Τί συμβαίνει όταν μια όχι και τόσο συμπαθής πρωταγωνίστρια δολοφονείται στο καμαρίνι της την ημέρα της πρεμιέρας; Ποιος είναι ο δολοφόνος και πώς διέφυγε ενώ η πόρτα του καμαρινιού της είναι κλειδωμένη από μέσα; Θα βρεθεί; Πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος του θεάτρου και οι άνθρωποί του τα τελευταία εξήντα χρόνια; Πόσο έχει αλλάξει η Αθήνα, η Ελλάδα και το οικονομικό status της τα τελευταία εξήντα χρόνια;
Το Έγκλημα στα παρασκήνια είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή, και γράφτηκε στη μεταπολεμική Ελλάδα του 1954. Ανήκει σχεδόν στην αρχή μιας ατελείωτης σειράς από μυθιστορήματα, διηγήματα και νουβέλες, που γνώρισαν τεράστια επιτυχία στην εποχή τους, δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες, ακούστηκαν στο ραδιόφωνο και έγιναν ταινίες, δημιουργώντας σχολή συγγραφέων αστυνομικών ιστοριών στην Ελλάδα. Οι ήρωές του, με εμβληματική μορφή τον αστυνόμο Μπέκα, θα διατρέξουν όλο το έργο του Μαρή και θα επιβιώσουν μέχρι σήμερα, στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.
Θεατρική διασκευή – Σκηνοθεσία: Κατερίνα Μπερδέκα
Σκηνικά – Κοστούμια: Νίκος Αναγνωστόπουλος
Φωτισμοί: Παντελής Μαντζανάς
Μουσική επιμέλεια: Δημήτρης Παπαλάμπρου
Βοηθός σκηνοθέτη: Έφη Βλαχογιάννη
Παίζουν οι ηθοποιοί: Γιώργος Βουβάκης, Ερρίκος Λίτσης, Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη, Αθηνά Μπερδέκα, Γωγώ Μπρέμπου, Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Παναγιώτης Σακελλαρίου, Στράτος Σωπύλης, Καλλιόπη Τζερμάνη, Άννα Ψαρρά
Σύνοψη
Η Ρόζα Βαργή, γνωστή πρωταγωνίστρια του Κρατικού Θεάτρου, δολοφονείται στο καμαρίνι της, λίγη ώρα πριν την πρεμιέρα. Ένας άγνωστος που την επισκέφτηκε λίγο πριν κι ένας νεαρός ηθοποιός του θιάσου εξαφανίζονται. Ο αστυνόμος Μπέκας καταφθάνει για να ανακρίνει τους ανθρώπους του θεάτρου, σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο Μακρή, παλιό του φίλο. Οι ύποπτοι αυξάνονται συνεχώς. Ένας δεύτερος φόνος, θα κάνει ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη να βρεθεί ο υπεύθυνος. Ο Μπέκας θα πρέπει να βιαστεί και να συλλάβει τον δολοφόνο άμεσα και με κάθε τρόπο.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Λίγα λόγια για το έργο
Ο Γιάννης Μαρής χαρακτηριστικά έλεγε για τα έργα του: «Έχει ειπωθεί πως το μεγαλύτερο αμάρτημα ενός μυθιστορήματος είναι να προξενεί πλήξη στον αναγνώστη του. Σε αυτό το αμάρτημα επιδίωξα να μην υποπέσει το μυθιστόρημα που ο αναγνώστης κρατάει στα χέρια του και αυτή υπήρξε η κύρια φιλοδοξία του συγγραφέα του: να ψυχαγωγήσει τον αναγνώστη με την πλοκή του, να ερεθίσει την περιέργειά του με το μυστήριο, να τον καλέσει στο παιχνίδι ενός προβλήματος, όπου ο συγγραφέας προσπαθεί να κρύψει τη λύση του και ο αναγνώστης να τη βρει. Να επιτύχει δηλαδή αυτό που επιδιώκει το αστυνομικό μυθιστόρημα».
