Εικαστική ανασκόπηση 2017: Οι πιο ενδιαφέρουσες εκθέσεις της χρονιάς

Μέσα στη χρονιά που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα πλούσιο εικαστικό πρόγραμμα, αποτελούμενο από πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης από σημαντικούς διεθνείς δημιουργούς, συναντήσαμε περισσότερους επισκέπτες από κάθε άλλη χρονιά και η Ελλάδα διεκδίκησε δυναμικά τη θέση της στο διεθνή πολιτιστικό χάρτη. Κάποιες από τις εκθέσεις που ξεχώρισαν για την ολοκληρωμένη τους παρουσίαση, την ιστορικότητά τους αλλά και τη συγχρονικότητα με την εποχή τους, την πιστότητα στη θεματική τους αλλά και τον πειραματισμό τους, σας τις παρουσιάζουμε ως μία ενδεικτική επιλογή μέσα από μία χρονολογική ανακεφαλαίωση.

Μια Άβυσσος για το Νέο Χρόνο

Το 2017 ξεκινά διστακτικά καθώς οι περισσότεροι περιμένουν τον Απρίλιο για να δουν ή να δράσουν παράλληλα με τη μεγάλη έκθεση τέχνης Documenta η οποία για την 14^η έκδοσή της επιλέγει την Αθήνα σε πρώτη εκτός των πυλών συνδιοργάνωση με το Κάσελ. Πριν το βαρύ εκθεσιακό πρόγραμμα της άνοιξης πάρει σάρκα και οστά, τον πρώτο μήνα του χρόνου συνεχίζεται η εξαιρετική έκθεση Η Υπέρβαση της Άβυσσος βασισμένη στην Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη που οργανώνει ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ στο Ωδείο Αθηνών. Μαζί με το χειρόγραφο του εμβληματικού βιβλίου που εκτίθεται στο χώρο, 34  Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες συνδιαλέγονται με τον μεγάλο δημιουργό και με τις όψεις του έργου του, σε μία πορεία που ξεκινά από το τραύμα της γέννησης, συνεχίζει με τον αγώνα για ζωή  και οδεύει προς το τέλος, σε συνεπιμέλεια της Μαρίας Μαραγκού και του Δημήτρη Παλαιοκρασσά.

Ενδεικτικά, έργα-σταθμοί της έκθεσης αποτελούν μεταξύ άλλων το επιτοίχιο έργο του Στάθη Λογοθέτη, με το προαιώνιο συραμμένο τραύμα το οποίο ο καλλιτέχνης έθαψε και κατόπιν ξέπλυνε στη θάλασσα στην ιστορική περφόρμανς του 72, το Ναυάγιο της Μέδουσας του Martin Kippenberger ο οποίος το 1996 διασκευάζει με τον δικό του ιδιότυπο, μα και προφητικό τρόπο τη δημοφιλή ζωγραφική πραγματεία του Ρομαντισμού επάνω στο οριακό σημείο ανάμεσα σε σωτηρία και απώλεια, και βεβαίως το συγκλονιστικό τελευταίο έργο της αφήγησης, το κατώφλι του επέκεινα μεταφραζόμενο στην πύλη αφίξεων και αναχωρήσεων ενός αεροδρομίου στο έργο προπομπό του millennium Threshold to the Kingdom του Mark Wallinger υπό τους επιβλητικά απόκοσμους ήχους του Miserere από τον Gregorio Allegri. Μία έκθεση από την οποία ο θεατής έβγαινε κεκαθαρμένος έχοντας βιώσει μία πολύ δυνατή προσωπική εμπειρία.

