Η έκθεση στην Kalfayan Galleries της Silvina Der Meguerditchian, η οποία συγκαταλέγεται μεταξύ των καλλιτεχνών του βραβευμένου με τον Χρυσό Λέοντα Αρμενικού Περιπτέρου στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2015, σηματοδοτεί την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα. Απόγονη Αρμενίων μεταναστών στην Αργεντινή και με έδρα το Βερολίνο από το 1988, η Silvina Der Meguerditchian διερευνά στο έργο της θέματα όπως τα ακόλουθα: ταυτότητα, μετανάστευση, τον κοινωνικο-πολιτικό και πολιτισμικό ρόλο των μειονοτήτων, καθώς επίσης και χαρτογράφηση του ‘ενδιάμεσου’ χώρου που ορίζουν ποικίλλες κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες.
Έχοντας ως αφετηρία το έντονο ενδιαφέρον της για την πολυσχιδή σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τα υλικά αντικείμενα, η Der Meguerditcian χρησιμοποιεί διάφορα εκφραστικά μέσα κια υλικά και ξεκινά ένα ταξίδι εικαστικής αποκωδικοποίησης της σχέσης μεταξύ ‘υλικού’ και ‘άυλου’ κόσμου. Δεν ενδιαφέρεται να προσεγγίσει τα αντικείμενα όπως τα ορίζει ο Baudrillard, δηλαδή ‘ως μηχανές αφύπνισης και ικανοποίησης παθών’. Αντίθετα το ενδιαφέρον της εστιάζεται στη διερεύνηση του ρόλου των αντικειμένων στις ‘συνδιαλλαγές’ του ατόμου με τον άυλο κόσμο, και με αναφορές σε διάφορες θρησκείες και φιλοσοφίες. Η έρευνά της την οδήγησε μεταξύ άλλων σε εκκλησίες και παρεκκλήσια στην Ισπανία και τη Γερμανία όπου μελέτησε ενδεικτικά παραδείγματα της Καθολικής παράδοσης των ex-votos (αναθημάτων). Μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά αναθήματα είχαν τη μορφή οργάνων του ανθρωπίνου σώματος, τα λεγόμενα ‘ανατομικά αναθήματα’. Η καλλιτέχνης εντόπισε παρόμοιες πρακτικές σε Μεξικό, Βραζιλία, Κούβα, Ελλάδα, Ιταλία , αλλά και στην Ασία.
Αντλώντας έμπνευση από τις ερμηνευτικές προκλήσεις παραδόσεων, όπως τα Καθολικά ‘ex-votos’, τα Bουδιστικά ‘gauges’ (φορητά φυλακτά) ή τα Ορθόδοξα ‘τάματα’, τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση διερευνούν τους τρόπους με τους οποίους μνήμες, όνειρα, επιθυμίες, προσωπικές στιγμές επιβιώνουν μέσα στα αντικείμενα που οι άνθρωποι είτε δημιουργούν οι ίδιοι κατά τη διάρκεια της ζωής τους, είτε επιλέγουν να τους προσδώσουν κάποιο ιδιαίτερο νόημα και αξία συναισθηματική, σαν μια πράξη πίστης, αγάπης ή ελπίδας. Ταυτόχρονα, η καλλιτέχνης εξετάζει το μοτίβο τέτοιων φαινομένων, συνηθειών ή παραδόσεων σε αντιπαράθεση με θέματα που βρίσκονται στο επίκεντρο του έργου της: προσωπική και συλλογική μνήμη, αντικείμενα, προσωπικές ιστορίες και Ιστορία, ιδιωτικός και δημόσιος χώρος, η σχέση συλλογικών πρακτικών με τις ατομικές δράσεις ή με συγκεκριμένες κοινότητες.
Όπως σημειώνει η καλλιτέχνης “Το καλοκαίρι του 2018 έκανα έρευνα στην Ισπανία και στο Μόναχο. Πρόθεσή μου ήταν να επισκεφθώ και να φωτογραφίσω τα αντικείμενα και τους χώρους στους οποίους παρουσιάζονται/φυλάσσονται. Το επόμενο βήμα ήταν να αρχίσω να οικειοποιούμαι αναθηματικά αντικείμενα διαφόρων ειδών και να εργάζομαι εντάσσοντάς τα σε ποικίλα θεματικά και εννοιολογικά πλαίσια. Σε αυτά τα έργα χρησιμοποίησα μεγάλη γκάμα υλικών: βελούδο, μετάξι, μέταλλο, κορδέλες, κερί, οργανικά υλικά και αντικείμενα (‘found objects’)”.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
To πεδίο έρευνας της Der Meguerditcian διευρύνθηκε επίσης στη διάρκεια του workshop με τίτλο Learning from Armenia. Workshop on talismans, memories und Armenian history, το οποίο οργάνωσε στις 26 Ιουλίου 2018 στα πλαίσια της συμμετοχής της στην έκθεση Hello World. Revising a Collection στο μουσείο σύγχρονης τέχνης Hamburger Bahnhof του Βερολίνου. Με βάση τη ρωσική παράδοση που θέλει το ανθρώπινο στήθος ως το βασικό χώρο μνήμης ‘μεγάλων μαχών’, οι συμμετέχοντες έντυσαν με νέο εννοιολογικό περιεχόμενο αντικείμενα όπως ‘μετάλια΄, ‘φυλαχτά΄ και ‘αναθήματα. (Τρίλεπτο βίντεο από το workshop υπάρχει στο ακόλουθο λινκ: vimeo.com/283035073.)
