Ειρήνη Αδάμου: Η ανάπτυξη του κοινωνικού κανιβαλισμού αντιστοιχεί στη μείωση των κοινωνικών αντιστάσεων

Στο Studio Μαυρομιχάλη παρουσιάζεται μέχρι τις 28 Μαΐου η παράσταση χορού και λόγου “Navire” σε σκηνοθεσία Ειρήνης Αδάμου. Η παράσταση εμπνέεται από τον γνωστό πίνακα του Ζερικώ «Η σχεδία της Μέδουσας» και αναζητά μέσα από τη χορευτική τέχνη τα όρια του ανθρώπου υπό το βάρος του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης. Η Ειρήνη Αδάμου που υπογράφει τη σκηνοθεσία αλλά συμμετέχει ενεργά στην παράσταση και με άλλες ιδιότητες (χορογράφος, χορεύτρια, σύνθεση κειμένου) απαντά στις ερωτήσεις μας για την έμπνευση που γέννησε αυτή την παράσταση αλλά και τις αναλογίες του κανιβαλισμού στις σύγχρονες κοινωνίες.

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Από την Τετάρτη 29 Απριλίου και κάθε Τετάρτη και Πέμπτη, μέχρι και τις 28 Μαΐου, παρουσιάζεται στο Studio Μαυρομιχάλη η παράσταση χορού Navire. Πείτε μας λίγα λόγια για το θέμα της παράστασης και τη δική σας προσέγγιση σε αυτό.

Ειρήνη Αδάμου: Αφορμή για την παράσταση υπήρξε ο πίνακας του Ζερικώ “Η Σχεδία της Μέδουσας”, όπου αποτυπώνει την τραγικότητα ενός πραγματικού περιστατικού. Τον αγώνα για επιβίωση με κάθε μέσο, 150 ανθρώπων, όπου μετά από ένα ναυάγιο εγκαταλείπονται πάνω σε μια σχεδία μεσοπέλαγα. Οι ανάγκες τους έκαναν να προβούν σε πράξεις άγριες να ξεπεράσουν τα όρια και να καβαλήσουν.  Μας φάνηκε με ένα τρόπο πολύ επίκαιρο και αρχίσαμε να αναζητούμε τα όρια και τις πτυχές του κοινωνικού κανιβαλισμού, ο οποίος είναι το κατώτερο επίπεδο του ατομικισμού και μιας κοινωνίας κατακερματισμένης. Στην κατάσταση αυτή ο πιο δυνατός την πέφτει άμεσα στον πιο αδύναμο (με οποιαδήποτε έκφανση της δύναμης: πχ μυϊκής, υγείας, νεότητας, οικονομικής κατάστασης, κοινωνικής θέσης, κλπ). Στην περίπτωση του κοινωνικού κανιβαλισμού η εκμετάλλευση και η επιβολή γίνεται σε εκείνους τους αδύναμους που βρίσκονται στο εγγύς κοινωνικό περιβάλλον. Αποφασίσαμε να συνδέσουμε την ιστορία του πίνακα με το σήμερα και να αναρωτηθούμε για τις σχεδίες που καλείται ο καθένας μας να στελεχώσει  μέσα σε αυτήν την περιορισμένου… χώρου κοινωνία.

Cul.N.: Αν δει κάποιος συμβολικά την ιστορία της φρεγάτας Μέδουσα, ποιους παραλληλισμούς μπορεί να βρει με τη σημερινή πραγματικότητα;

Ε.Α.: Πίεση. Ασφυξία. Περιορισμός χώρου. Ανάγκη για ζωή. Αγριότητα. Πόλεμος για επιβίωση. Τυφλότητα. Ελπίδα. Είναι λίγα από τα  σημεία που πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν όπως πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν σχεδίες.

