φθορά και ρήξη του χόνδρου μιας άρθρωσης λόγω μηχανικής φθοράς είτε λόγω ηλικίας είτε μετά από τραυματισμό που επηρεάζει την σταθερότητα ή την επιφάνεια της άρθρωσης. Η φυσιολογική λεία επιφάνεια του αρθρικού χόνδρου γίνεται τραχιά, χάνει τις προστατευτικές ιδιότητες και σε προχωρημένα στάδια εκτίθεται το υποκείμενο οστό το οποίο είναι ευαίσθητο για αυτό και πονάει μια άρθρωση που έχει οστεοαρθρίτιδα. 

-Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι αρθρίτιδας;

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι αρθρίτιδας. Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συνηθισμένη μορφή αρθρίτιδας. Ο δεύτερος τύπος αρθρίτιδας είναι η φλεγμονώδης, στην οποία υπάγεται η ρευματοειδής αρθρίτιδα που είναι και η πιο συνηθισμένη μορφή. Στη φλεγμονώδη αρθρίτιδα το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ανεξέλεγκτο και επιτίθεται στην άρθρωση (προκαλώντας αρθρίτιδα) αλλά και σε πολλά άλλα σημεία του σώματος π.χ. καρδιά, πνευμόνια και δέρμα.

-Ποιους επηρεάζει η οστεοαρθρίτιδα γόνατος;

Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συνηθισμένη αιτία αναπηρίας στους ηλικιωμένους και είναι πιο συχνή στις γυναίκες από τους άνδρες. Το 10-15% όλων των ενηλίκων άνω των 60 ετών πάσχει από κάποιου βαθμού οστεοαρθρίτιδα. Αν οι άνθρωποι ζούσαν περισσότερα χρόνια, όλοι θα έπασχαν από οστεοαρθρίτιδα.

-Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας γόνατος;

Ο πόνος στο γόνατο λόγω οστεοαρθρίτιδας χειροτερεύει κατά τη διάρκεια της ημέρας λόγο καταπόνησης. Όταν η οστεοαρθρίτιδα έχει προχωρήσει πιο πολύ ο πόνος μπορεί να ξυπνήσει τον ασθενή τη νύχτα και να δυσκολευτεί να κοιμηθεί από τον πόνο. Υπάρχει δυσκαμψία και πρήξιμο στο γόνατο. Δυσκολεύονται με διάφορες δραστηριότητες καθημερινής ζωής όπως το κατέβασμα σκαλιών και όταν γονατίζουν. 

-Πως γίνεται η διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας;

Η διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας, όταν είναι σε προχωρημένο στάδιο, γίνεται εύκολα με απλές ακτινογραφίες του γόνατος σε όρθια θέση. Όταν η οστεοαρθρίτιδα είναι σε ήπιο ή μέτριο στάδιο η μαγνητική τομογραφία είναι πολύ χρήσιμη. 

-Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές για την οστεοαρθρίτιδα του γόνατος;

Οι θεραπευτικές επιλογές εξαρτώνται από τα συμπτώματα του ασθενή, το αντίκτυπο που έχουν στις καθημερινές δραστηριότητες και τις προσδοκίες που έχει ο ασθενής. Επίσης σημαντικό ρόλο έχουν οι σωματικές απαιτήσεις του ασθενή αλλά και πόσο επιβαρυμένη είναι η υγεία του. Ο ασθενής έχει την επιλογή να κάνει συντηρητικές θεραπείες και αν δεν καλυτερέψουν τα συμπτώματα τότε έχει την επιλογή να προχωρήσει σε χειρουργείο. 

