Δύο εκθέσεις φωτογραφίας που αφορούν ιδιαιτέρως τη Θεσσαλονίκη εγκαινιάζονται ταυτόχρονα την Τετάρτη …
13 Απριλίου 2011, ώρα 8 μ.μ. στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ (Βίλα Καπαντζή, Βασ. Όλγας 108).
Πρόκειται για τις εκθέσεις
«Ψήγματα μνήμης. Φωτογραφίες 1936-2000» από το αρχείο του Κλείτου Κύρου και
«Η Παπαμάρκου και τα πέριξ [1979-2010]» του Άρι Γεωργίου.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Κλείτος Κύρου «Ψήγματα μνήμης. Φωτογραφίες 1936-2000»
Η έκθεση παρουσιάζεται στο πλαίσιο μιας σειράς εκδηλώσεων που διοργανώνει το ΜΙΕΤ στη μνήμη του, οι οποίες πραγματοποιούνται με την ευκαιρία της μεταστέγασης του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ) στη Βίλα Καπαντζή, έδρα του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ.
Πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Θεσσαλονικιού ποιητή, η έκθεση αυτή έρχεται να μας γνωρίσει μία ακόμα πλευρά της πολυσχιδούς δραστηριότητάς του. Την ενασχόλησή του με τη φωτογραφία από τα εφηβικά ακόμη χρόνια του.
Ο ίδιος γράφει στο αυτοβιογραφικό του κείμενο Οπισθοδρομήσεις. Αναδρομή ζωής (Εκδ. Άγρας): «Τι να πω για τα διάφορα πάθη που με κατείχαν μια ολόκληρη ζωή! Για το πάθος που είχα για τη φωτογραφία από τα δεκαπέντε μου, που με καταδίωκε όπου κι αν πήγαινα».
Η έκθεση περιλαμβάνει φωτογραφίες από το φωτογραφικό αρχείο του Κύρου, το οποίο ανήκει στο ΕΛΙΑ –ΜΙΕΤ. Όπως αναφέρει η κυρία Μαργαρίτα Καλαφάτη στην ομότιτλη έκδοση «η σχέση του Κλείτου Κύρου με το ΕΛΙΑ ξεκίνησε στις αρχές του 1990. Με τη φροντίδα της στενής φίλης του ποιητή Τζέλης Χαριτωνίδου που δεν είναι πια εδώ, ένα πρώτο τμήμα του αρχείου του Κλείτου Κύρου έφθασε στην Αθήνα στα χέρια του Μάνου Χαριτάτου.
Η πρώτη αυτή δωρεά περιελάμβανε χειρόγραφα και δακτυλόγραφα ποιήματα και μεταφράσεις. Τον Μάιο του 1998 το αρχείο μετά από εκφρασμένη επιθυμία του Κύρου μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη. Με την ευκαιρία της μεταστέγασης ο Κύρου δώρισε στο Ε.Λ.Ι.Α.
Θεσσαλονίκης σπάνια περιοδικά από τη βιβλιοθήκη του […] Τον Μάιο του 2007 ένα χρόνο περίπου μετά τον θάνατο του Κύρου η γυναίκα του Φιλιώ δώρισε το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του Κλείτου, στο οποίο όμως δεν περιλήφθηκε το φωτογραφικό υλικό. Αυτό ακολούθησε αργότερα και με τη συγκατάθεση των παιδιών της, Ελένης και Γιώργου, σε δύο διαδοχικές δωρεές τον Φεβρουάριο και τον Μάιο του 2010».
Το φωτογραφικό αρχείο του Κύρου περιέχει περισσότερα από 10.000 αρνητικά, 1380 slides, χιλιάδες τυπώματα μικρών κυρίως διαστάσεων και δύο λευκώματα, παραγωγή μίας φωτογραφικής δραστηριότητας που ξεκίνησε στον Μεσοπόλεμο και συνεχίστηκε μέχρι τα τελευταία χρόνια του Κύρου. Ο ίδιος είχε επιδείξει ιδιαίτερη επιμέλεια για την ταξινόμηση του φωτογραφικού του αρχείου (όπως άλλωστε και για το υπόλοιπο μέρος του αρχείου του).
Τη φωτογραφική ματιά του Κύρου την ελκύουν έντονα τοπία και μνημεία, περίεργα στιγμιότυπα, καθώς και ορισμένες σταθερές θεματικές: καρνάγια, βάρκες και ψαράδες, στέγες, δέντρα και βράχια. Φωτογράφισε συστηματικά τη Φιλιώ αλλά και τα παιδιά τους.
