Ας είμαστε όλοι φεμινιστές – Chimamanda Ngozi Adichie

Πρόκειται για ένα προσωπικό, πολύ καλά τεκμηριωμένο δοκίμιο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Μαρίας Ξυλούρη. Η συγγραφέας αντλεί στοιχεία από την προσωπική της εμπειρία, στις ΗΠΑ, στην πατρίδα της τη Νιγηρία και αλλού, για να εξηγήσει γιατί το χάσμα των φύλων βλάπτει σοβαρά άντρες και γυναίκες εξίσου.

Ήταν σχεδόν δεκατεσσάρων, όταν ο φίλος της Οκολόμα την είπε για πρώτη φορά φεμινίστρια κατά τη διάρκεια ενός καβγά. Το πρώτο πράγμα που έκανε εκείνη γυρίζοντας σπίτι είναι να αναζητήσει στο λεξικό την άγνωστη αυτή λέξη. Αργότερα μέσω της εμπειρίας της διαπίστωσε ότι η λέξη αυτή έχει πολύ βαρύ και αρνητικό φορτίο.
Σε μια πόλη όπου, όταν εκείνη δίνει φιλοδώρημα, εισπράττει το ευχαριστώ ο άνδρας που τη συνοδεύει, όταν μπαίνει μόνη στο λόμπι ενός ξενοδοχείου, θεωρείται απαρέγκλιτα επαγγελματίας του σεξ, όπου δεν μπορεί να μπει χωρίς συνοδό στα κλαμπ και, όταν πηγαίνει για φαγητό, οι σερβιτόροι στο εστιατόριο απευθύνουν χαιρετισμό μόνο στους άνδρες, η συζήτηση περί φεμινισμού προκαλεί αμηχανία και εκνευρισμό στους ανθρώπους. Και τα παραδείγματα βέβαια που χρησιμοποιεί από την Αμερική στον εργασιακό τομέα, αλλά και τις σχέσεις των δύο φύλων, δεν είναι πολύ πιο αισιόδοξα.

Παλιότερα, η σωματική αλκή ήταν το σημαντικότερο χαρακτηριστικό για την επιβίωση, επομένως ο σωματικά δυνατότερος, δηλαδή κατά κανόνα ο άντρας, ήταν πιο πιθανό να ηγείται. Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Αυτός που έχει περισσότερα προσόντα για να ηγηθεί είναι ο πιο έξυπνος, ο πιο καταρτισμένος, ο πιο δημιουργικός, ο πιο καινοτόμος, χαρακτηριστικά που δεν προδιαγράφονται από ανδρικές ή γυναικείες ορμόνες. Γι’ αυτό και θα πρέπει να εστιάσει κανείς στην ικανότητα και τα ενδιαφέροντα αντί για το φύλο καθαυτό.

«Το φύλο έχει σημασία παντού στον κόσμο. Και θα ήθελα σήμερα να σας ζητήσω να ξεκινήσουμε να ονειρευόμαστε και να σχεδιάζουμε έναν άλλο κόσμο. Έναν πιο δίκαιο κόσμο. Έναν κόσμο πιο ευτυχισμένων ανδρών και πιο ευτυχισμένων γυναικών, που θα είναι πιο πιστοί στον πραγματικό τους εαυτό. Και να πώς να ξεκινήσουμε: πρέπει να αναθρέψουμε τις κόρες μας αλλιώς. Και πρέπει να αναθρέψουμε και τους γιους μας αλλιώς».

Όπως διαπιστώνει η συγγραφέας, όταν κάτι το βλέπουμε ξανά και ξανά, γίνεται φυσιολογικό, και το πρόβλημα με το φύλο είναι ότι ορίζει πώς θα έπρεπε να είμαστε αντί να αναγνωρίζει πώς είμαστε. Χωρίς το βάρος των έμφυλων προσδοκιών λοιπόν, οι άνθρωποι θα ήταν πολύ πιο ελεύθεροι να εκφράσουν τον πραγματικό, μοναδικό εαυτό τους.