-Ποιες είναι οι συντηρητικές θεραπευτικές επιλογές;

Οι συντηρητικές θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής και αποφυγή των επιβαρυντικών δραστηριοτήτων, τα παυσίπονα, οι ενέσεις στο γόνατο, και η απώλεια βάρους. Η απώλεια βάρους είναι πολύ σημαντική γιατί όχι μόνο αποφορτίζει τις αρθρώσεις των κάτω άκρων αλλά βελτιώνει και τα κλινικά αποτελέσματα ενός χειρουργείου μειώνοντας πιθανές επιπλοκές όπως μετεγχειρητικός πόνος, μόλυνση, και καρδιοαναπνευστικά προβλήματα. Για απώλεια βάρους μπορεί να γίνει μέσω διατροφής αλλά και ήπιας άσκησης που να μην επιβαρύνει την φόρτωση στο γόνατο π.χ. ποδηλασία ή κολύμβηση.

-Ποιες είναι οι χειρουργικές θεραπευτικές επιλογές;

• Aρθροσκόπηση γόνατος

Οι χειρουργικές επιλογές είναι αρχικά η αρθροσκόπηση γόνατος αλλά αυτό μόνο στα αρχικά στάδια και αν υπάρχει κλείδωμα του γόνατος από π.χ. ρήξη μηνίσκου που δεν βελτιώνεται με συντηρητική αγωγή. 

• Oστεοτομίες γύρο από το γόνατο

Στους ασθενείς κάτω των 60 ετών που είναι δραστήριοι, εάν η οστεοαρθρίτιδα περιορίζεται σε μια πλευρά του γόνατος και υπάρχει πρόβλημα με την ευθυγράμμιση του κάτω άκρου τότε υπάρχουν οστεοτομίες γύρω από το γόνατο. Η οστεοτομία είναι μια τεχνική βιολογικής διατήρησης του γόνατος επειδή διατηρεί τη διάρκεια ζωής της φυσικής άρθρωσης διορθώνοντας την κακή ευθυγράμμιση του κάτω άκρου και αποκαθιστά την εμβιομηχανική της άρθρωσης που είναι ζωτικής σημασίας για την μακρόχρονη επιβίωση οποιουδήποτε γόνατος. Η οστεοτομία επανευθυγράμμισης είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει το σκόπιμο σπάσιμο του οστού, την ευθυγράμμιση και σταθεροποίηση στη θέση του με μεταλλικά υλικά (συνήθως μεταλλική πλάκα και βίδες). Με την ευθυγράμμιση του κάτω άκρου οι δυνάμεις βαρύτητας μετατοπίζονται μακριά από το αρθριτικό και επώδυνο μέρος του γόνατος, παρέχοντας έτσι ανακούφιση από τον πόνο.  

• Mονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος

Ασθενείς άνω των 60 ετών οι οποίοι έχουν οστεοαρθρίτιδα μόνο σε μία πλευρά του γόνατος, μια καλή επιλογή είναι η μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος. Συμπεριλαμβάνει την αφαίρεση των αρθριτικών επιφανειών στην κνήμη και στο μηριαίο οστό είτε στο έσω μισό είτε στο έξω μισό του γόνατος  και αντικατάσταση αυτού του μισού του γόνατος με μέταλλο πάνω και κάτω και πλαστικό ενδιάμεσα. Με αυτή την επέμβαση διατηρούνται ανέπαφα τα μη προσβεβλημένα τμήματα του γόνατος και είναι κατάλληλη όταν η αρθρίτιδα και τα συμπτώματα περιορίζονται στη μία πλευρά του γόνατος. Τα πλεονεκτήματα μιας μονοδιαμερισματικής σε σύγκριση με μια ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι ταχύτερη και λιγότερο επώδυνη ανάρρωση χάρη στο μικρότερο τραύμα που γίνεται στο γόνατο, καλύτερο εύρος κίνησης, και πιο εύκολη πιθανή μελλοντική αναθεώρηση. Τεχνικά όμως είναι πιο δύσκολο χειρουργείο σε σύγκριση με την ολική αρθροπλαστική και πρέπει να γίνει μόνο από ορθοπαιδικούς που έχουν εξειδικευτεί σε αυτή την επέμβαση. 