Μία Ανεπανάληπτη Άνοιξη της Τέχνης

Δεν θα ήταν υπερβολή εάν λέγαμε ότι η άνοιξη του 2017 ήταν τόσο σημαντική για την εικαστική σκηνή της Αθήνας όσο οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας το 2004 για τον παγκόσμιο αθλητισμό, με μία οξύμωρη, παρά ταύτα, ανατροπή των κοινωνικών συνθηκών τότε και τώρα. Πλήθος εγκαινίων, δράσεων, παρουσιάσεων και συζητήσεων συνέβηκαν σε μία πόλη διερχόμενη τον όγδοο χρόνο σφοδρής οικονομικής κρίσης, η οποία αντί να σβήνει, έμοιαζε να υποδαυλίζει την ανάγκη για προσωπική έκφραση και δημιουργία. Οι οκτώ χιλιάδες ξένοι δημοσιογράφοι που ήρθαν από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης για να καλύψουν την Documenta 14 μαζί με τους υπόλοιπους 300000 και άνω επισκέπτες, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του διεθνούς αυτού θεσμού και του επιμελητή at large Adam Szymczyk για να βιώσουν την καλλιτεχνική δημιουργία στον τόπο που τη γέννησε, στα νότια σπλάχνα της Ευρώπης. Το σχέδιο υπήρξε εξ αρχής τρομαχτικά μεγαλόπνοο και οι απαιτήσεις συντονισμού και περάτωσης μίας τέτοιας έκθεσης φάνταζαν δυσθεώρητες, παρ’ όλα αυτά η Documenta 14 κατάφερε να πραγματοποιηθεί και στις δύο πόλεις με επιτυχία.

Το αν η Documenta, με το κλείσιμό της, έπεσε θύμα πολιτικών αντιπαραθέσεων μέσα στην ίδια της τη χώρα, είναι κάτι που δεν μειώνει στο ελάχιστο την μέγιστη πολιτιστική βαρύτητα της ταυτόχρονης παρουσίασης σε Ελλάδα και Γερμανία, ενώ αντιθέτως καταδείχνει το γεγονός ότι τελικά ήταν γνήσιος καρπός της δημιουργικής ‘τρέλας’ των εμπνευστών της παρά συστημικό προϊόν ενός εταιρικού νέο-αποικιακού νέο-φιλελευθερισμού όπως πίστεψαν κάποιοι. Η εκπροσώπηση της Ελλάδας από 40 καλλιτέχνες μπορεί να στεναχώρησε τους υπόλοιπους όμως η φιλοσοφία του Learning from Athens δεν είχε αυτοσκοπό την προβολή ούτε της Ελληνικής μα ούτε και της Γερμανικής εγχώριας σκηνής. Η Documenta ήρθε στην Αθήνα για να μπορέσουμε να επισκεφτούμε από Απρίλιο μέχρι Ιούλιο τους 47 χώρους που επέλεξε μέσα στην πόλη για να τοποθετήσει έργα που έχουν να κάνουν με τη μνήμη και την ιστορία της, τους ήχους της, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, και να τα/μας συγχρονίσει με τα αντίστοιχα σε παγκόσμια κλίμακα, όπως και με τη διεθνή πρωτοπορία. Στην οποία πρωτοστάτησε επάξια η συλλογή του ΕΜΣΤ στον εκθεσιακό πυρήνα της έκθεσης στο Fridericianum του Κάσελ, με εμβληματικά έργα των Αλεξίου, Κεσσανλή, Κανιάρη, Κουνέλη, Ντάβου αλλά και της νεώτερης γενιάς, αλλά και ξένων καλλιτεχνών όπως ο Bill Viola και ο Jan Fabre.

Πέρα όμως από τα γνωστά ονόματα, με την ‘αποκέντρωση’ της τέχνης το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε σε σημαντικές δουλειές άσημων καλλιτεχνών από απομακρυσμένες κοινότητες και μη-προνομιακά περιβάλλοντα. Το ‘άλλο’ σε κάθε του έκφανση γίνεται οικείο και διεκδικεί τη θέση του στη παγκόσμια δημιουργική ομάδα. Με αυτά στο νου, όποτε περνώ από το Πάρκο Ελευθερίας νιώθω μια κάποια μελαγχολία από την απουσία της Βουλής των Σωμάτων που μέσα από τους ζωηρούς κύκλους συζητήσεων, προβολών και δράσεων, μας έκανε να νιώσουμε ‘Δήμος’ ξανά, και να διαλογιστούμε μέσα από τη Documenta.

Ο Τοίχος είχε τη δική του Ιστορία

Όταν το 2001, σε ένα εγκαταλελειμμένο C&A της Oxford Street, έγινα μάρτυρας του Break Down, της εκούσιας καταστροφής του συνόλου των υπαρχόντων του Βρετανού enfant terrible της YBA σκηνής Michael Landy από τον ίδιο, ο οποίος με τη βοήθεια δέκα βοηθών, τα τροφοδότησε μέσα σε μία γιγάντια τεμαχίζουσα μηχανή αρθρώνοντας εμφατικά το αντικαταναλωτικό του σχόλιο, βίωσα την πρωτόγνωρη ευφορική διάθεση μιας απελευθερωτικής ‘αναγέννησης’. Όταν εφέτος παραβρέθηκα σε μία άλλου είδους περιβάλλον ‘καταστροφής-breaking’, στο Breaking News-Athens στη Διπλάρειο Σχολή που διοργάνωσε το ΝΕΟΝ από 23/3 ως 1/6 (και όπου πλέον δύναται να περιηγηθούμε εικονικά στην ιστοσελίδα neon.org.gr/en/breakingnews, σε tour 360^ο ) είχα μία αντίστοιχα έντονη εμπειρία.