Με τα έργα της η Silvina Der Meguerditchian δίνει απαντήσεις – με εικαστική μορφή- στα ακόλουθα ερωτήματα:
Σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι περνούν το μεγαλύτερο κομμάτι της μέρας τους ‘on line’, ποιά είναι η σχέση μεταξύ υλικής και άυλης πραγματικότητας; Ποιά είναι τα ατομικά και συλλογικά τελετουργικά ανθρώπων με διαφορετικό εθνικό και πολιτιστικό υπόβαθρο, με στόχο είτε να διασώσουν μνήμες και επιθυμίες είτε να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους; Παράλληλα, με αναφορά στην οικουμενική ανάγκη του ατόμου να συνδέσει τον υλικό με τον άυλο κόσμο, η καλλιτέχνης δημιουργεί ‘αντικείμενα΄με διπλή ταυτότητα: έργα τέχνης και ταυτόχρονα προσωπικά αντικείμενα με ‘άυλες’ ιδιότητες και ειδική προσωπική αξία για τον καλλιτέχνη αλλά και για το κοινό.
Silvina Der Meguerditchian
Η Silvina Der Meguerditchian είναι απόγονη Αρμένιων μεταναστών στην Αργεντινή. Γεννήθηκε το 1967 στο Μπουένος Άιρες και από το 1988 ζει στο Βερολίνο. Το έργο της είναι πολυσχιδές (βίντεο, γλυπτική, εγκαταστάσεις, περφόρμανς κ.α.) και εστιάζει στα ακόλουθα θέματα: ταυτότητα, μετανάστευση, τον ρόλο των μειονοτήτων και τον τρόπο που επηρεάζουν το αστικό τοπίο. Κεντρική θεματική στο έργο της είναι επίσης η ανακατασκευή του παρελθόντος και η δημιουργία αρχείων. Η Der Meguerditchian έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις διεθνώς: “Verstrickungen”, Auguste Bebel Institut, Βερολίνο, Γερμανία / DAO (Dilijan Art Observatory), Ντιλιτζάν, Αρμενία / “Erinnerung und Gerechtigkeit”, Akademie der Künste, Βερολίνο, Γερμανία / “From Generation to Generation”, Jewish Museum, Σαν Φρανσίσκο, ΗΠΑ / “Fokus Istanbul, Martin Gropius Bau”, Βερολίνο, Γερμανία.
Το 2015 συμμετείχε στην έκθεση “Armenity”, στο Αρμενικό Περίπτερο στην 56η Μπιενάλε της Βενετίας, το οποίο και τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα. Το φθινόπωρο του 2015 επιμελήθηκε το πρότζεκτ “Grandchildren, new geographies of belonging” που έλαβε χώρα στα πλαίσια της 14ης Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης. Εκθέσεις το 2018 περιλαμβάνουν: “Non Linear Histories”, Glendale Library, Λος Άντζελες, ΗΠΑ / “Hello World. Revising a Collection”, Hamburger Bahnhof, Βερολίνο, Γερμανία. Κεντρική ιδέα στην τελεταία έκθεση ήταν μια κριτική προσέγγιση της συλλογής της Nationalgalerie του Βερολίνου και του τμήματός της Συλλογής που παρουσιάζεται στο Hamburger Bahnhof το οποίο έχει κυρίαρχα Δυτικό προσανατολισμό. Υποτροφίες και residencies περιλαμβάνουν 6-μηνη υποτροφία το 2014 στο Kulturakademie Tarabya της Κωνσταντινούπολης (διοργάνωση: Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας και Ινστιτούτο Goethe). Η Der Meguerditchian είναι Ιδρύτρια του ‘Underconstruction’, μιας πλατφόρμας καλλιτεχνών και επιμελητών με ενδιαφέρον για θέματα ταυτότητας, παγκοσμιοποίησης, τη δόμηση ατομικής και συλλογικής ταυτότητας, με αναφορά στην Αρμενική διασπορά και όχι μόνο.
Επιπροσθέτως, από το 2010 είναι καλλιτεχνική διευθύντρια του Houshamadyan (www.houshamadyan.org), ενός πρότζεκτ που έχει ως στόχο την έρευνα και αποτύπωση της Αρμενικής παρουσίας στην Οθωμανική επικράτεια. Τα πρότζεκτ της έχουν βραβευθεί από τους ακόλουθους φορείς και Ιδρύματα: European Cultural Foundation (ECF), Soros Foundation, Heinrich Böll Foundation, Goethe Institut, Tufenkian Foundation, The City of Berlin, the German Foreign Ministry, the Anadolu Kültür Foundation και Gulbenkian Foundation. Η Silvina Der Meguerditchian εκπροσωπείται από τις Kalfayan Galleries, Αθήνα-Θεσσαλονίκη.
Κεντρική Φωτογραφία: Silvina Der-Meguerditchian, Yo vengo a ofrecer mi corazón, 2018, Velvet, perforated paper, pins, sequins and small beads, 80 x 80 cm, Courtesy Kalfayan Galleries, Athens-Thessaloniki