Pierre Assouline
Το υπερωκεάνιο
Μετάφραση: Μαριάνθη Πάσχου
μυθιστόρημα
Στη Μασσαλία, στο ολοκαίνουργιο και πολυτελέστατο υπερωκεάνιο Ζορζ Φιλιππάρ που ετοιμάζεται να αποπλεύσει με τελικό προορισμό την Ιαπωνία, επιβιβάζεται και ο Ζακ-Μαρί Μποέρ.
Βιβλιοπώλης με εξειδίκευση στα σπάνια βιβλία που κυνηγούν οι συλλέκτες, αγαπά με πάθος τη λογοτεχνία, ταξιδεύει μόνος, μισεί τα κλισέ και τις κοινοτοπίες, περνά τον καιρό του παρατηρώντας τους άλλους, με κριτική διάθεση, με θαυμασμό, με ειρωνεία, καλοπροαίρετα ή και εχθρικά, αν χρειαστεί. Αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με τον πρώην πλοίαρχο Πρεσανύ και την ατίθαση νεαρή εγγονή του, τον ασφαλιστή Ερκύλ Μαρτέν και τον Ρώσο πιανίστα Σοκολόβσκι, ή τη γοητευτική Αναΐς Μοντέ-Ντελακούρ. Ωστόσο, δεν αποκαλύπτει σε κανέναν τον λόγο του ταξιδιού του.
Είναι Φεβρουάριος του 1932, βρισκόμαστε μόλις λίγους μήνες πριν ανέλθει στην εξουσία ο Χίτλερ. Γερμανοί επιβάτες προπαγανδίζουν ανοιχτά τον ναζισμό, η ομήγυρη διχάζεται. Διαδίδονται σκοτεινές θεωρίες για το μέλλον του κόσμου, ενώ ορισμένοι επιβάτες ανησυχούν για τις τεχνικές βλάβες που επαναλαμβάνονται…
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μέσα από την επική και δραματική εξιστόρηση της παρθενικής κρουαζιέρας του Ζορζ Φιλιππάρ, που κατέληξε σε ναυάγιο με θύμα, μεταξύ άλλων, τον σπουδαίο και διάσημο δημοσιογράφο Αλμπέρ Λοντρ, η φιγούρα του οποίου σημαδεύει το βιβλίο, ο Πιερ Ασουλίν προαναγγέλλει το ναυάγιο της Ευρώπης, σ’ έναν εντυπωσιακό μυθιστορηματικό πίνακα.
Ο Πιερ Ασουλίν γεννήθηκε το 1953 στην Καζαμπλάνκα. Είναι κριτικός βιβλίου, διδάσκει στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού και είναι μέλος της κριτικής επιτροπής του βραβείου Goncourt.
Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με το Βραβείο Δοκιμίου της Γαλλικής Ακαδημίας και το Βραβείο Γαλλικής Γλώσσας.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του:
Ξενοδοχείο Lutetia (Βραβείο Maison de la Presse)
Το πορτρέτο
Οι προσκεκλημένοι
Οι βίοι του Ιώβ (Βραβείο Méditerranée και Βραβείο Prince-Pierre-de-Monaco)
Ένας πύργος στη Γερμανία ‒ Ζιγκμαρίνγκεν (Βραβείο της Έκθεσης Βιβλίου της Γενεύης)
Γκόλεμ (βραβείο Cabourg)
Georg Büchner
Ο ταχυδρόμος της Έσης
μετάφραση-επίμετρο: Θόδωρος Παρασκευόπουλος
Στον Ταχυδρόμο της Έσης, ο Μπίχνερ κατορθώνει να συνεγείρει χωρίς να αποχαυνώνει. Παρουσιάζει οικονομικά και δημογραφικά στοιχεία, μια γνώση που η άρχουσα τάξη κρατάει για τον εαυτό της, με τρόπο εύληπτο και συναρπαστικό, συγκρίνει την εξαθλίωση των φτωχών αγροτών με τη σπατάλη των πλουσίων και την εξηγεί με αυτήν, με τρόπο που κινητοποιεί και καταπολεμάει τη μοιρολατρία. Συνδέει τη βαθιά θρησκευτικότητα των γερμανών αγροτών με τις συνθήκες της ζωής τους και, με θρησκευτικά επιχειρήματα, παρακινεί σε δράση για μια νέα δίκαιη τάξη πραγμάτων κατά τον τρόπο των θεολόγων του 16ου αιώνα που υποστήριξαν της Επανάσταση των Αγροτών. Το κείμενο συγκινεί και ταυτόχρονα παρακινεί τη σκέψη, με τον τρόπο των μεγάλων έργων τέχνης. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Ταχυδρόμος της Έσης συγκαταλέγεται δικαίως στο λογοτεχνικό έργο του Γκέοργκ Μπίχνερ, αλλά και στα σημαντικά πολιτικά κείμενα της περιόδου ανάμεσα στις δύο επαναστάσεις, του Ιουλίου 1830 και του Μαρτίου 1848.
από το Επίμετρο του Θ. Παρασκευόπουλου
Γερμανός ποιητής, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας, ο Γκέοργκ Μπίχνερ γεννήθηκε στο Ντάρμστατ το 1813 και πέθανε στη Ζυρίχη το 1837. Με εντυπωσιακή διαύγεια, κατόρθωσε να αναλύσει και να εκφράσει την εποχή του.
Graham Greene
Ο επίτιμος πρόξενος
μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
μυθιστόρημα
Σε μια επαρχιακή πόλη της Αργεντινής, μια αντάρτικη ομάδα σχεδιάζει την απαγωγή του αμερικανού πρεσβευτή. Από λάθος, όμως, στη θέση του συλλαμβάνει τον επίτιμο πρόξενο (χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες) της Μεγάλης Βρετανίας, Τσάρλι Φόρτναμ. Εξηντάρης, αμετανόητος πότης, παντρεμένος με μια νεαρή πρώην πόρνη, την Κλάρα, δεν έχει και πολλές συμπάθειες και η τύχη του αφήνει μάλλον τους πάντες (και τη Μεγάλη Βρετανία) αδιάφορους.
Μόνο ο νεαρός γιατρός Εδουάρδο Πλαρ, γιος ενός εξόριστου Άγγλου που πέρασε δεκαπέντε χρόνια στη φυλακή πριν δολοφονηθεί, εραστής της Κλάρα, ανίκανος να αγαπήσει, ζηλεύοντας το πάθος που τρέφει ο Φόρτναμ για την ερωμένη του, μπλέκεται σχεδόν άθελά του στην προσπάθεια απελευθέρωσης του ομήρου, αντιμετωπίζοντας γραφειοκρατικά εμπόδια, κρατική διαφθορά, διπλωματικές συμπαιγνίες, καθώς και τη συναισθηματική εμπλοκή του με τους απαγωγείς, των οποίων ηγείται ένας πρώην ιερέας.
Ο Γκράχαμ Γκρην, με αφάνταστη μυθιστορηματική επιδεξιότητα, εκθέτει στους αναγνώστες του την άποψή του για τον κόσμο, τη χωρίς ελπίδα αγάπη, τους φτωχούς, την πίστη στον Θεό και την Επανάσταση, τη θυσία και τη λύτρωση, χωρίς ποτέ να εκπέσει στην ηθικολογία και τον διδακτισμό.
Ο Graham Greene γεννήθηκε το 1904 στο Berkhamsted της Αγγλίας και πέθανε το 1991 στην Ελβετία. Σπούδασε ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Το 1925 εκδόθηκε το πρώτο του βιβλίο, μια ποιητική συλλογή. Το 1926 ασπάσθηκε τον καθολικισμό. Την ίδια χρονιά άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος στους Times. Το 1929 εκδόθηκε το πρώτο του μυθιστόρημα, The Man Within. Το 1935 άρχισαν οι μεγάλες περιπλανήσεις του· οι χώρες στις οποίες ταξίδεψε (ανάμεσά τους, Λιβερία, Μεξικό, Σιέρα Λεόνε, Νιγηρία, Μαλαισία, Ινδοκίνα, Κούβα, Κονγκό, Αϊτή, Ελβετία, Άγιος Δομίνικος, Γερμανία, Αυστρία) αποτέλεσαν το σκηνικό πολλών βιβλίων του.