Παρακολούθησα τον λόγο της σύγχρονης Αθήνας να ξεδιπλώνεται μπροστά μου σαν ένα βιβλίο γεμάτο κατακερματισμένες αφηγήσεις σε μορφή γαλανόλευκων γκράφιτι, τα οποία ο καλλιτέχνης συνέλλεξε μετά από ανοιχτό κάλεσμα αποστολής των πιο χαρακτηριστικών ανώνυμων φράσεων φωτογραφημένων στους τοίχους της πόλης. Το ‘OXI’ του δημοψηφίσματος μετατρέπεται σε ένα μεγαλοπρεπές ‘NEIN’, ίσως γιατί ‘έχουμε όλοι ψυχολογικά μωρό μου’ και γι’ αυτό κάποτε καταφεύγαμε σε ‘ρούχα Gucci και μυαλό κουκούτσι’, και μέσω αυτής της σκόρπιας ανάγνωσης ξαφνικά αντιλαμβανόμαστε ότι όλες αυτές οι ρήσεις συνδέονται μεταξύ τους σε ένα απολαυστικά κωμικοτραγικό ντανταϊστικό cadaver exquis λαϊκής σοφίας το οποίο συνθέτει ακόμα μία ‘Μαθαίνοντας από την Αθήνα’ εμπειρία.

Πλανήτης Εκπέμπει ΣΟΣ

Από 23/3 ως 21/5 έντεκα καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο παρουσιάστηκαν στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς στην έκθεση Paratoxic Paradoxes, από τη μη κερδοσκοπική πλατφόρμα τέχνης Polyeco Contemporary Art Initiative σε επιμέλεια Νάντιας Αργυροπούλου. Μέσα από το ευφάνταστο στήσιμο έντεκα δωματίων με διαχωριστικά τζάμια, παρακολουθήσαμε βήμα-βήμα την οικολογική καταστροφή του πλανήτη, μελετώντας την σε συνθήκες ‘εργαστηρίου’ μέσα από τις βιντεοεγκαταστάσεις. Εκεί συναντήσαμε το πρόσφατα βραβευμένο φιλμ της Agnieszka Polska What the Sun has Seen, το οποίο και παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο Βερολίνο, με τον Ήλιο εκφραστικό μάρτυρα και ελεγειακό αφηγητή της ανθρώπινης ροπής για αυτοκαταστροφή. Το μονοκάναλο βίντεο Minus Yiwu της Mika Rottenberg είναι το πιο επίκαιρο έργο των γιορτινών ημερών, με τον καλλιτέχνη να παρουσιάζει την σιωπηρή μοναξιά αλλά και απάθεια των εργαζόμενων χαμένων μέσα σε έναν πολύχρωμο ψυχεδελικό εφιάλτη, στα μαγαζιά με τα εποχιακά είδη της κινέζικης πόλης Yiwu. Περνώντας μέσα από τις μεταλιζέ γιρλάντες, ο θεατής αντιλαμβάνεται τη χαρά των γιορτινών υποσχέσεων να διογκώνεται και να κανιβαλίζεται σε ένα ασφυκτικό και συνεχόμενα εορταστικό περιβάλλον, τόσο διαμετρικά αντίθετο με τις παραδόσεις και την αισθητική της χώρας που το κατασκευάζει, και άλλο τόσο ανθυγιεινό και τοξικό για το μέλλον του πλανήτη όταν όλη αυτή η συνθετική ύλη καταλήγει στα αζήτητα.