• Aρθροπλαστική της επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης

Οι ασθενείς που έχουν μεμονωμένη προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα μεταξύ της επιγονατίδας και του μηριαίου οστού μπορούν να κάνουν αρθροπλαστική της επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης. Οι ασθενείς συνήθως έχουν μακροχρόνιο πόνο μπροστά στο γόνατο, δυσκολεύονται με τις σκάλες (ιδιαίτερα κατεβαίνοντας) και συχνά υπάρχει ιστορικό αστάθειας της επιγονατίδας. 

-Ποια είναι τα πλεονεκτήματα μιας μερικής (μονοδιαμερισματική ή επιγονατιδομηριαία) σε σχέση με μιας ολικής αρθροπλαστικής;

Τα πλεονεκτήματα μιας μονοδιαμερισματικής ή αρθροπλαστική της επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης σε σύγκριση με την ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι η ταχύτερη αποκατάσταση και επιστροφή στην εργασία και στις δραστηριότητες. Αυτά είναι κυρίως λόγω μικρότερης τομής και μικρότερο τραύμα στο γόνατο (μικρότερη αφαίρεση οστού) που το καθιστά λιγότερο επώδυνη, με μειωμένο πρήξιμο, δυσκαμψία και ρίσκο θρόμβωσης. Οι επιδόσεις λειτουργικότητας, εύρος κίνησης και δραστηριότητας είναι ανώτερες με καλύτερη φυσική αίσθηση και κίνηση λόγω της διατήρησης των υπολοίπων διαμερισμάτων στο γόνατο. Είναι επίσης σημαντικό ότι και οι δύο επεμβάσεις αφήνουν ανέπαφες τις άλλες επιφάνειες του γόνατος και ουσιαστικά παρέχουν χρόνο καλύτερης ποιότητας ζωής πριν αναγκαστεί ο ασθενής να προχωρήσει σε ολική αρθροπλαστική. Η αναθεώρηση μιας μονοδιαμερισματικής ή αρθροπλαστική της επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης σε ολική αρθροπλαστική είναι πολύ πιο εύκολες με καλύτερα κλινικά αποτελέσματα σε σχέση με αναθεώρηση μιας ολικής αρθροπλαστικής. Τεχνικά όμως είναι και οι δύο επεμβάσεις πιο δύσκολες σε σύγκριση με την ολική αρθροπλαστική και πρέπει να γίνουν μόνο από ορθοπαιδικούς που έχουν εξειδικευτεί σε αυτά τα χειρουργεία. 

Ολική αρθροπλαστική γόνατος 

Η ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι κατάλληλη όταν υπάρχει γενικευμένη και συμπτωματική αρθρίτιδα στο γόνατο που δυσκολεύει την καθημερινότητα του ασθενή και έχουν αποτύχει οι συντηρητικές θεραπευτικές επιλογές. Περιλαμβάνει την αντικατάσταση ολόκληρης της αρθρικής επιφάνειας του γόνατος με μέταλλο πάνω και κάτω, και την τοποθέτηση πλαστικού ένθετου ενδιάμεσα (πολυαιθυλένιο).  

-Πως βοηθάει η αρθροπλαστική γόνατος στην ανακούφιση του πόνου;

Ο αρθρικός χόνδρος που επικαλύπτει την επιφάνεια μιας άρθρωσης δεν έχει νεύρα και άρα επιτρέπεται η ομαλή κίνηση χωρίς πόνο. Στην αρθρίτιδα ο αρθρικός χόνδρος φθείρεται και εκτίθεται το οστό το οποίο είναι ευαίσθητο. Με την ολική αρθροπλαστική καλύπτεται η ευαίσθητη επιφάνεια του οστού με τσιμέντο και μετά μέταλλο και άρα δεν τρίβεται πια το ευαίσθητο οστό προκαλώντας ανακούφιση από τον πόνο.