Τα θέματα των βιβλίων του επηρεάστηκαν έντονα και από τη θητεία του ως πράκτορα των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών κατά τη διάρκεια του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Γκρην εργάστηκε επίσης ως ανταποκριτής και απεσταλμένος εφημερίδων (Times, Sunday Times, Sunday Telegraph, Figaro, Observer) στο εξωτερικό, ως στέλεχος εκδοτικών οίκων και ως κριτικός λογοτεχνίας και θεάτρου.
Το 1966 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γάλλια, και έζησε στο Παρίσι και την Αντίμπ.
Ο Γκρην αναγνωρίστηκε γρήγορα, τόσο από την κριτική όσο και από το κοινό, ως σημαντικός συγγραφέας. Άντλησε τους αφηγηματικούς του τρόπους τόσο από την υψηλή όσο και από τη λαϊκή λογοτεχνία και χρησιμοποίησε στο φιλόδοξο έργο του μοτίβα από περιπετειώδη μυθιστορήματα της σειράς, όπως είχαν κάνει και οι αγαπημένοι του συγγραφείς, Στήβενσον και Κόνραντ.
Ο Γκρην δάνεισε στους ήρωές του στοιχεία από τη δική του προσωπικότητα· χαρακτηρίζονται από την αίσθηση της φυγής, την ανάγκη του εκπατρισμού, την αμφιβολία, τα ηθικά διλήμματα, το άγχος αλλά και την ελπίδα. Στρατευμένος πολιτικά στην Αριστερά, ένθερμος, αν και με οδυνηρές αμφιβολίες καθολικός, στο σταυροδρόμι όλων των τάσεων, των τεχνοτροπιών και των πολιτικών γεγονότων της εποχής του, μπόρεσε να συνδυάσει τη γραφή και τη δράση του για να μεταδώσει την εμπειρία του από τη διάλυση και την εγκατάλειψη ενός κόσμου «αβεβαιότητας και απελπισίας, χωρίς ποτέ να πάψει να πιστεύει στο απέραντο έλεος του Θεού που μπορεί να γλιτώσει και τον πιο άθλιο αμαρτωλό», γράφει ο Alain Blayak.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματα του Γκράχαμ Γκρην:
• Η δύναμις και η δόξα
• Η καρδιά των πραγμάτων
• Οι θεατρίνοι
• Ο άνθρωπός μας στην Αβάνα
• Ο ήσυχος Αμερικανός
• Ανθρώπινος παράγοντας
• Καμένο χαρτί
László Krasznahorkai
Χερστ 07769
Η ιστορία Μπαχ του Φλόριαν Χερστ
μετάφραση: Μανουέλα Μπέρκι
μυθιστόρημα
Χερστ 07769: αυτό γράφει μόνο, ως αποστολέας, στους φακέλους των επιστολών που στέλνει στην Άνγκελα Μέρκελ, ο καθαριστής τοίχων που ζει σε μια μικρή πόλη της Θουριγγίας, λέγοντας ότι η υπόθεση είναι εμπιστευτική, ενώ σε περίπτωση απάντησης ο ταχυδρόμος έτσι κι αλλιώς θα τον βρει με βάση το επίθετό του και τον ταχυδρομικό κώδικα. Και νά που βρισκόμαστε αμέσως επί τόπου και επί χρόνου. Το μεγαλόπνοο έργο του Λάσλο Κρασναχορκάι, το οποίο ο συγγραφέας ονομάζει διήγημα, διαδραματίζεται στη Γερμανία των ημερών μας, και μάλιστα στο μελαγχολικό ανατολικό τμήμα της, το οποίο αποτελεί ταυτόχρονα την πηγή των έργων του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και την όλο και λιγότερο μυστική βάση των νεοναζιστικών κινημάτων.
Στην γκρίζα καθημερινότητα, συμβαίνουν όλο και περισσότερα ανεξήγητα και τρομακτικά γεγονότα: στην αρχή, αλλόκοτα γκράφιτι στους τόπους προσκυνήματος του Μπαχ, κάτοικοι που εξαφανίζονται, αργότερα ένα πικνίκ που παραλίγο να αποβεί μοιραίο, και τελικά, έπειτα από μια έκρηξη, είναι πλέον αναπόφευκτες οι περαιτέρω καταστροφές: στη Θουριγγία αρχίζει το κυνηγητό.
Ύστερα από τα μικρότερα σε έκταση έργα του Κρασναχορκάι των τελευταίων ετών, τα οποία θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε με σονάτες, η επική μορφή και η δυναμική του Χερστ 07769 αποτελούν ένα πραγματικό κοντσέρτο. Όπως και στα Βρανδεμβούργια Κοντσέρτα, που αναφέρονται και στο βιβλίο, το όλον του έργου συντίθεται από φωνές διαφορετικών μουσικών οργάνων, παρουσιάζοντας μια συγκλονιστική υπαρξιακή διάγνωση του πολιτικού και οικολογικού κλίματος.
Ο Λάσλο Κρασναχορκάι γεννήθηκε το 1954 στην πόλη Gyula της Ουγγαρίας. Σπούδασε νομικά και φιλολογία στα Πανεπιστήμια του Σέγκεντ και της Βουδαπέστης. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ούγγρους συγγραφείς, ο οποίος υπηρετεί πιστά μια λογοτεχνία φιλόδοξη και απαιτητική. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία (ανάμεσά τους το βραβείο Kossuth, που αποτελεί τη σημαντικότερη διάκριση της Ουγγαρίας, και το γερμανικό βραβείο Bestenliste-Prize). Το 2015 τιμήθηκε με το The Man Booker International Prize. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά, τα πολωνικά, τα τσέχικα, τα βουλγάρικα, τα εβραϊκά, τα ιαπωνικά και τώρα και στα ελληνικά. Δύο βιβλία του Λάσλο Κρασναχορκάι (Το τανγκό του Σατανά και Η μελαγχολία της αντίστασης) έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο από τον φίλο του σκηνοθέτη Μπέλα Ταρ, για τον οποίο εκείνος έχει γράψει και πρωτότυπα σενάρια. Το Χερστ 07769 έχει τιμηθεί στην Ουγγαρία με το Libri Prize.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του: Το τανγκό του Σατανά, Η μελαγχολία της αντίστασης, Πόλεμος και πόλεμος, H Σέιομπο πέρασε από εκεί κάτω και Η επιστροφή του Βαρόνου Βένκχαϊμ.
Patrick Modiano
Chevreuse
μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
μυθιστόρημα
Για πρώτη φορά μετά από δεκαπέντε χρόνια, το όνομα αυτής της γυναίκας τον απασχολούσε, κι αυτό το όνομα, ασφαλώς, θα ξυπνούσε με τη σειρά του την ανάμνηση κι άλλων προσώπων που ’χε δει γύρω της, στο σπίτι της οδού Ντοκτέρ-Κυρζέν. Μέχρι τότε, η μνήμη του όσον αφορά αυτά τα πρόσωπα είχε διανύσει μια μακρά περίοδο χειμερίας νάρκης, όμως φαίνεται ότι τώρα η περίοδος αυτή είχε λήξει κι ότι τα φαντάσματα δε φοβόνταν να ξαναβγούν στο φως. Ποιος ξέρει; Μπορεί, στα χρόνια που έμελλε να ’ρθούν, αυτά τα πρόσωπα να του ξυπνούσαν ακόμα αναμνήσεις, όπως κάνουν οι σπουδαίοι τραγουδιστές. Κι αφού δε θα μπορούσε να ξαναζήσει το παρελθόν για να το διορθώσει, ο καλύτερος τρόπος να τα καταστήσει μια για πάντα ακίνδυνα και να τα κρατήσει σε απόσταση θα ’ταν να τα μεταμορφώσει σε μυθιστορηματικούς χαρακτήρες.