Το Παρελθόν ως Αέναο Παρόν

Η παρουσίαση του τόμου Liquid Antiquity από το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Κουμπάρη, με τη συνεργασία του Princeton University, σε συνδυασμό με την προβολή συνεντεύξεων μεταξύ της επιμελήτριας της έκδοσης Brooke Holmes και καλλιτεχνών όπως οι Jeff Koons, Paul Chan, Urs Fischer, Matthew Barney, από 4/6 έως 17/9, επάνω στις σκέψεις τους σχετικά με την αλληλεπίδραση της αρχαιότητας με τη σύγχρονη τέχνη, άνοιξε έναν φρέσκο και γόνιμο διάλογο μεταξύ παρελθόντος και παρόντος. Σε αυτήν την πλούσια έκδοση, η κλασσική τέχνη ανακαλύπτεται εκ νέου, μέσα από τις εργασίες 27 ακαδημαϊκών και καλλιτεχνών, ενώ μελετούνται, αποδομούνται και ανασυνθέτονται οι προκαταλήψεις και τα θέσφατα της πρόσληψης της ιστορίας μέχρι σήμερα.

Τα Εν Οίκω Εν Δήμω

Φέτος ήταν η χρονιά της εικαστικού και παρουσιάστριας Κατερίνας Ζαχαροπούλου, λόγω των πολλαπλών παρουσιάσεων της δουλειάς της, η οποία περιστρέφεται γύρω από τον πυρήνα του σπιτιού ως σημείο αναφοράς στη διαμόρφωση των αναμνήσεων, ευεργετικών και εφιαλτικών μαζί. Αρχικά από 30/1 έως 24/2μ στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, μας υποδέχθηκε ως οικοδέσποινα και καθίσαμε μαζί της στο Τραπέζι των Αφηγήσεων. Από 8/2 έως 12/3, στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, περιηγηθήκαμε, μέσα από δέκα βιντεοπροβολές των καθημερινών προσωπικών στιγμών μιας γυναίκας, στο ατμοσφαιρικά βορειοευρωπαϊκό Κουκλόσπιτο της Petronella Oortman, εμπνευσμένο από το ομώνυμο κουκλόσπιτο του 17^ου αιώνα, του Rijksmuseum στο Άμστερνταμ, ενώ στην 22^η Art Athina, στην ενότητα Survey εντάχθηκε η οπτικοακουστική εγκατάσταση Ρωτώντας, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2014 με τη στήριξη του ΝΕΟΝ. Η εγκατάσταση εμπεριέχει ολιγόλεπτα στιγμιότυπα από τις τηλεοπτικές συνεντεύξεις της Κατερίνας Ζαχαροπούλου με θεωρητικούς, καλλιτέχνες και συλλέκτες, τα οποία δημιουργούν έναν οπτικοακουστικό ‘χάρτη’ της εμπειρίας του καταφύγιου της τέχνης μέσα από το λόγο των ποιητών της. Η νέα εκδοχή του Τραπεζιού των Αφηγήσεων, εμπλουτισμένο με προσωπικά αντικείμενα των θεατών που συλλέχθηκαν στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών έως 17/12, παρουσιάστηκε ως διαδραστική εγκατάσταση-περφόρμανς στις 21 και 22 Δεκεμβρίου στη Βίλλα Πετρίδη, και αποτέλεσε μέρος του κεντρικού προγράμματος της 6^ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, που έχει ως θεματική τις Φαντασιακές Εστίες.