Το “Έγκλημα στα παρασκήνια” δημοσιεύτηκε το 1954 στην εφημερίδα Απογευματινή. Γνώρισε μεγάλη επιτυχία και γι΄αυτό διασκευάστηκε για τον κινηματογράφο από τον ίδιο τον Γιάννη Μαρή. Κατέκτησε και ως ταινία (1960, σκηνοθεσία: Ντίνος Κατσουρίδης) κοινό και κριτικούς, καθώς και το Βραβείο Φωτογραφίας (Αριστείδης Καρύδης-Φουκς) και Β’ Γυναικείου Ρόλου (Ζωρζ Σαρή) στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Τον Αστυνόμο Μπέκα υποδυόταν ο Τίτος Βανδής.
Σημείωμα σκηνοθέτη
Ο γοητευτικός κόσμος του Γιάννη Μαρή αποτέλεσε για μένα μια θαυμάσια αφορμή να κάνω κάτι που πάντα ονειρευόμουν. Να δοκιμάσω να ζωντανέψω στη σκηνή ήρωες ενός μυθιστορήματος που όλοι έχουμε φανταστεί διαβάζοντάς το. Η εποχή στην οποία ανήκει το Έγκλημα στα Παρασκήνια, η Μεταπολεμική Ελλάδα του 1954 προσφέρεται για το αισθητικό περιβάλλον που οι εξαιρετικά καλοχτισμένοι χαρακτήρες του Μαρή θα κινηθούν. Και ο κόσμος του Θεάτρου που τοποθετεί την ιστορία του, ένας χώρος με πάθη, μίση, ζήλιες και ίντριγκες αλλά και αγάπη, μεράκι και αφιέρωση στην τέχνη αποτελεί την καλύτερη εκκίνηση για ένα ισχυρό σχόλιο πάνω στη ζωή στο Θέατρο και στους ανθρώπους του.
Δέκα ηθοποιοί σε ένα μπαρ θα «αφηγηθούν» με όποιον τρόπο χρειαστεί, παίζοντας, αναπαριστώντας, τραγουδώντας, χορεύοντας, σχολιάζοντας, παρακολουθώντας τη δράση, μια παλιά ιστορία με σύγχρονα υποκριτικά και σκηνοθετικά μέσα. Ο όρος «νουάρ θεατρική παράσταση» είναι αδόκιμος, αλλά αυτόν τον όρο ακριβώς ζητάμε να επιβεβαιώσουμε κάνοντας την πιο απλή, παλιά, όσο και τωρινή ερώτηση. Ποιος είναι τελικά ο δολοφόνος;
Κατερίνα Μπερδέκα
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Γιάννης Μαρής (1916-1979)
Ο Γιάννης Τσιριμώκος (πραγματικό όνομα του Γιάννη Μαρή) γεννήθηκε στη Σκόπελο τον Ιανουάριο του 1916, όπου υπηρετούσε ο δικαστικός πατέρας του. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Χίο και στη Λάρισα και αργότερα φοίτησε στη Νομική Σχολή της Θεσσαλονίκης. Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα και εντάχθηκε στο χώρο των σοσιαλιστών. Συμμετείχε μαζί με τον Ηλία Τσιριμώκο και τον Αλέξανδρο Σβώλο στην ίδρυση της «Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΛΔ) ενώ αργότερα προσχώρησε στο ΕΑΜ.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκινάει να ασχολείται επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία. Εργάζεται στην εφημερίδα «Μάχη» σαν αρχισυντάκτης, σχολιογράφος και κριτικός κινηματογράφου. Μετά τις αποκαλύψεις που κάνει η εφημερίδα για τη Μακρόνησο θα διωχθεί και θα φυλακιστεί. Αποφυλακίστηκε με παρέμβαση της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και του Αλέξανδρου Σβώλου. Θα εργαστεί στις εφημερίδες «Προοδευτικός Φιλελεύθερος», «Ελεύθερος Λόγος», «Αθηναϊκή» για να καταλήξει τελικά στο συγκρότημα Μπότση («Ακρόπολις», «Απογευματινή», περιοδικό «Πρώτο»). Ξεκίνησε το συγγραφικό του έργο στις αρχές της δεκαετίας του ’50 δημοσιεύοντας σε συνέχειες στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Οικογένεια» το μυθιστόρημα του Έγκλημα στο Κολωνάκι (1953), με το οποίο και καθιερώθηκε ως ένας από τους πρώτους συγγραφείς αστυνομικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα. Το μυθιστόρημά του αυτό που εκδόθηκε κανονικά λίγο αργότερα από τις εκδόσεις Ατλαντίς θα γνωρίσει τεράστια επιτυχία και έξι χρόνια αργότερα (1959) θα μεταφερθεί με παρόμοια επιτυχία στον κινηματογράφο. Συνεχίζει να γράφει ακούραστα για 25 και πλέον χρόνια αφήνοντας πίσω του πλειάδα αστυνομικών μυθιστορημάτων, περίπου είκοσι σενάρια και δύο θεατρικά. Υπήρξε πολυμαθέστατος και διέθετε το «χάρισμα του προφορικού λόγου», πήρε μάλιστα μέρος στο ρεπορτάζ για τη διαλεύκανση της δολοφονίας του ανεξάρτητου βουλευτή της αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη. Πέθανε στις 13 Νοεμβρίου του 1979 από καρκίνο του εγκεφάλου.