Ο Πατρίκ Μοντιανό, Νόμπελ Λογοτεχνίας 2014, είναι ο δέκατος πέμπτος Γάλλος που τιμήθηκε με το ίδιο βραβείο. Αναγγέλλοντας τη βράβευσή του, η Σουηδική Ακαδημία αναφέρθηκε στην «τέχνη της μνήμης, χάρη στην οποία ο συγγραφέας ζωντάνεψε τις πιο ανεπαίσθητες ανθρώπινες ιστορίες κι έφερε στο φως τη ζωή στην Κατοχή». Το μυθιστόρημα Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τις εκδόσεις Gallimard έναν μήνα πριν ανακοινωθεί η βράβευση του συγγραφέα με το Νόμπελ λογοτεχνίας.
Γεννήθηκε το 1945 σε προάστιο του Παρισιού. Από την πλευρά του πατέρα του, ο οποίος ήταν γόνος γνωστής θεσσαλονικιώτικης οικογένειας, έχει εβραϊκή καταγωγή, ενώ από την πλευρά της μητέρας του έχει βελγικές ρίζες. Σπούδασε στο Lycée Henri-IV στο Παρίσι, όπου δίδασκε ο Ραιμόν Κενώ, ένας συγγραφέας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή του. Ασχολήθηκε επαγγελματικά με το γράψιμο από το 1967. Έχει τιμηθεί με το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1972, με το βραβείο Goncourt το 1976, με το βραβείο του Ιδρύματος Pierre de Monaco το 1984, με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας Paul Morand για το σύνολο του έργου του το 2000.
Στα ελληνικά, κυκλοφορούν τα βιβλία του: Η μικρή Μπιζού (Πόλις), Ήταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά (Πόλις), Νυχτερινό ατύχημα (Πόλις), Στο café της χαμένης νιότης (Πόλις), Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά (Πόλις), Ένα πεντιγκρί (Πόλις), Ναρκωμένες αναμνήσεις (Πόλις), Οδός σκοτεινών μαγαζιών (Κέδρος), Κυριακές του Αυγούστου (Καστανιώτης), Ντόρα Μπρούντερ (Πατάκης), Η χαμένη γειτονιά (Χατζηνικολή), Άνθη ερειπίων (Οδυσσέας), Το άρωμα της Υβόννης (Λιβάνης), και το σενάριό του Λακόμπ Λυσιέν, που έγραψε σε συνεργασία με τον Λουί Μαλ (Πόλις, 2017). Ετοιμάζεται το θεατρικό του έργο Nos débuts dans la vie.
Έχει γράψει επίσης το σενάριο για την ταινία του Ζαν-Πωλ Ραπενώ Γοητευτικοί ταξιδιώτες.
Éric Vuillard
Μια αξιοπρεπής έξοδος
μετάφραση: Μανώλης Πιμπλής
αφήγημα
Ο Πόλεμος της Ινδοκίνας είναι ένας από τους πλέον μακροχρόνιους σύγχρονους πολέμους. Ωστόσο, στα σχολικά μας εγχειρίδια, ίσα που υπάρχει. Με μια τρομερή αίσθηση της αφήγησης, το Μια αξιοπρεπής έξοδος αφηγείται πώς, με μια απίστευτη ιστορική ανατροπή, δύο από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες δυνάμεις έχασαν από έναν πολύ μικρό λαό, τους Βιετναμέζους, και μας βυθίζει στην καρδιά της διαπλοκής συμφερόντων που θα οδηγήσει στην κατάρρευση.
Για τι πράγματα συζητούσαν οι πολιτικοί μας στη διάρκεια του Πολέμου της Ινδοκίνας; Πώς να διαβάσουμε πάνω από τον ώμο τους το μενού του εστιατορίου, να ακούσουμε τον χτύπο της καρδιάς τους; Θέλετε να μάθετε πώς, την ώρα που γινόταν η μάχη του Ντιεν Μπιεν Φου, ένας Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών πρότεινε στα σοβαρά στον δικό μας υπουργό Εξωτερικών να μας δώσει δύο ατομικές βόμβες για να τακτοποιήσουμε το θέμα; Θέλετε να ακούσετε τον εθνικό μας ήρωα, τον στρατηγό ντε Λατρ, κήρυκα της χρήσης της ναπάλμ, να μιλάει με μεγάλο κόπο στα αγγλικά σε ένα τηλεοπτικό πλατό; Και θέλετε να παρευρεθείτε σε μια συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας της Ινδοκίνας, για να δείτε πώς εκείνη μπόρεσε να καθορίσει υπόγεια την έκβαση του πολέμου; Μπορεί κάποιος να προτιμάει την άνεση της μυθοπλασίας από τον ίλιγγο της πραγματικότητας;
Με μια φοβερή αφήγηση του Πολέμου της Ινδοκίνας, με μια σειρά από αξέχαστες σκηνές, ο Éric Vuillard περιγράφει μια απίστευτη διαπλοκή συμφερόντων και ξαναζωντανεύει μια ολόκληρη πινακοθήκη πορτρέτων: καλλιεργητές καουτσούκ, Γάλλους στρατηγούς, τις συζύγους τους, πολιτικούς, τραπεζίτες, μια οχληρή ανθρώπινη κωμωδία. Αν στόχος της λογοτεχνίας είναι η οικουμενικότητα, δεν μπορούσε να μην αποτελέσει αντικείμενο της αφήγησης το πώς αυτός ο πολύ μικρός λαός, οι Βιετναμέζοι, κατάφερε να νικήσει δύο από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες δυνάμεις. Και αυτό μπορεί να μας επιτρέψει να καταλάβουμε γιατί, ακόμη και σήμερα, στο Αφγανιστάν, στο Μάλι ή αλλού, θα αναζητούμε, μάταια πάντα, μια αξιοπρεπή έξοδο.
Ο Ερίκ Βυϊγιάρ γεννήθηκε το 1968 στη Λυών. Σπούδασε νομικά, πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία (με τον Ζακ Ντεριντά). Έχει δημοσιεύσει ποιήματα και μυθιστορήματα και έχει σκηνοθετήσει δύο ταινίες.
Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με τα βραβεία Franz Hessel (για δύο βιβλία του, το Κονγκό και το La Bataille d’Occident), Alexandre-Vialatte (για το 14η Ιουλίου και για το σύνολο του έργου του), καθώς και με το Goncourt 2017 για την Ημερήσια διάταξη, που ανακηρύχθηκε καλύτερο βιβλίο της χρονιάς από την Boston Globe.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Ημερήσια διάταξη, Κονγκό, 14η Ιουλίου και Ο πόλεμος των φτωχών, το οποίο ήταν στη βραχεία λίστα υποψηφιοτήτων για το βραβείο International Booker.
Robert Penn Warren
Αγριότοπος
Μια ιστορία του Εμφυλίου Πολέμου
μετάφραση: Άννα Μαραγκάκη
μυθιστόρημα
Το καλοκαίρι του 1863 ο νεαρός Εβραίος Άνταμ Ρόζεντσβαϊγκ αναχωρεί από ένα γκέτο της Βαυαρίας για την Αμερική, με σκοπό να πολεμήσει στο πλευρό των Βορείων κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Έχει κληρονομήσει τον επαναστατικό ιδεαλισμό του πατέρα του και ποθεί να αγωνιστεί για την ανθρώπινη ελευθερία.