Μια μερίδα του κοινού έμαθε για το Ας είμαστε όλοι φεμινιστές το καλοκαίρι του 2013, όταν η Μπιγιονσέ χρησιμοποίησε απόσπασμα της ομιλίας στο τραγούδι της «***Flawless», προκαλώντας τεράστιο ενδιαφέρον για την Adichie. Όμως η συγγραφέας δεν έγινε διάσημη εξαιτίας της Μπιγιονσέ· έχαιρε της εκτίμησης του κοινού και των κριτικών ήδη πριν από τη μεγάλη επιτυχία του σπουδαιότερου, ως τώρα, μυθιστορήματός της, του Americanah (2013). Τα τελευταία χρόνια όμως έχει αναδειχθεί και σε μια σημαντική δημόσια παρουσία· οι τοποθετήσεις της –και όχι μόνο σε ό,τι αφορά τον φεμινισμό–, σχολιάζονται και συζητιούνται ευρύτατα.

Το συγκεκριμένο βιβλίο βασίζεται στη μισής ώρας διάλεξή της στο TEDxEuston – διάλεξη η οποία, μόνο στο κανάλι του TED, στο youtube, έχει προβληθεί τουλάχιστον 3.400.000 φορές από τον Απρίλιο του 2013, όπως σημειώνει η μεταφράστρια Μαρία Ξυλούρη στον πρόλογό της. Στην έντυπη μορφή της, η ομιλία ήδη κυκλοφορεί σε πολλές γλώσσες. Ίσως η πιο συζητημένη ξένη έκδοση να είναι η σουηδική, καθώς ο σουηδός εκδότης, σε συνεργασία με το Σουηδικό Λόμπι Γυναικών, ανακοίνωσε στα τέλη του 2015 τη διανομή του βιβλίου στα λύκεια της χώρας, με σκοπό να ανοίξει μια συζήτηση περί φεμινισμού και ισότητας των φύλων και με την ελπίδα οι καθηγητές να εντάξουν το βιβλίο στη διδασκαλία τους.
«Είμαι φεμινίστρια επειδή θέλω να ζω σε έναν κόσμο πιο δίκαιο. Είμαι φεμινίστρια επειδή θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου ποτέ δεν θα λένε στις γυναίκες ότι μπορούν ή δεν μπορούν, ότι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνουν κάτι επειδή είναι γυναίκες. Θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου άνδρες και γυναίκες είναι πιο ευτυχισμένοι. Όπου δεν περιορίζονται από έμφυλους ρόλους. Θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου άντρες και γυναίκες είναι πραγματικά ίσοι. Και γι’ αυτό είμαι φεμινίστρια» είπε η συγγραφέας σε μαγνητοσκοπημένο χαιρετισμό της προς τους μαθητές της χώρας κατά τη συνέντευξη τύπου για την πρωτοβουλία.

Με το βιβλίο αυτό η Adichie προσφέρει στους αναγνώστες έναν μοναδικό ορισμό του φεμινισμού στον 21ο αιώνα, έναν ορισμό που βασίζεται στην αποδοχή και την ευαισθητοποίηση. Αντλώντας από τις εμπειρίες της και τη βαθιά της κατανόηση για τον συχνά συγκεκαλυμμένο έμφυλο χαρακτήρα κοινών πρακτικών, η Adichie μάς προσφέρει μια διεισδυτική διερεύνηση του τι σημαίνει να είσαι γυναίκα σήμερα και απευθύνει ένα αγωνιστικό κάλεσμα: Ας είμαστε όλοι φεμινιστές

Η Chimamanda Ngozi Adichie (Τσιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσι, 1977) γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νιγηρία. Σπούδασε για δύο χρόνια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νιγηρίας και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ. Τιμήθηκε με το βραβείο O. Henry 2003. Το μυθιστόρημά της Μενεξεδένιος ιβίσκος τιμήθηκε με το Commonwealth Writers’Prize for Best First Book και ήταν υποψήφιο για το βραβείο Orange. Το μυθιστόρημα Δακρυσμένος ήλιος τιμήθηκε με το Βραβείο Orange 2007. Το 2010 το περιοδικό New Yorker την κατέταξε στη λίστα του με τους 20 καλύτερους συγγραφείς κάτω των 40 ετών. Το 2015 το περιοδικό Time τη συμπεριέλαβε στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως.

Περισσότερα για τη συγγραφέα και τα βιβλία της μπορείτε να βρείτε στον προσωπικό της ιστότοπο: chimamanda.com.