Γιάννης Μαρής – Το έργο του
Ο Γιάννης Μαρής δημιούργησε στην Ελλάδα το αστυνομικό μυθιστόρημα. Υπήρξαν απόπειρες και πριν το 1953 που εκδόθηκε το πρώτο μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή «Έγκλημα στο Κολωνάκι», αλλά ο Μαρής είναι ο πρώτος που θα ασχοληθεί συστηματικά με το αστυνομικό μυθιστόρημα, με εξαιρετικά μεγάλη ανταπόκριση στο αναγνωστικό και έπειτα στο κινηματογραφικό κοινό, και θα τοποθετήσει τη δράση του, στην πλειονότητα των έργων του, στην Αθηναϊκή πραγματικότητα την εποχής. Η τοποθέτηση της δράσης στο οικείο Αθηναϊκό, και ευρύτερο ελληνικό περιβάλλον ήταν ένα από τα δυνατά σημεία του έργου του, αλλά το πιο δυνατό στοιχείο είναι η δημιουργία των χαρακτήρων. Οι χαρακτήρες του έχουν δύναμη και προέρχονται από κάθε λογής κοινωνική τάξη: εγκληματίες, επιχειρηματίες, πολιτικοί, αστυνομικοί, ηθοποιοί, δημοσιογράφοι, πολυτελείς γυναίκες, ζιγκολό. Η πλοκή είναι καταιγιστική και γεμάτη σασπένς. Τα έργα του σφίζουν από εικόνες της Αθήνας, αναφέρονται σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, δρόμους, συνοικίες. Ο ίδιος ο Μαρής τα χαρακτήριζε «αθηναϊκά μυθιστορήματα μυστηρίου». Καταφέρνει να βάλει τους αναγνώστες του στη λογική του αστυνομικού μυθιστορήματος. Είναι αυτός που εισήγαγε στην Ελλάδα το νουάρ.
O χαρακτήρας που επιβίωσε έως και σήμερα, πενήντα πέντε χρόνια μετά την «γέννησή του», είναι ο περίφημος Αστυνόμος Μπέκας, o οποίος βασίστηκε στον επιθεωρητή Μεγκρέ του Ζόρζ Σιμενόν, ένας αστυνομικός που δεν λύνει απλώς γρίφους σχετικούς με ένα έγκλημα αλλά επιχειρεί να διεισδύσει στην ψυχοσύνθεση των ηρώων του για να τους κατανοήσει, και που πρωταγωνιστεί μόλις στα 8 από τα 42 μυθιστορήματα που εκδόθηκαν ενώ σε κάποια άλλα εμφανίζεται προς το τέλος. Παρ’ όλα αυτά ο τύπος ήρωα που δημιούργησε επηρέασε πολλούς έλληνες συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων. Σύμφωνα με τον Ανδρέα Αποστολίδη «ο Μαρής «κάνει παιχνίδι» με τον αναγνώστη του. Χρησιμοποιεί συγκεκριμένα συγγραφικά τεχνάσματα στα οποία «εκπαιδεύει» τον αναγνώστη με αρκετά μυθιστορήματα στη σειρά, για να τα ανατρέψει απρόσμενα, αιφνιδιάζοντας το κοινό του και ανανεώνοντας την περιέργειά του. Αν μη τι άλλο, αυτή η πρόκληση είναι επίκαιρη για κάθε αναγνώστη, σε κάθε εποχή.»