Σταδιακά, όμως, ο Άνταμ έρχεται αντιμέτωπος με έναν πολύπλοκο κόσμο που δεν ανταποκρίνεται στα υψηλά ιδανικά του. Στο πλοίο για την Αμερική, το παραμορφωμένο του πόδι τραβάει άθελά του την προσοχή και οι υπεύθυνοι απειλούν να τον στείλουν πίσω στην Ευρώπη. Ο Άνταμ το σκάει και καταφεύγει στη Νέα Υόρκη, όπου αντικρίζει τη βία και τη φρίκη των ταραχών που ταλανίζουν την πόλη εξαιτίας της αναγκαστικής στρατολόγησης. Κατορθώνει, τελικά, να ενσωματωθεί στον στρατό της Ένωσης, όχι όμως ως οπλίτης αλλά ως βοηθός προμηθευτή του στρατεύματος. Οι συναντήσεις του Άνταμ ‒μεταξύ άλλων, με έναν πλούσιο ευεργέτη, έναν πρώην σκλάβο, έναν κυνηγημένο Νότιο, έναν χωρικό και τη γυναίκα του‒ κλονίζουν την αντίληψή του για τον εαυτό του και για τον κόσμο. Θα καταφέρει, άραγε, ο ιδεαλισμός του να αντισταθεί στην απογοητευτική πεζότητα της πραγματικότητας;
Ο Αγριότοπος, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1961, παραμένει μέχρι σήμερα ένα εξαιρετικά σημαντικό μυθιστόρημα για το νόημα του Αμερικανικού Εμφυλίου και την ανεξάντλητη ποικιλομορφία της ανθρώπινης εμπειρίας.
Ο Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν γεννήθηκε στο Γκάθρι της Πολιτείας Κεντάκι των ΗΠΑ το 1905 και πέθανε στο Στράτον της Πολιτείας Βερμόντ το 1989.
Ποιητής, πεζογράφος, κριτικός και πανεπιστημιακός δάσκαλος, είναι ο μόνος Αμερικανός συγγραφέας που τιμήθηκε τόσο με το βραβείο Πούλιτζερ ποίησης (δύο φορές, το 1957 και το 1979) όσο και με το Πούλιτζερ μυθιστορήματος (για το Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά, το 1947). Είναι επίσης ο πρώτος που έλαβε, το 1986, τον τίτλο του Δαφνοστεφούς Ποιητή των ΗΠΑ. Βραβεύθηκε με το Εθνικό Βραβείο ποίησης των ΗΠΑ και τιμήθηκε με το Medal of Freedom από τον Πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ, καθώς επίσης και με το National Medal of Arts. Όπως έγραψαν οι New York Times, το πολυεπίπεδο ποιητικό και πεζογραφικό του έργο καθρεφτίζει με σύνθετο και περίπλοκο τρόπο την ανθρώπινη εμπειρία. Μόνιμος στόχος του συγγραφέα είναι να διερευνήσει την έννοια της τιμής και της δικαιοσύνης, της αλήθειας και της ελευθερίας, της ευθύνης και της ενοχής.
Ο Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν σπούδασε φιλολογία στα Πανεπιστήμια Vanderbilt, Μπέρκλεϊ, Γέιλ και Οξφόρδης (στο τελευταίο, ως Rhodes Scholar υπότροφος). Εργάστηκε ως καθηγητής φιλολογίας στo Southwestern College του Μέμφις, στο Louisiana State University, στο University of Minnesota και στο Yale University, από το 1950 ώς το 1956 και από το 1961 ώς το 1973, οπότε και ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής. Το 1935 είναι συνιδρυτής και συνεκδότης του σημαντικού λογοτεχνικού περιοδικού The Southern Review (το οποίο φιλοξένησε κείμενα, μεταξύ άλλων, των Mary MacCarthy, Ford Madox Ford και W.H. Auden). Έγραψε πλήθος κριτικά δοκίμια υπό την οπτική γωνία της σχολής της Νέας Κριτικής, ενώ μαζί με τον Cleanth Brooks συνέγραψαν τα περίφημα πανεπιστημιακά εγχειρίδια Understanding Poetry, Understanding Fiction και Fundamentals of Good Writing.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο του Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά και ετοιμάζεται το A Place to Come To.
Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος
Ο θάνατος πλένει το πρόσωπό του στα νερά που κυλάνε απ’ το σώμα σου
ποίηση
ΕΥΚΟΛΗ ΠΟΙΗΣΗ
Τα πρωινά της Κυριακής
ό,τι καιρό κι αν κάνει έξω από το παράθυρό μου
εγώ ονειρεύομαι μια ποίηση εύκολη
που να μην εκθέτει τον αναγνώστη ούτε τον ποιητή
σε ανυπέρβλητες δυσκολίες και σ’ αγωνίες υπεράνθρωπες.
Σαν τις σκέψεις που κάνεις
περιμένοντας τη σειρά σου στο μίνι μάρκετ:
τι θα μαγειρέψεις το μεσημέρι,
πώς θα τακτοποιήσεις μες στο συρτάρι τα μπαχαρικά,
ποιο τραγούδι να βάλεις για ήχο κλήσης στο κινητό σου
ή τι να κάνει άραγε αυτή την ώρα εκείνη που αγαπάς –
και ασυναίσθητα χαμογελάς.
Η γυναίκα στο ταμείο σού χαμογελάει κι αυτή
και λάμπει στο φως που μπαίνει απ’ το παράθυρο
το μικρό σκουλαρίκι στη μύτη της
και είναι ακόμα Κυριακή πρωί,
έχεις όλη τη μέρα μπροστά σου.
Ο Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάσκει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκτός από ποιήματα και μεταφράσεις ξένων ποιητών και πεζογράφων, δημοσιεύει συστηματικά άρθρα και δοκίμια για τη λογοτεχνία και για την τέχνη της ανάγνωσης. Έχει εκδώσει τα πεζογραφήματα Μικρά Ικαρία (εκδ. Ηλέκτρα, 2005) και Το 24ωρο ενός αναγνώστη: Ηδονές και πάθη της ανάγνωσης (εκδ. Πόλις, 2017), ποιήματα στους συλλογικούς τόμους Ελεύθερη πτήση, ελεύθερη πτώση (εκδ. Οξύ, 2011), Ανθολογία ποιητικών λόγων (εκδ. Γκοβόστη, 2015) και τις ποιητικές συλλογές Γράμματα σ’ έναν πολύ νέο ποιητή (εκδ. Πόλις, 2012), Μια λεπτομέρεια που κανείς δεν την παρατηρεί (εκδ. Free Thinking Zone, 2013) και Τι κοιτάζει στ’ αλήθεια ο ποιητής (εκδ. Πόλις, 2016).
Μιχάλης Μαλανδράκης
Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ
μυθιστόρημα
Μεγαλώνοντας, ο Χάρης Ανδρεάδης ενδιαφέρεται όλο και πιο πολύ για τα σπουδαία, κοσμοϊστορικά γεγονότα. Χρόνια αργότερα, αυτό το άγουρο ενδιαφέρον γίνεται επάγγελμα. Ύστερα από μια σύντομη θητεία στον αθηναϊκό Τύπο, η παράλληλη άνοδος της ιδιωτικής τηλεόρασης θα του προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία: να βρεθεί στο Σαράγεβο τον Ιούνιο του 1992, ως πολεμικός ανταποκριτής ενός νέου μεγάλου καναλιού, και να καλύψει τις συγκρούσεις που ακολούθησαν την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Ο Χάρης ενθουσιάζεται με αυτή την προοπτική. Αναγνωρίζει αμέσως την ιστορική σημασία των συγκρούσεων και ανυπομονεί να βρεθεί στο επίκεντρο των εξελίξεων, στην καρδιά της Ευρώπης.
