Δύναμη για το καλό – Daniel Goleman

Από τις εκδόσεις Πεδίο κυκλοφορεί το βιβλίο, Δύναμη για το καλό. Από τα καταστροφικά συναισθήματα στην κουλτούρα της συμπόνιας. Το όραμα του Δαλάι Λάμα για τον 21ο αιώνα του Daniel Goleman

Στο βιβλίο αυτό ο διαλογισμός συναντά τη συναισθηματική νοημοσύνη, και η πνευματικότητα, όπως εκφράζεται από τον βουδιστή ηγέτη Δαλάι Λάμα, διασταυρώνεται με την επιστήμη και κυρίως τη νευροεπιστήμη. Το αποτέλεσμα αυτής της συναρπαστικής συνεργασίας, που συνεχίζεται εδώ και αρκετά χρόνια, είναι ένας χάρτης για τη μετατροπή των κατα στροφικών συναισθημάτων σε μια κουλτούρα της συμπόνιας. Αυτή η κουλτούρα έχει τη δυνατότητα να δομήσει μια κοινότητα ανθρώπων –τη Δύναμη για το Καλό– που νοιάζονται και φροντίζουν για τη ζωή των συνανθρώπων τους και για το καλό του πλανήτη.
Πριν από μερικά χρόνια, κορυφαίοι νευροεπιστήμονες, ψυχολόγοι και φιλόσοφοι, μαζί με τον Ντάνιελ Γκόλμαν, ψυχο-λόγο και αρθρογράφο επιστημονικών θεμάτων των New York Times, και τον βραβευμένο με Νόμπελ Ειρήνης (1989), πνευματικό ηγέτη Δαλάι Λάμα, επιχείρησαν να ανακαλύψουν τις ρίζες του μίσους, της επιθετικότητας, της κτηνωδίας, όλων δηλαδή των καταστροφικών συναισθημάτων. Αυτή η εμπνευσμένη σύμπραξη της δυτικής νευροεπιστήμης με την ανατολική φιλοσοφία καταγράφηκε τότε στο βιβλίο του Ντάνιελ Γκόλμαν «Καταστροφικά συναισθήματα» (εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα»). Η μακρόχρονη συνεργασία και φιλία όμως ανάμεσα στις δύο σημαντικές προσωπικότητες συνεχίστηκε και απέφερε περισσότερους καρπούς. Όπως το μοναδικό όραμα για τον μετασχηματισμό του κόσμου μέσα από μια κουλτούρα της συμπόνιας, που παρουσιάζεται στο νέο βιβλίο του Γκόλμαν «Δύναμη για καλό», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Πεδίο».
«Είναι μη ρεαλιστικό να πιστεύει κανείς ότι το μέλλον της ανθρωπότητας μπορεί να στηριχθεί αποκλειστικά στις προσευχές και στα ευχολόγια. Αυτό που χρειάζεται είναι να αναλάβουμε δράση…», γράφει στον Πρόλογό του ο εξόριστος ηγέτης του Θιβέτ (ο οποίος μάλιστα από το 2011 έχει παραιτηθεί από τη θέση του αρχηγού κράτους), που εδώ και δεκαετίες ταξιδεύει ασταμάτητα συνομιλώντας με ετερόκλητες ομάδες ανθρώπων, από κατοίκους παραγκουπόλεων μέχρι αρχηγούς κρατών και επιστήμονες. Γι’ αυτό και το όραμά του δεν στηρίζεται σε ατεκμηρίωτες δοξασίες, αλλά στις εμπειρίες, στις θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες και στα πορίσματα της σύγχρονης επιστήμης. Για να μην είναι το μέλλον μας μια θλιβερή ανακατασκευή του παρελθόντος, λέει, χρειάζεται να μεταμορφώσουμε το ίδιο μας το μυαλό – να αποδυναμώσουμε την έλξη μας προς τα καταστροφικά συναισθήματα και να ενδυναμώσουμε την καλύτερη φύση μας. Με αυτή τη θετική εσωτερική μεταστροφή μπορούμε να ενσωματώσουμε με πιο φυσικό τρόπο το ενδιαφέρον μας για τους άλλους και να δράσουμε με συμπόνια, η οποία αντιπροσωπεύει τον πυρήνα της ηθικής ευθύνης. Αυτό μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε δυσεπίλυτα προβλήματα (όπως οι διεφθαρμένοι άνθρωποι που παίρνουν τις αποφάσεις, οι ελίτ που έχουν αποσυντονιστεί από τα κοινά, η απληστία, το συμφέρον και η αδιαφορία του ισχυρού απέναντι στον αδύναμο…) που μας εμποδίζουν να αλλάξουμε τον κόσμο προς το καλύτερο.