-Ποια είναι η διαγνωστική διερεύνηση για την οστεοαρθρίτιδα του γόνατος;

Ακτινογραφίες του γόνατος από μπροστά και από πλάι με τον ασθενή σε όρθια θέση είναι απαραίτητες και τις περισσότερες φορές είναι το μόνο που χρειάζεται. Εάν η αρθρίτιδα είναι σε ήπια ή μέτρια επίπεδα τότε η μαγνητική τομογραφία είναι χρήσιμη για περαιτέρω διερεύνηση. 

-Ποιοι ασθενείς ωφελούνται από μια ολική αρθροπλαστική γόνατος;

Ασθενείς που θα ωφεληθούν από μια ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι αυτοί που έχουν σοβαρή και εκτεταμένη αρθρίτιδα στο γόνατο που τους προκαλεί πόνο στο περπάτημα, στις σκάλες ακόμα και όταν κοιμούνται τη νύχτα και περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητες. Σε πιο προχωρημένα στάδια παρατηρείται δυσκαμψία και παραμόρφωση του κάτω άκρου.

-Τι αποτελέσματα μπορεί να περιμένει ένας ασθενής από μια ολική αρθροπλαστική γόνατος;

Η ολική αρθροπλαστική γόνατος έχει εξαιρετικά αποτελέσματα και είναι η πιο συχνή αντικατάσταση μιας άρθρωσης στο σώμα. 90% των ασθενών που υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική γόνατος αναφέρουν άριστα αποτελέσματα με σημαντική βελτίωση στη λειτουργία και απώλεια πόνου. Στην ιατρική βιβλιογραφία έχει αποδειχθεί ότι 95% των ολικών αρθροπλαστικών γόνατος λειτουργούν καλά μετά από 10 χρόνια και 80-85% εξακολουθούν να λειτουργούν καλά μετά από 20 χρόνια. 

-Πώς να επιλέξετε τον ορθοπαιδικό σας και η σημασία της υπερεξειδίκευσης;

Η επέμβαση μιας ολικής αρθροπλαστικής στο γόνατο είναι τεχνικά πιο δύσκολη από μια ολική αρθροπλαστική άρα θα πρέπει να επιλεχθεί ένας κατάλληλος εξειδικευμένος ορθοπαιδικός κατά προτίμηση κάποιος που έχει κάνει υπερεξειδίκευση (fellowships) στην αρθροπλαστική γόνατος σε εξειδικευμένα κέντρα αναφοράς στο εξωτερικό. Τα fellowships στο εξωτερικό δίνουν τις ιδανικές ευκαιρίες στον χειρουργό να μάθει σωστά υπό επίβλεψη και αξιολόγηση από κάποιον διευθυντή χειρουργικής ο οποίος έχει αναγνωριστεί ευρέως για τα εξαιρετικά του κλινικά αποτελέσματα.

-Ποια είναι εξειδίκευση και εμπειρία του ορθοπαιδικού Dr Αντώνη Θεοδωρίδη;

Ο Dr Αντώνης Θεοδωρίδης έζησε στο Ηνωμένο Βασίλειο 32 χρόνια. Αποφοίτησε από το Imperial College, London. Όλη η εκπαίδευση, η εξειδίκευση, και υπερεξειδίκευση (fellowship) στο γόνατο πραγματοποιήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει μοναδική υπερεξειδίκευση στο γόνατο ακόμα και για δεδομένα Ηνωμένου Βασιλείου. Κατέχει 5 υπερεξειδικεύσεις (fellowships) στο γόνατο σε 3 χρόνια και έχει πραγματοποιήσει πάνω από 6000 πιστοποιημένες χειρουργικές επεμβάσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πολύχρονη εμπειρία σε εξειδικευμένα κέντρα αρθροπλαστικής γόνατος στο Ηνωμένο Βασίλειο καλύπτοντας όλο το φάσμα αρθροπλαστικής από μονοδιαμερισματική επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης, ολικής και αναθεώρησης.