Θα παραμείνει, ωστόσο, στο Σαράγιεβο περισσότερο απ’ όσο υπολογίσει. Οι συγκρούσεις παγιώνονται, διαρκούν ολόκληρους χειμώνες, και καταλήγουν στην πιο μακρόχρονη πολιορκία πρωτεύουσας στην ιστορία των σύγχρονων πολέμων. Ο αρχικός ενθουσιασμός του Χάρη μετατρέπεται σε κούραση και σταδιακή εξάντληση από το κρύο, την ανασφάλεια και, κυρίως, τη βεβαιότητα ότι αυτή η τραγική κατάσταση δεν θα αλλάξει. Τα αιματηρά επεισόδια είναι αμέτρητα και, στις 5 Φεβρουαρίου 1994, η αντοχή του στον ανθρώπινο πόνο δοκιμάζεται, όταν παρακολουθεί και καταγράφει τον βομβαρδισμό της αγοράς του Μαρκάλε, με 68 νεκρούς και 144 τραυματίες.
Την επόμενη μέρα, ο Χάρης ζητάει την άδεια να επιστρέψει στην Ελλάδα. Δυσκολεύεται να προσαρμοστεί και παραμένει για πολύ καιρό αδρανής. Σκέφτεται να αποσυρθεί από το πολεμικό ρεπορτάζ και, σε συνεννόηση με το κανάλι, αποφασίζει να μεταπηδήσει στην ψυχαγωγία και να αναλάβει παρουσιαστής σ’ ένα νέο μουσικό τηλεπαιχνίδι.
Αρχίζει έτσι, για εκείνον, μια καινούργια φάση. Ανάμεσα σε πλατό, κάμερες, εκτυφλωτικούς προβολείς και συναναστροφές με τις κοσμικές προσωπικότητες της Αθήνας, η ζωή του αλλάζει κι εκείνος αφήνεται να παρασυρθεί. Τα επόμενα χρόνια αναλαμβάνει κι άλλα, αμφιβόλου ποιότητος τηλεπαιχνίδια, και στροβιλίζεται σε έναν εκστατικό χορό με σύντομα διαστήματα μελαγχολίας. Ώσπου, ξαφνικά, ένα νευρολογικό πρόβλημα πλήττει την κινητικότητά του και τον αναγκάζει ν’ αποσυρθεί βίαια από οτιδήποτε έχει ανάγκη.
Το Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ είναι ένα μυθιστόρημα για τα μεγάλα μεγέθη που δεν μεταβολίζονται από το άτομο· για την ομορφιά και τη φασαρία, ως στιγμιαίο αντίδοτο σε όλα εκείνα που δεν θεραπεύονται· και για όσους επιζητούν την ένταση της μουσικής τόσο δυνατά ώστε να καλύπτει τα πάντα.
Ο Μιχάλης Μαλανδράκης γεννήθηκε το 1996 στα Χανιά και ζει στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, αλλά και της Σχολής Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Λυκούργου Σταυράκου. Εργάζεται στο Τμήμα Μυθοπλασίας της ΕΡΤ. Το πρώτο του βιβλίο, με τίτλο Patriot (Πόλις, 2019), τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα (εξ ημισείας). Διηγήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικούς τόμους.
Γιάννης Τζανετάκης
Μετά από μένα
Ποίηση
ΑΥΤΗ Η ΑΜΜΟΥΔΙΑ
Αυτή η αμμουδιά με τ’ αρμυρίκια
ανάστατα που κάποτε
γδύθηκαν δυο παιδιά
και το ’να στ’ άλλο γέρνοντας
φιλιούνταν
κι αγκαλιάζονταν
σαν στον βυθό τα φύκια
Ο Γιάννης Τζανετάκης γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1956. Από το 1975 ζει στην Αθήνα, όπου σπούδασε Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες και ακολούθως δραστηριοποιήθηκε ως δημοσιογράφος στον περιοδικό τύπο. Το Μετά από μένα είναι το δέκατο ποιητικό του βιβλίο. Η συλλογή του Θαμπή πατίνα (Εκδόσεις Πόλις, 2017) τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Ο Αναγνώστης». Ανθολογίες από το έργο του έχουν εκδοθεί στη Σουηδία (μετάφραση Ann-Margaret Mellberg, Jan Henrik Swahn) και στην Ισπανία (μετάφραση José Antonio Moreno Jurado).
Ο στίχος «Όλα είναι δρόμος» από τη συλλογή του Όσο ακούω σε χρώμα τιτλοφόρησε, το 1998, μια ταινία του Παντελή Βούλγαρη.
Θανάσης Χατζόπουλος
Κρατήρας
ποίηση
Εξήντα οκτώ πεζά ποιήματα αποτελούν τα τοιχώματα ενός κρατήρα και συγκρατούν το κενό που περιτοιχίζουν, παραπέμποντας συγχρόνως στην αρχαιοελληνική έννοια της λέξης που σηματοδοτεί ένα αγγείο και το κοίλον του. Ποιήματα, άλλοτε μικρά κι άλλοτε μεγαλύτερα σε έκταση, που βασίζονται αλλού στην αίσθηση και στα πράγματα με τις ρωγμές τους, αλλού στη σκέψη ή στον φιλοσοφικό στοχασμό και στο αίσθημα, και αλλού περισσότερο στην αφήγηση ενός φυσικού και ψυχικού ανθρώπινου κόσμου που μας περιέχει και τον περιέχουμε. Σε μια προοπτική που έρχεται τόσο από σολωμικούς απόηχους, οι οποίοι λανθάνουν στην ελληνική ποιητική παράδοση, όσο και από τον Αρτύρ Ρεμπώ ώς τον Ρενέ Σαρ. Ενώ σχεδιάζουν συνάμα μια διάσταση πένθους, τόσο αναγκαίου για τη ζωή και το προχώρημά της.
Ο Θανάσης Χατζόπουλος γεννήθηκε στο Αλιβέρι Ευβοίας το 1961. Σπούδασε Ιατρική στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στην παιδοψυχιατρική. Είναι ψυχαναλυτής, μέλος της Société de Psychanalyse Freudienne (Παρίσι) και της International Winnicott Association (Σάο Πάολο). Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Έχει δημοσιεύσει δεκαπέντε ποιητικές συλλογές, δύο βιβλία ποιητικής, ένα βιβλίο με δοκίμια και ένα με διηγήματα, δύο νουβέλες, τρία παραμύθια και ένα ψυχαναλυτικό δοκίμιο για την Πανδημία. Το 2013 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Βραβείο Ποίησης (Ίδρυμα Πέτρου Χάρη) για το σύνολο του έργου του. Μετέφρασε Γάλλους ποιητές και Άγγλους ψυχαναλυτές.
Τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες. Από τα βιβλία του, ο Εξ αίματος νεκρός μεταφράστηκε στα γαλλικά και στα ιταλικά, το Κελί στα γαλλικά (τιμήθηκε στη Γαλλία με το βραβείο Max Jacob étranger 2013), τα Μιγαδικά και αμφιθαλή, η Μετόπη, το Στον ήλιο μοίρα και οι νουβέλες Οι λησμονημένοι στα γαλλικά. Το σχεδίασμα ποιητικής Ρήματα για το ρόδο μεταφράστηκε στα ισπανικά (τιμήθηκε το 2003 με το Εθνικό Βραβείο Μετάφρασης στην Ισπανία). Στα ισπανικά επίσης κυκλοφόρησε το 2017 το τομίδιο Lugar de un dia. Το 2014 του απονεμήθηκε από τη Γαλλική Δημοκρατία ο τίτλος του Ιππότη στην τάξη των Γραμμάτων και των Τεχνών.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Αναγραμματισμοί στη σιωπή, δοκίμιο ποιητικής (2002), Ιστορικός ενεστώς (2020, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2021), Υπό κατασκευήν σημαίες (2021, τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού Ο Αναγνώστης και με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2022) και οι μεταφράσεις του Yves Bonnefoy: Η παρουσία και η εικόνα και άλλα δοκίμια για την ποίηση (2005) και René Char, Φύλλα του Ύπνου (2017).