Φαίνεται να εμπνέεται περισσότερο από εικόνες του φυσικού περιβάλλοντος, από την ύπαιθρο πάρα από το αστικό τοπίο, τουλάχιστον όταν φωτογραφίζει εντός της ελληνικής επικράτειας. Δεινός περιπατητής και περιηγητής από τα εφηβικά του χρόνια, ταξίδεψε πολύ από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 κι έπειτα, καταγράφοντας εικόνες μιας χώρας που δεν την έχει κατακλύσει ακόμη ο μαζικός τουρισμός.
Στα τεκμήρια του αρχείου κυριαρχούν λήψεις της ευρύτερης μακεδονικής χώρας (Χαλκιδική, Πιερία, Καστοριά, Καβάλα) και έπονται φωτογραφίες από νησιά του Αιγαίου (κυρίως Κυκλάδες και Σποράδες) και τη Θεσσαλία (Πήλιο, Μετέωρα). Σώζονται ακόμη αρκετές φωτογραφίες από ταξίδια στο εξωτερικό, κυρίως σε ευρωπαϊκές πόλεις (Λονδίνο, Παρίσι, Βουδαπέστη, Βιέννη, Ρώμη).
Η σχέση του Κύρου με τη Θεσσαλονίκη και ο δεσμός του με τη γειτονιά του αποτυπώνονται εν μέρει στο φωτογραφικό του αρχείο. Απαντώνται συχνά φωτογραφίες που αποτυπώνουν τις πίσω, παραθαλάσσιες, αυλές των σπιτιών της Βασιλίσσης Όλγας καθώς και πιο πρόσφατες λήψεις της νέας παραλίας. Καταγράφονται ακόμη φωτογραφικά τεκμήρια μιας πόλης που αλλάζει, όπως φωτογραφία της εντός των τειχών Άνω Πόλης τραβηγμένη από την κεντρική πύλη της Ακρόπολης τη δεκαετία του 1940 και η ίδια λήψη ορισμένα χρόνια αργότερα. Διακριτή ενότητα μπορούν να θεωρηθούν και οι φωτογραφίες του Κύρου από τα ταξίδια του στο Άγιον Όρος.
Ο Κύρου φωτογράφιζε συχνά γκράφιτι, συνθήματα τοίχων και επιγραφές. Στις φωτογραφίες αυτές συνήθως αναζητεί το ευτράπελο, το ευφάνταστο και συχνά το ανορθόγραφο. Μια παρόμοια, εύθυμη διάθεση εισχωρεί συχνά σε πορτραίτα φίλων του αλλά και σε αυτοπορτραίτα του, φωτογραφίες που αποκαλύπτουν άνθρωπο με χιούμορ και διάθεση για σάτιρα, χαρακτηριστικά γνώριμα στους οικείους του αλλά άγνωστα στο αναγνωστικό του κοινό, το οποίο ωστόσο μπορεί να έχει ήδη αντιληφθεί μία πλευρά της σχέσης του ποιητή με τη φωτογραφία μέσω του έργου του Κύρου.
Ο Κλείτος-Δημήτριος Κύρου (1921 – 2006) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Φοίτησε στο κολλέγιο Ανατόλια και σπούδασε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εργάστηκε για πολλά χρόνια στον τραπεζικό τομέα.
Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε το 1944 από το φοιτητικό περιοδικό Ξεκίνημα, αρχικά με μεταφράσεις ξένων ποιητών. Το 1949 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Αναζήτηση, Αναμνήσεις μιας αμφίβολης εποχής. Συνεργάστηκε με πλήθος περιοδικών. Το σύνολο της ποιητικής του δουλειάς εκδόθηκε στη συλλογή Εν όλω, Συγκομιδή 1943-1997, Άγρα, Αθήνα 1997.
Το 1988 του απονεμήθηκε το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή Τα πουλιά και η αφύπνιση, Νεφέλη, Αθήνα 1987, το οποίο όμως αποποιήθηκε. Το 2005 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε για το σύνολο του ποιητικού του έργου το βραβείο Ουράνη. Ποιήματά του μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, ρωσικά, πολωνικά, βουλγαρικά και αραβικά.
Ο Κύρου ασχολήθηκε εκτεταμένα με τη μετάφραση, κυρίως ποίησης αλλά και θεάτρου. Τιμήθηκε με το βραβείο της Ελληνικής Εταιρίας Μεταφραστών για τη μετάφραση του έργου του Κρίστοφερ Μάρλοου, Δόκτωρ Φάουστους, Άγρα, Αθήνα 1990 και με το κρατικό βραβείο μετάφρασης για τη μετάφραση του έργου του Π. Μ Σέλλεϋ, Οι Τσέντσι, Άγρα, Αθήνα 1993.
Ο Κύρου ασχολήθηκε ακόμη με το κολάζ και την κριτική του κινηματογράφου.