Η Αναβίωση του Χώρου ως Φθινοπωρινή Ενασχόληση

Το διακύβευμα της αναβίωσης μέσω της τέχνης ενός χώρου που έχει δει καλύτερες μέρες στο παρελθόν του είναι μεγάλο και δύσκολο. Πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος της παρελθοντολαγνείας, του γλυκερού και του άκαιρου. Στην περίπτωση όμως που επιμελητής και καλλιτέχνες αφουγκραστούν σωστά την πατίνα του χρόνου και τις μνήμες ενός παλαιού οικήματος τότε το στοίχημα έχει κερδηθεί. Ένα ενδιαφέρον πείραμα ήταν τον περασμένο Ιούνιο το Removement Athens, μέσω της επανάχρησης των Αθηναϊκών στοών Πραξιτέλους, Καήρη και Αρσάκη με έργα και δράσεις που συνομίλησαν επιτυχώς με τις πρότερες χρήσεις τους. Ένα τέτοιο σχεδίασμα προϋποθέτει αρχειακή έρευνα και συλλογή υλικού στην ανακατασκευή του τόπου και τις ιστορίας του μέσα από μια σύγχρονη πλέον ματιά. Με το Unknown Destinations τον περασμένο Σεπτέμβριο, στο αρχοντικό Ζαρίφη του 1924 στην Κυψέλη, είδαμε την πιο επιτυχημένη εκδοχή της αναβίωσης χώρου τον τελευταίο καιρό. Ο επιμελητής Κώστας Πράπογλου συνέθεσε μία συνολική ποιητική ανάγνωση του χώρου από την είσοδο ως την ταράτσα-αλλοτινό χώρο αναψυχής, με ακόμα υπάρχον το χτιστό σιντριβάνι και τον βραχόκηπο με την περιρρέουσα βλάστηση. Αυτή η έκθεση επισκίασε τις άλλες ομαδικές της ίδιας περιόδου καθώς τα έργα φτιάχτηκαν για τα δωμάτια που τα φιλοξενούσαν και όπως και τα δωμάτια επικοινώνησαν και αυτά μεταξύ τους περισσότερο από ότι ένα συμβατικό στήσιμο σε μία λευκή αίθουσα τέχνης. Βεβαίως δεν είναι λίγες οι φορές που ο ίδιος ο χώρος και το φορτίο του επισκιάζουν το έργο. Σε αυτήν όμως την περίπτωση χώρος και έργα συνομίλησαν με το αρμονικότερο αποτέλεσμα. Ενδεικτικά, ανεβαίνοντας τις σκάλες η φθορά των τοίχων αποτυπώνεται αδρά και ταυτόχρονα λυρικά από τη μεγάλη δασκάλα Ρένα Παπασπύρου. Στην υποδοχή το Προσφυγάκι της Αικατερίνης Γεγησιάν μας υποδέχεται μέσα από τις ποικίλες μορφές ευρεθέντων πορσελάνινων διακοσμητικών αγαλματίδιων-σουβενίρ από διάφορες χώρες επάνω στη μεγάλη ξύλινη τραπεζαρία, θυμίζοντας ότι εν τέλει η εστία παραμένει πάντα ένας τόπος φιλοξενίας αλλά όχι ιδιοκτησίας καθώς και αυτή όπως και όλα τα αντικείμενα έχουν τη δική τους ζωή πέραν από εμάς. Το παιδικό δωμάτιο ενεργοποιείται με την οικειοποίησή του από την απειλητική αθωότητα μιας πλημμύρας από λούτρινα ζωάκια της Μπέτυ Ζέρβα. Η Περσεφόνη της Ελένης Λύρα στη βεράντα περιμένει κάτι που ποτέ δεν έρχεται πέρα από τις αλλαγές των εποχών. Επίσης αλλάζει και το αστικό τοπίο ενώ αυτή μένει παγωμένη στον ιδιωτικό της χρόνο μέσα στο παλιακό της ρούχο. Στην κουζίνα η Μαρία Ανδρομάχη Χατζηνικολάου ψιθυρίζει σε μια νοητή νοικοκυρά ή μαγείρισσα Εδώ Είναι το Σπίτι σου Τώρα προβάλλοντας με black light στον τοίχο της καθημερινές μαγειρικές ενασχολήσεις μίας σπιτικής ηρωίδας σαν εκείνες στα έργα του Vermeer, ενώ η Δέσποινα Μεϊμαρόγλου φωτογραφίζει οικίες στιγμές ενώ κρύβει βαλίτσες φυγής στη σοφίτα.