ΜΕΛΕΤΕΣ
Johann Chapoutot
Η μεγάλη αφήγηση
μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Η «αναζήτηση νοήματος» έχει γίνει εμπόριο ψυχοθεραπευτών και «κόουτς». Κάποτε ήταν υπόθεση θεολόγων, που έψαχναν το χέρι του Θεού στην Ιστορία. Ανάμεσα στον Διαφωτισμό (18ος αιώνας) και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (αρχές του 20ού), η θεολογία έδωσε τη θέση της στην πολιτική: στη Δύση της «απομάγευσης» (Μαξ Βέμπερ) και της απόσυρσης του Θεού, το νόημα αναζητήθηκε στις «κοσμικές θρησκείες» (Ρεϊμόν Αρόν), τον κομμουνισμό, τον φασισμό και τον ναζισμό, όπως επίσης στον φιλελευθερισμό και τις παραλλαγές του (υπερ-, νεο-….), αλλά και, ολοένα περισσότερο κατά τα φαινόμενα, στη συνωμοσιολογία, από τότε που οι «μεγάλες αφηγήσεις» (Ζαν-Φρανσουά Λυοτάρ) έμειναν ορφανές.
Η αναζήτηση νοήματος είναι επίσης μια μανία του ιστορικού – όταν μιλάμε για το νόημα των πράξεων στις οποίες προέβησαν οι δρώντες μιας εποχής, για εκφράσεις μιας «κοσμοθεωρίας» που χαρακτηρίζει έναν χρόνο, έναν τόπο, μια ανθρώπινη ομάδα (τάξη, φυλή, έθνος, ή αστυνομική μονάδα, σώμα δημοσίων υπαλλήλων, θρησκευτικό τάγμα), νομιμοποιώντας και δικαιολογώντας καμιά φορά τα χειρότερα.
Το βιβλίο αυτό, μια εισαγωγή στην ιστορία του 20ού και του 21ου αιώνα, παρουσιάζει τις «αφηγήσεις του χρόνου» (Φρανσουά Αρτόγκ) που δίνουν νόημα, υπόσταση και συνοχή σε άτομα αποφασισμένα να ζήσουν και να γράψουν ιστορία, και δείχνει έναν τρόπο να ιστοριογραφούμε δίνοντας τη δέουσα προσοχή στα νοητικά σύμπαντα και στους καλούς λόγους που επικαλούμαστε πάντα για να κάνουμε και να ξεκάνουμε. Γιατί η ιστορία, εκτός από ακαδημαϊκός κλάδος ή επιστήμη, είναι και μια τέχνη ανάγνωσης και βίωσης του χρόνου, μια λογο-τεχνία ευαίσθητη στην καρδιά και στη λογική.
Ο Johann Chapoutot γεννήθηκε το 1978. Σπούδασε Ιστορία, Πολιτικές Επιστήμες και Γερμανική Φιλολογία στην École normale supérieure, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris IV) και στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού.
Agrégé και διδάκτωρ της Ιστορίας, είναι καθηγητής της Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris IV). Διετέλεσε αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ II και έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Paris II και Paris I, στην École Polytechnique και στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Είναι τακτικός αρθρογράφος της εφημερίδας Libération.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Ο εθνικοσοσιαλισμός και η Αρχαιότητα και Η πολιτιστική επανάσταση του ναζισμού, ενώ από τις εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί το βιβλίο του Ελεύθερος να υπακούς.
Άλλα βιβλία του:
L’âge des dictatures: Régimes autoritaires et totalitarismes en Europe (1919-1945)
Le meurtre de Weimar
Le nazisme: Une idéologie en actes
Méthodologies (επιμ. με τον Geoffroy Lauvau)
La loi du sang: Penser et agir en nazi
François Dubet
Ο καιρός των θλιμμένων παθών
Ανισότητες και λαϊκισμός
Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Ζούμε σε μια εποχή μελαγχολίας, οργής, αγανάκτησης. Οι ανισότητες διευρύνονται και μετασχηματίζονται. Ο διαχωρισμός των κοινωνικών τάξεων δεν είναι πια τόσο ευδιάκριτος· καθένας από εμάς συναντιέται με ποικίλες ανισότητες: ως μισθωτός ή περιστασιακά εργαζόμενος, ως κάτοχος εξειδικευμένων γνώσεων ή ανειδίκευτος, ως γυναίκα ή άντρας, ως κάτοικος της πόλης ή της υπαίθρου, ανάλογα με την οικογενειακή του κατάσταση ή την εθνική και κοινωνική του προέλευση. Τα κοινωνικά δεινά δεν βιώνονται πλέον σαν δοκιμασίες που καλούν σε συλλογικούς αγώνες, αλλά σαν μια σειρά από προσωπικές αδικίες, διακρίσεις, εμπειρίες κοινωνικής περιφρόνησης, αμφισβητήσεις της αυταξίας μας. Καθώς δεν μπορούν πια να εντοπίσουν αντιπάλους που πρέπει να καταπολεμηθούν, τα άτομα παρασύρονται από μια μνησικακία η οποία εκτρέφει τους κάθε λογής λαϊκισμούς. Το καθεστώς των πολλαπλών ανισοτήτων γεννά μια κοινωνία του θυμού: τη δική μας κοινωνία. Οφείλουμε να την κατανοήσουμε, ώστε να καταφέρουμε να αντισταθούμε στην αποχαλίνωση της αγανάκτησης.
Ο Φρανσουά Ντυμπέ γεννήθηκε το 1946 στο Περιγκέ της Γαλλίας. Είναι ομότιμος καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Bordeaux II και διευθυντής σπουδών στην École des hautes études en sciences sociales (EHESS). Το έργο του γνώρισε διεθνή απήχηση, αναδεικνύοντάς τον σε έναν από τους σημαντικότερους Γάλλους κοινωνιολόγους της εποχής μας. Άλλα πρόσφατα βιβλία του: Les Places et les Chances, La Préférence pour l’inégalité, Tous inégaux, tous singuliers: Repenser la solidarité.
Michaël Fœssel
Κόκκινα φανάρια
Η ηδονή και η Αριστερά
μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Μπορούμε άραγε, σε έναν άδικο κόσμο, να απολαμβάνουμε χωρίς να γινόμαστε συνεργοί στην αδικία; Μήπως οι κάθε λογής ηδονές μας –ερωτικές, γευστικές, εορταστικές–, διαμορφωμένες σε μεγάλο βαθμό από τον σύγχρονο καπιταλισμό, έρχονται σε αντίθεση με τις νέες πολιτικές διεκδικήσεις –άρνηση της πατριαρχικής βίας, προστασία του έμβιου κόσμου, υγειονομική ασφάλεια– που προβάλλουν στον ορίζοντα;
Αντί να ενδίδει στον ασκητισμό, το παρόν βιβλίο μάς καλεί να ανακαλύψουμε εκ νέου την πολιτικά ανατρεπτική διάσταση της ηδονής. Η Αριστερά δεν έχει κανέναν λόγο να εγκαταλείψει τη χαρά της ζωής στην αντιδραστική σκέψη και στην υπεράσπιση μιας «τέχνης τού ζην αλά γαλλικά», που έρχεται να αντιταχθεί στην «ηθικολογία των προοδευτικών». Υπό τον όρο ότι τη μοιραζόμαστε, η ηδονή είναι ένα συναίσθημα που μας επιτρέπει να αποφύγουμε την καταστροφή.