Cul.N.: Η παράσταση χαρακτηρίζεται στο δελτίο Τύπου ως «Παράσταση χορού και λόγου». Πρόκειται για παράσταση χοροθεάτρου; Ποια είναι η σχέση μεταξύ κίνησης και λόγου στη συγκεκριμένη δουλειά;

Ε.Α.: Στην παράσταση το σώμα συνυπάρχει με το λόγο σε μία παράλληλη δράση οπού ο ρυθμός, η πρόθεση και η πλαστικότητα της κίνησης συμπληρώνονται από την ποιητικότητα των λέξεων και των μηνυμάτων που φέρει ο λόγος και η σχέση αυτή συμβαίνει να είναι πλήρης.  

Cul.N.: Ο πίνακας του Ζερικώ είχε αποτελέσει πριν λίγα χρόνια πηγή έμπνευσης και για τον Θωμά Μοσχόπουλο για τη δημιουργία της παράστασης ««Μέδουσα: Σχέδια και αυτοσχεδιασμοί για σχεδίες και ναυάγια» που είχαμε δει στο Φεστιβάλ Αθηνών. Τώρα, έρχεται η παράσταση χορού Navire να εμπνευστεί από τον ίδιο πίνακα. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα δυνατά σημεία του που προκαλούν καλλιτεχνικό ενδιαφέρον;

Ε.Α.: Την περίοδο που σχεδιάστηκε ο πίνακας αυτός, τα μέσα ενημέρωσης ήταν ελάχιστα, η φωτογραφική μηχανή δεν είχε ακόμα ανακαλυφθεί, ο Ζερικώ προσπάθησε με το έργο του να δώσει φωνή στους αδικοχαμένους αυτούς ανθρώπους και να κατανοήσει τη φρίκη και την ψυχολογία των ελάχιστων που επιβίωσαν. Θέλησε να αναδείξει ένα γεγονός το οποίο οι αρχές της τότε εποχής θέλησαν να αποσιωπήσουν. Η επιμονή του και η εμμονή του ως προς την κατασκευή αυτού του πίνακα, με κάθε τρόπο και κάθε κόστος, καθώς και η ιστορία η ίδια μου φάνηκαν συγκλονιστικά και επίκαιρα.

Cul.N.: Μπορούμε σήμερα να αντισταθούμε και ενδεχομένως να ξεφύγουμε από μια οπτική «κανιβαλισμού» που μας επιβάλλουν οι σύγχρονες κοινωνίες; Ποιο είναι το ατομικό μερίδιο της ευθύνης στην εξάπλωση των κοινωνιών του εγωκεντρισμού και της επιβίωσης με κάθε κόστος;

Ε.Α.: Αυτό είναι μία ερώτηση που δεν θα μπορούσε να απαντηθεί μέσα σε λίγες γραμμές καθώς τα κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά του σημερινού κανιβαλισμού είναι πολλά και το καθένα θα έπρεπε να εξεταστεί ξεχωριστά. Η βαθμιαία ανάπτυξη του κοινωνικού κανιβαλισμού αντιστοιχεί στο βαθμό που αρχίζουν να εκλείπουν τα αγαθά αλλά και στη μείωση των κοινωνικών αντιστάσεων, ο κοινωνικός αυτοματισμός μετατρέπεται σε κοινωνικό κανιβαλισμό. Είναι σχεδόν αδύνατο να συνεχίσουμε έτσι. Δεν θα ήθελα να γίνω διδακτική αλλά πιστεύω πως βαθιές τομές πρέπει να γίνουν πρώτα μέσα μας και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και σεβόμαστε το έξω από μας. Όσο  για την ελπίδα… πάντα ήταν και θα είναι η συντροφικότητα, η αλληλεγγύη και η επαγρύπνηση.

Cul.N.: Μετά την παράσταση Navire; Μελλοντικά καλλιτεχνικά σχέδια;

Ε.Α.: Δεν έχω κάτι συγκεκριμένο για την ώρα, υπάρχουν κάποια πράγματα στο μυαλό μου αλλά δεν έχω αποφασίσει κάτι συγκεκριμένο. Θα ήθελα να δώσω λίγο ακόμα χρόνο σε αυτή την παράσταση καθώς πιστεύω πως είναι ακόμα στο στάδιο της εξέλιξης.

Η παράσταση Navire παρουσιάζεται στο Studio Μαυρομιχάλη μέχρι τις 28 Μαΐου