Στην οδό Καπλανών 11, ένα νεοκλασικό οίκημα γίνεται ο χώρος φιλοξενίας της τέχνης του ελάχιστου από τον Κωστή Βελώνη με τη σύμπραξη του ΝΕΟΝ έως τις 14/1. Ένας ήλιος μαριονέτα/ A Puppet Sun διαπερνά τις γρίλιες και τρυπώνει διακριτικά στο χώρο ενεργοποιώντας τον για να μας ψελλίσει την αλήθεια του και των οικογενειών που τον επ-οίκησαν, μεταμφιεσμένος στα βασικά δομικά του υλικά του χώρου και των προσωπικοτήτων. Τα εφήμερα υλικά του Βελώνη, ξύλα και σίδερα  που βρίσκει στο διάβα του, συνθέτουν μικρές αντι-ηρωικές ιστορίες που ξεκινούν αμέσως την κουβέντα με το γιατί η αρχιτεκτονική επηρεάζει τόσο τον ψυχισμό του ανθρώπου. Η απομυθοποίηση συναντά τη μαγεία σε έργα όπως το I See the Sign, έναν παράξενο σταυρό πάνω από το τζάκι, ή στο Hold me Tight, μία παιδική ίσως κούνια με ένα σύρμα – φωτοστέφανο. Τα συντηρητικά πιστεύω της οικογένειας σχολιάζονται υποδόρια στο State of Suspense/ The Ability to Keep an Upright Posture while Standing Still. Οι ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο τεντώνονται σε μία νεκρικά ελαφριά κατασκευή στο Dead Feathers Unfolded. Ταυτόχρονα η επέκταση του υλικού στο χώρο μέσω επιμελώς α-τελών συνθέσεων και μιας ‘ανίερης επανασυγκόλησης’ του πραγματικού χώρου μέσα από κατασκευές που φαντάζουν στιβαρές μα και εύθραυστες μαζί -όπως και οι ίδιες οι ιδεολογίες άλλωστε-, εμπλέκει χωροταξικά το θεατή σε ένα τρισδιάστατο συνολικό έργο-περιβάλλον, εντείνοντας την προσμονή για την επόμενη καλλιτεχνική κατάκτηση που θα επανατοποθετεί το γλυπτό ως ενεργά συμμετέχον τόσο στο συλλογικό όσο και στο ιδιωτικό γίγνεσθαι. Οι ρητορικοί τίτλοι είναι επίσης σημαντικοί και ολοκληρώνουν την ειρωνεία. Ο ανεπαίσθητος σαρκασμός μπροστά στο αναπόφευκτο τέλος των κάθε λογής ουτοπιών ενίοτε εκφράζεται μέσα από λιγότερο μνημειώδη και περισσότερο παιγνιώδη γλυπτά όπως το ομώνυμο έργο του τίτλου με τον κίτρινο ήλιο-αστεράκι.

Μία έκθεση που δύναται να αναδείξει τα έργα μέσα σε οποιονδήποτε χώρο είναι μία επιτυχημένη παρουσίαση. Στην γκαλερί Καππάτος, έως 13/1, μία παρέα καλλιτεχνών κατορθώνει να δημιουργήσει μία αφήγηση ανάμεσα στα έργα από τις πιο ουσιαστικές της χρονιάς που μας πέρασε. Ο Χρήστος Μπληγιαννός, ο Γιώργος Παλαμάρης, ο Ηλίας Σιψάς και ο Ευάγγελος Χατζής συνθέτουν το Common Ground, με την συνύπαρξη των έργων τους που δημιουργούν στο κοινό τους εργαστήριο. Με κοινή πορεία από τη Σχολή Μαρμαρογλυπτικής και στη συνέχεια στην ΑΣΚΤ, ψάχνουν για το κοινό και το διαφορετικό στις δουλειές τους που τις χαρακτηρίζει μία συνθετική διάθεση των στοιχείων που κάνουν τη ζωή τόσο όμορφη αλλά και τόσο εύθραυστη. Το ανθρώπινο αποτύπωμα, η μνήμη, οι ύλες και οι υφές της ανθρώπινης δραστηριότητας φαίνεται να απασχολεί και τους τέσσερις, οδηγώντας τον καθένα σε διαφορετικό μα εξίσου δυναμικό αποτέλεσμα.

Δύο Μουσεία που Αγαπούν το Σήμερα

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δεν κάθεται καθόλου φρόνιμο. Με τόσες αξιοσημείωτες εκθέσεις σύγχρονης τέχνης σε ένα χρόνο (Βραβεία ΔΕΣΤΕ, Cy Twombly, Mike Kelly) διεκδικεί επάξια τα ηνία της πρωτοπορίας. Η έκθεση του  Mike Kelly, η οποία θα διαρκέσει μέχρι της 25/2, κλείνει μελαγχολικά και με έναν παιδικά απροσάρμοστο τρόπο τη χρονιά που φεύγει. Τι εννοούμε? Η κριτική μας για αυτόν τον σημαντικό Αμερικανό καλλιτέχνη έρχεται σύντομα κοντά σας.