Σε αυτό το δοκίμιο, ο Μικαέλ Φεσέλ προτείνει να επανασυνδεθούμε με τις παραδόσεις εκείνες που συναρθρώνουν ηδονή και χειραφέτηση. Δείχνει ότι οι ελπιδοφόρες πολιτικές εμπειρίες είναι αυτές από τις οποίες απουσιάζουν ο τρόμος και η ντροπή.
Ο Μικαέλ Φεσέλ γεννήθηκε στην Thionville το 1974. Απόφοιτος της École normale supérieure, agrégé και διδάκτωρ φιλοσοφίας, είναι καθηγητής φιλοσοφίας στην École polytechnique και σύμβουλος έκδοσης του περιοδικού Esprit.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Ο καιρός της παρηγοριάς και Υποτροπή: 1938.
Μυρσίνη Ζορμπά
Σημειώσεις από την εποχή των προσδοκιών
Εισαγωγή-Επιμέλεια: Αντώνης Λιάκος
Η Μυρσίνη Ζορμπά εξιστορεί τη ζωή της, μετά την προαναγγελία του επικείμενου τέλους της: «Να γράψω για τις πολλές ζωές που έζησα; Για τα Πετράλωνα, την εφηβεία, τη Νομική, την Ιταλία, τον “Οδυσσέα”, το διδακτορικό, το ΕΚΕΒΙ, την Ευρωβουλή, το γραφείο Σημίτη, το Υπουργείο Πολιτισμού; Ναι, αλλά όχι τις αναμνήσεις μου· κυρίως τη δυναμική και τον προβληματισμό μου».
Προκύπτει, έτσι, μια ιστορία του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα και της πρώτης εικοσαετίας του εικοστού πρώτου, μέσα από τη συγκρότηση των υποκειμένων, και παράλληλα η συγκρότηση του εαυτού μέσα από την ιστορία. Η αυτοεξιστόρηση της ζωής μιας γυναίκας που γεννήθηκε σε μια λαϊκή συνοικία της Αθήνας του Εμφυλίου, και η οποία στην εφηβεία και τα νεανικά της χρόνια έζησε δραστήρια τη Δικτατορία και τη Μεταπολίτευση· τα χρόνια της ωριμότητάς της περιλάμβαναν την εποχή της Αλλαγής και του Εκσυγχρονισμού, και η μετάβαση στη ζώνη του λυκόφωτος έγινε στη μακρά περίοδο της κρίσης. Θα διαβαστεί και ως αυτοπροσωπογραφία μιας γενιάς που έζησε στην εποχή των συλλογικών προσδοκιών.
Παράλληλα με την εξιστόρηση του βίου της με τη συνειδητοποίηση της υπό προθεσμία ζωής, η Μυρσίνη άρχισε να κρατά, με εξαιρετική ψυχραιμία και διαύγεια, ημερολόγιο του τέλους της. Ακόμη και όταν έφθιναν οι δυνάμεις της, επέμενε να καταγράφει τις σκέψεις της, στο μαγνητόφωνο που είχε δίπλα της, έως το ύστατο κείμενό της για την ανυπαρξία.
Αν έχει μια σπάνια ιδιαιτερότητα αυτή η συγκεκριμένη αφήγηση ζωής, συμπεριλαμβανομένου του ημερολογίου, είναι ότι ξεκινάει από τη γέννηση και φτάνει ώς τον θάνατο. Είναι ένας συνολικός αναστοχασμός του κύκλου της ζωής.
Η Μυρσίνη Ζορμπά (1949-2023), με σπουδές στο Δίκαιο, διετέλεσε εκδότρια («Οδυσσέας»), πρώτη διευθύντρια του ΕΚΕΒΙ, Ευρωβουλευτής, Υπουργός Πολιτισμού, ερευνήτρια πολιτισμικής πολιτικής και συγγραφέας, ιδρύτρια και πρόεδρος του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Ο Αντώνης Λιάκος, είναι ιστορικός, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Γιάννης Κτενάς
Η πολυθεΐα των αξιών στην πανδημία
Πολιτική και επιστημολογία ενός ιού
Μπορεί άραγε μια επιστήμη να υπαγορεύσει στους ανθρώπους ποιος είναι ο ορθός τρόπος να οργανώσουν τη ζωή τους; Μπορεί ένας ενιαίος και πανανθρώπινος Ορθός Λόγος να μας υποδείξει τι είναι ηθικά και πολιτικά σωστό και τι λάθος; Ο Max Weber θεωρούσε πως όχι: υπάρχουν πολλοί, διαφορετικοί και δυνάμει αλληλοσυγκρουόμενοι τρόποι να προσανατολίσει κανείς τις πράξεις του. Η ελευθερία από ένα σημείο και μετά συγκρούεται με την ασφάλεια, η οικονομική ανάπτυξη με την πολιτική ισότητα και την προστασία του πλανήτη. Οφείλει κανείς να αποφασίσει ανάμεσα σε περισσότερες εναλλακτικές, να επιλέξει ή έστω να επιχειρήσει έναν συμβιβασμό. Χρησιμοποιώντας τη μεταφορά της πολυθεΐας των αξιών, ο Weber τόνιζε ότι, προκειμένου να τιμήσει κανείς τον Άρη, πρέπει ενίοτε να ασεβήσει προς την Αφροδίτη. Με άλλα λόγια, η προσήλωση σε μια αξία ενδέχεται να απαιτεί τη θυσία κάποιας άλλης.
Αυτή η ιδέα μπορεί να αποδειχθεί γόνιμη και στην εξέταση πολλών κοινωνικών, πολιτικών και επιστημονικών όψεων της πρόσφατης πανδημίας. Οι πολεμικές στην εποχή του Covid χαρακτηρίστηκαν από έντονο πάθος και οδήγησαν συχνά στην ασυνεννοησία. Όλοι και όλες τείναμε να θεωρήσουμε παράλογους, ανορθολογικούς ή απλούστατα τρελούς όσους διαφωνούσαν μαζί μας σε θεμελιώδη ζητήματα όπως ο εμβολιασμός και τα περιοριστικά μέτρα. Ωστόσο, είναι πιθανό πολλές από τις πανδημικές διαφωνίες, οι οποίες δίχασαν πρώην συμμάχους και έφεραν κοντά ανθρώπους που μέχρι πρότινος διαφωνούσαν σχεδόν στα πάντα, να οφείλονταν σε σημαντικό βαθμό στην πρόταξη διαφορετικών αξιών. Η ελευθερία της μετακίνησης και της συνάθροισης συγκρουόταν με την (αυτο)προστασία της υγείας, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματος προσέκρουε στην αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης προς τα πιο ευάλωτα υποκείμενα.
Φυσικά, η αναγνώριση της πολλαπλότητας, της ποικιλίας και εντέλει της συγκρουσιακότητας των αξιών δεν οδηγεί αναγκαστικά σε μια σχετικιστική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία, απλούστατα, «καθένας βλέπει τα πράγματα διαφορετικά». Συνομιλώντας με το έργο στοχαστών όπως ο Kant, η Arendt, ο Adorno και ο Καστοριάδης, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι χρειαζόμαστε κριτήρια με βάση τα οποία να μπορούμε να ελέγξουμε τόσο τις επιστημονικές όσο και τις ηθικοπολιτικές στάσεις και απόψεις των υποκειμένων, αφήνοντας ταυτόχρονα ανοιχτό έναν χώρο διαβούλευσης, ορθολογικής επιχειρηματολογίας και πολιτικής διαμάχης.
Ο Γιάννης Κτενάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1991 και σπούδασε νομικά στην ίδια πόλη. Είναι διδάκτορας πολιτικής φιλοσοφίας και κοινωνικής θεωρίας του Παντείου Πανεπιστημίου και μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Kaboom. Μέρος της μεταδιδακτορικής έρευνάς του έχει πραγματοποιηθεί στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ και στο Institut für die Wissenschaften vom Menschen στη Βιέννη. Το βιβλίο του Το πρόβλημα της θεμελίωσης των αξιών κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Πόλις.