Το έτος 2012 έγινε, άτυπα, έτος Γιάννη Μαρή, καθώς μέσα σε έναν χρόνο επανεκδόθηκαν βιβλία του, κυκλοφόρησαν μελέτες για το έργο του, διοργανώθηκαν αφιερώματα και αναδημοσιεύτηκαν ιστορίες του. Παρόλο που το έργο του παραγνωρίστηκε στην εποχή του από τους ειδικούς –γιατί στο κοινό είχε τεράστια ανταπόκριση– ο χρόνος έρχεται να τον δικαιώσει καθώς επανέρχεται στο προσκήνιο με τους ζωντανούς του χαρακτήρες, την ενδιαφέρουσα, αγωνιώδη πλοκή του, τις εξαιρετικές εισαγωγές του αλλά και τους συγγραφείς-επιγόνους του πλέον να αναγνωρίζουν την αξία του. Ο Πέτρος Μάρκαρης τον έχει αποκαλέσει «πατριάρχη» και ο Ανδρέας Αποστολίδης γράφει: «Τα βιβλία του σε ξεκουράζουν, αντανακλούν μια εποχή, στο κλίμα της οποίας μπορεί να ανατρέξει ο σημερινός αναγνώστης, όπως συμβαίνει όταν διαβάζει Σέρλοκ Χολμς, και οι εισαγωγές του είναι καταπληκτικές, φρόντιζε με πολύ ταλέντο να προκαλεί από τις πρώτες γραμμές το ενδιαφέρον του κοινού».
Λίγα λόγια για τη σκηνοθέτη
Κατερίνα Μπερδέκα
Σπούδασε θέατρο στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και στην Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης του Γιώργου Κιμούλη.
Ως ηθοποιός, έχει παίξει στην «Μήδεια» του Ευριπίδη (σκηνοθεσία Άντζελα Μπρούσκου) και στη χοροθεατρική παράσταση «Πώς να πώ» (χορογράφος Μαρουσώ Καραλέκα).
Έχει γράψει και σκηνοθετήσει τα έργα, «6+1 τα 7 θανάσιμα αμαρτήματα» (Σύγχρονο Θέατρο Αθήνας), «Ξέχνα το» (Ροές), «3΄΄ η μνήμη του χρυσόψαρου και άλλων ευτυχισμένων ζώων» στον Άδειο Χώρο της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου.
Διασκεύασε και σκηνοθέτησε για τη θεατρική ομάδα «Εν δυνάμει» τα εξής έργα: «Ο Ψαράς και η ψυχή του» του Όσκαρ Ουάιλντ, «Όλος ο Άντερσεν σε μία ώρα», «Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα» και «το μολυβένιο στρατιωτάκι» του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και την «Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων» του Λουις Κάρολ.
Έχει εργασθεί ως βοηθός σκηνοθέτη στην παράσταση «Festen» των Τόμας Βίντενμπεργκ και Μόγκενς Ρούκοφ (σκηνοθεσία Αλίκη Δανέζη Κνούτσεν), στο «Δον Ζουάν στο Σόχο» του Πάτρικ Μάρμπερ (σκηνοθεσία Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης) και στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή (σκηνοθεσία Δέσποινας Γκάτζιου).
Σε συνεργασία με την Αλίκη Δανέζη Κνούτσεν έγραψε το σενάριο της μικρού μήκους ταινίας «Euphoria» το οποίο ήταν προτεινόμενο για βραβείο σεναρίου στο «48hours film project».
Από το 2003 έως το 2009 υπήρξε Διευθύντρια θεατρικών παραγωγών των εταιριών Λυκόφως και Highway Productions για πάνω από 30 παραστάσεις. Από το 2007 έως το 2009 υπήρξε υπεύθυνη ρεπερτορίου στο θέατρο Χώρα όπου και οργάνωσε την πρώτη εφηβική παράσταση στην Ελλάδα με το έργο «Chatroom» του Enda Walsh. Συνεργάζεται από το 2009 με την Εταιρεία Θεάτρου Συν-Επί(+,Χ) στο Από Μηχανής Θέατρο στο γραφείο Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης και ως Διευθύντρια των θεατρικών παραγωγών όπου και της δόθηκε η ευκαιρία να σκηνοθετήσει το «Drunk enough to say I love you?» της Κάριλ Τσέρτσιλ και το «Την Τρίτη στο σουπερμάρκετ» του Εμαννουέλ Νταρλέ.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
75 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Φωτογραφίες
Σταμάτης Αμπάτης
Πρώτη παρουσίαση στο θέατρο στην Ελλάδα.