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης έχει βεβαίως πιο χειροπιαστούς λόγους για να αγαπά την πρωτοπορία. Μετά τις δύο μεγάλες φιλοξενίες των Φλαμανδών ζωγράφων και της Documenta, όπως και μετά την παρουσίαση της συλλογής του στο Κάσελ, το ΕΜΣΤ κλείνει αυτήν την επιτυχημένη χρονιά με τα Νέα Αποκτήματα αλλά και την πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση Face Forward..Into my home με την αιγίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και της ECHO στα πλαίσια του προγράμματος ESTIA, οι οποίες λήγουν 28 και 31/1 αντίστοιχα. Στην πρώτη έκθεση ανακαλύπτουμε τους νέους ‘θησαυρούς’ του Μουσείου από γνωστούς Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες που αποκτήθηκαν τα τελευταία χρόνια, κάποια εκ των οποίων θαυμάσαμε και στο Κάσελ, ενώ στη δεύτερη έκθεση πρόσφυγες στην Ελλάδα επιλέγουν ανάμεσα από τα έργα του ΕΜΣΤ εκείνα που τους εκφράζουν, πραγματοποιώντας τη δική τους κριτική ανάλυση της τέχνης σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα και τις εμπειρίες τους-Μία έκθεση που δεν πρέπει να χάσετε!

Αναμένουμε δε με μεγάλη αγωνία την έκθεση Θεωρήματα του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης AICA, η οποία εγκαινιάζεται στις 8/2 και ευελπιστεί να αποτελέσει θεσμό παρουσίασης των Ελλήνων καλλιτεχνών από Έλληνες θεωρητικούς της τέχνης ως μία πλατφόρμα ανάδειξης του καλλιτεχνικού δυναμικού της χώρας με διετή διοργάνωση.

Μεγάλοι Έλληνες και Ξένοι Δημιουργοί

Γνωστοί Έλληνες εικαστικοί είχαν φέτος την τιμητική τους σε ατομικές εκθέσεις όπως οι τρισδιάστατες εξπρεσιονιστικές συνθέσεις του Δημήτρη Κοντού στην γκαλερί CAN, η ανίερες κωμικογραφίες του Στηβ Γιανάκου στην γκαλερί ΑΔ, η τροπική αδηφάγα γλυπτική κορνοκούπια του Νίκου Τρανού στην γκαλερί Ζουμπουλάκη, η ζεν εσωτερική εγκατάσταση της Chrysanthe Stathacos στην Breeder Gallery, η συναισθηματική παρουσίαση της δημιουργικής σχέσης του Νίκου Κεσσανλή με τη Χρύσα μέσα από το φωτογραφικό αρχείο του στην έκθεση Amour στο Σπίτι της Κύπρου (έως 19/1), και τέλος η έκθεση της μεγάλης Μοντερνίστριας Ναυσικάς Πάστρα στην γκαλερί Καλφαγιάν (έως 20/1) για την οποία θα μιλήσουμε σε επόμενη δημοσίευση.

Έργα από σημαίνουσες προσωπικότητες που κινούνται πειραματικά ανάμεσα στις τέχνες, είχαμε την τύχη να απολαύσουμε και φέτος. Μετά από τη συγκλονιστική περσινή εμπειρία των Άγγλων Complicite στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, φέτος θαυμάσαμε στο τραπέζι του Σαίξπηρ τους Forced Entertainment αλλά και το Μανιφέστο του Julian Rosefeldt στο Φεστιβάλ Αθηνών. Τον William Kentridge και τη μαγευτική καλοκαιρινή προβολή του στον πεζόδρομο της Αρεοπαγίτου. Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά τον μεγάλο εικαστικό δραματοποιό Brett Bailey και τους πρωτοπόρους του θεάτρου του ντοκιμαντέρ Rimini Protokoll σε μία διαφορετική, πιο αισιόδοξη ανάγνωση του δράματος της προσφυγιάς στο 4^ο Fast Forward Festival της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Τον Adrian Villar Rojas στην αρωματική εγκατάσταση του στο Αστεροσκοπείο Αθηνών από το ΝΕΟΝ, και πιο πρόσφατα τον Robert Lepage και τον συνταρακτικό αυτοβιογραφικό του μονόλογό στη Στέγη. Δεν πρέπει όμως να χάσετε την αποκάλυψη της προηγούμενης Documenta 13, τον Αιγύπτιο Wael Shawky σε Στέγη και ΕΜΣΤ, 28-30/12 σε ένα ποιητικό έπος επάνω στις σχέσεις Αραβίας και Δύσης από την εποχή των Σταυροφοριών και μετά.

Φωτογραφία θέματος από την έκθεση του Νίκου Τρανού