Η προσπάθεια μεταμόρφωσης του εαυτού μας, λένε οι Ντάνιελ Γκόλμαν και Δαλάι Λάμα, ξεκινά με την ανάληψη της ευθύνης μας για καλύτερη ρύθμιση του νου και των συναισθημάτων μας, ή αλλιώς της συναισθηματικής υγιεινής μας, που μας ζητά να μειώσουμε τη δύναμη των καταστροφικών συναισθημάτων και να προωθήσουμε πιο θετικούς τρό- πους ύπαρξης. Η συναισθηματική υγιεινή είναι αυτή που μας επιτρέπει να θέτουμε καλύτερους στόχους, να καλλιεργούμε ανώτερα συναισθήματα και να επηρεάζουμε τις ανθρώπινες αξίες έτσι ώστε να διαμορφώσουμε μια «παγκόσμια ηθική» η οποία βασίζεται στη μοναδικότητα της ανθρωπότητας και εκφράζεται ιδανικά με την έκφραση συμπόνια προς όλους.
Το όραμα του Δαλάι Λάμα είναι η πνευματικότητα και η επιστήμη στην υπηρεσία της καλλιέργειας της συμπόνιας. Μια επιστήμη της συμπόνιας μπορεί να βοηθήσει την ανθρωπότητα τοποθετώντας τις ανθρώπινες αξίες σε πιο σταθερές βάσεις. «Μια στιβαρή συμπόνια», επισημαίνει ο Γκόλμαν, «ενισχύει τη δυναμική δράση, έτσι ώστε να αποκαλύψουμε και να αναδείξουμε την ευθύνη τοξικών κοινωνικών δυνάμεων, όπως η διαφθορά, οι συμπαιγνίες και οι προκαταλήψεις. Η απρόσκοπτη συμπόνια μάς στρέφει προς έναν νέο πόλο για την αναβάθμιση συστημάτων όπως η οικονομία, η πολιτική και η επιστήμη. Πρακτικά αυτό σημαίνει διαφάνεια, δικαιοσύνη και απόδοση ευθυνών, είτε πρόκειται για το χρη- ματιστήριο, είτε για τη χρηματοδότηση εκλογών, είτε για την αναφορά δεδομένων».
Στο βιβλίο διαβάζουμε επίσης για μια οικονομία βασισμένη στη συμπόνια, η οποία αντανακλά έγνοια και φροντίδα και όχι απληστία. Διαβάζουμε ακόμα για μια εκπαίδευση της καρδιάς, η οποία θα βοηθήσει τους εκπαιδευόμενους να καλ- λιεργήσουν τα εργαλεία για αυτοκυριαρχία και συμπόνια, και για μια ζωή εναρμονισμένη με αυτές τις αξίες. Στοχεύοντας σε ένα καλύτερο μέλλον, ο Δαλάι Λάμα μιλά για ένα χάρτη των συναισθημάτων: ένα εσωτερικό ταξίδι με τελικό προορισμό τη συμπόνια. Το όραμά του απευθύνεται σε όλους. Γιατί πολύ απλά ο καθένας μας μπορεί να γίνει δύ- ναμη για το καλό.
«Όσο θα διαβάζετε αυτό το βιβλίο, σας παρακαλώ να θυμάστε ότι ως ανθρώπινα όντα, οπλισμένα με θαυμαστή νοημοσύνη και με την ικανότητα να αναπτύσσουμε θερμά, θετικά συναισθήματα, ο καθένας από εμάς μπορεί να γίνει δύναμη για το καλό», κλείνει ο Δαλάι Λάμα τον πρόλογό του.
Η «Δύναμη για το καλό», μακράν του να αποτελεί ένα εγχειρίδιο αυτοβοήθειας, όπως γράφει το Booklist, είναι ένα συναρπαστικό βιβλίο που δεν θα αφήσει κανέναν αδιάφορο. Ο Ντάνιελ Γκόλμαν διατυπώνει το όραμα του Δαλάι Λάμα ως ένα σύνολο αλληλένδετων σεναρίων, τα οποία συνδυάζουν τα λεγόμενα του βουδιστή ηγέτη με ζωντανά παραδείγματα, ανθρώπους και έργα που κάνουν το όραμα αυτό πραγματικότητα.

Ο Daniel Goleman, Ph.D., του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, με τη διπλή ιδιότητα του ψυχολόγου και του δημοσιογράφου, καλύπτει τα θέματα ψυχολογίας και νευροεπιστημών για το γνωστό, έγκυρο έντυπο των New York Times, ενώ άρθρα του εμφανίζονται σε εφημερίδες και περιοδικά όλου του κόσμου. Δίδαξε στο Χάρβαρντ και διετέλεσε αρχισυντάκτης του περιοδικού Psychology Today. Μερικά από τα σημαντικά έργα του είναι τα Vital Lies, Simple Truths • The Mediative Mind • The Creative Spirit • Working with Emotional Intelligence • Social Intelligence • Primal Leadership (με τους Richard Voyatzis και Annie McKee) • Ecological Intelligence.