Νικόλας Αλ. Σεβαστάκης
Πολιτική χειραφέτηση και κοινωνική κριτική
Μια περιήγηση στις αντινομίες και στις υποσχέσεις της πολιτικής, από τον Μαρξ μέχρι ορισμένους σύγχρονους στοχαστές της δημοκρατικής χειραφέτησης. Σε μια σειρά από κεφάλαια που λειτουργούν ως «μαθήματα εισαγωγής», ο Νικόλας Σεβαστάκης προσεγγίζει γνωστά και σχετικά άγνωστα ονόματα της νεότερης και σύγχρονης σκέψης. Ο Μαρξ, ο Τοκβίλ και ο Νίτσε συναντούν εδώ τον μύστη του ανθρωπιστικού σοσιαλισμού Πιερ Λερού και τον φιλόσοφο της ρεπουμπλικανικής αδελφοσύνης Ζιλ Μπαρνί. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, ο συγγραφέας εξετάζει τα διακριτά ίχνη του σύγχρονου ρεπουμπλικανικού προβληματισμού για την κυριαρχία, τη σχέση με το κράτος και τον περιορισμό της ιδιωτικής ή κρατικής αυθαιρεσίας.
Οι νεωτερικές αστικές κοινωνίες έχουν ως θεμέλιο το άτομο και τις αξιώσεις του από την Πολιτεία και τους άλλους. Η προτεραιότητα του ατόμου, της ελευθερίας ή της ευτυχίας του, έγινε συστατικό στοιχείο μιας μακραίωνης πολιτισμικής και κοινωνικής εξέλιξης. Πώς μπορεί να χειριστεί ο πολιτικός στοχασμός αυτή την πρόκληση και τις αποσταθεροποιητικές συνέπειες που έχει για την οργάνωση και την κουλτούρα των σύγχρονων κοινωνιών;
Οι απαντήσεις που δόθηκαν από τον δέκατο ένατο αιώνα (και εξακολουθούν με αναλυτικό τρόπο μέχρι σήμερα) εμφορούνται από μικρότερες ή ριζικές και καταλυτικές φιλοδοξίες. Ο Μαρξ και η ριζοσπαστική παράδοση θα επιμείνουν στη δομική αδυναμία της αστικής καπιταλιστικής κοινωνίας να συγκροτήσει κάποιο κοινό καλό, αφού αυτή η μορφή κοινωνίας βασίζεται στα εγωιστικά συμφέροντα και στις ταξικές διαιρέσεις. Άλλοι στοχαστές όμως, μέσα ή γύρω από τη φιλελεύθερη παράδοση, θα σταθούν στη δημιουργικότητα του ατομικισμού, προσβλέποντας κυρίως σε έξυπνους φιλελεύθερους θεσμούς. Τέλος, μια άλλη οικογένεια πολιτικής σκέψης, ο νεότερος ρεπουμπλικανισμός, ισχυρίζεται ότι η ατομικότητα διασφαλίζει αποτελεσματικά την ανεξαρτησία της μέσα από τους νόμους ενός αληθινού δημοκρατικού κράτους και τον έλεγχο των αυθαίρετων εξαρτήσεων του ατόμου από ισχυρές ιδιωτικές εξουσίες.
Στο παρόν βιβλίο αναδεικνύεται η συζήτηση για τη δυνατότητα να συνδεθούν μια πολιτική, μια κοινωνική και μια οικολογική (πλέον) οπτική της χειραφέτησης, με στόχο τη βαθιά μεταρρύθμιση των φιλελεύθερων δημοκρατιών και του ηθικού τους θεμελίου.
Ο Νικόλας Αλ. Σεβαστάκης γεννήθηκε στο Καρλόβασι Σάμου το 1964. Από το 1999 διδάσκει πολιτική φιλοσοφία, αρχικά στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και, στη συνέχεια και μέχρι σήμερα, ως καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ. Έχει συνεργαστεί επί σειρά ετών με εφημερίδες (Ελευθεροτυπία, Αυγή, Βήμα) και περιοδικά (Νέα Εστία, Σημειώσεις, Σύγχρονα Θέματα, The Books’ Journal, FREAR). Από τις αρχές του 2015 συνεργάζεται σε τακτική βάση με τη Lifo με στήλες ιδεών. Ζει στη Θεσσαλονίκη. Τελευταία δοκίμια πολιτικού στοχασμού: Φαντάσματα του καιρού μας: Αριστερά, κριτική, φιλελεύθερη δημοκρατία (Πόλις, 2016), Ταξίδι στο Άγνωστο: Φιλελεύθερη δημοκρατία και κρίση πολιτισμού (Στερέωμα, 2020). Έχει μια παράλληλη λογοτεχνική πορεία, με τελευταίο το μυθιστόρημα Καταγωγή ή οι ιστορίες των άλλων (Πατάκης, 2023).
Συλλογικό έργο
Μισός αιώνας εκλογές
Συζητώντας για τις αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης
Επιμέλεια: Πέτρος Ιωαννίδης-Ηλίας Τσαουσάκης
Στο βιβλίο αυτό καταγράφεται μια σημαντική πτυχή της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας: όλες οι εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις της μεταπολιτευτικής περιόδου 1974-2023.
Κεντρικό πυρήνα και βάση του παρόντος τόμου αποτελούν 17 podcasts, συζητήσεις με σημαντικούς συνομιλητές, ακαδημαϊκούς, ειδικούς της πολιτικής επιστήμης, της επικοινωνίας, της ιστορίας και της δημοσιογραφίας, γνώστες της κάθε εκλογικής αναμέτρησης και της αντίστοιχης ιστορικής περιόδου που καθένας και καθεμία πραγματεύεται.
Η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του ψηφιακού αρχείου συζητήσεων και την επακόλουθη έκδοση του βιβλίου προέκυψε έπειτα από μακρές συζητήσεις των δύο επιμελητών με τον αείμνηστο ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Ηλία Νικολακόπουλο, που ήταν και ο επιστημονικός υπεύθυνος της σειράς.
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος, βαθύς γνώστης της εκλογικής ιστορίας της χώρας, φιλοδοξούσε μέσα από την καταγραφή των εκλογικών αναμετρήσεων να ιχνηλατήσουμε την πολιτική διαδρομή των τελευταίων 50 ετών, να αναλύσουμε περιεκτικά την κατάσταση που επικρατούσε κάθε περίοδο στα κόμματα, να εντοπίσουμε τα αίτια που οδήγησαν σε νίκες ή ήττες, αλλά και να φωτίσουμε τα πρόσωπα, τους πρωταγωνιστές, τους κερδισμένους και τους ηττημένους αυτών των αναμετρήσεων.
Στα κείμενα του παρόντος τόμου αναδεικνύονται οι ιδιαιτερότητες της κάθε εκλογικής μάχης, τα σημεία επαφής, ο ρόλος της διεθνούς κατάστασης, οι ατζέντες των κομμάτων και, φυσικά, η εκλογική γεωγραφία και συμπεριφορά, ο τρόπος με τον οποίο ψήφισαν οι πολίτες.
Η περιπλάνηση σε όλες αυτές τις εκλογικές αναμετρήσεις της είναι και ένας τρόπος να προσπαθήσουμε να βρούμε μια απάντηση στο ερώτημα: Τι είναι, τελικά, η Μεταπολίτευση; Είναι, πάνω απ’ όλα, Δημοκρατία, κοινοβουλευτισμός, λύση του Πολιτειακού που ταλάνιζε για δεκαετίες τη χώρα, ευρωπαϊκή πορεία, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Είναι όμως και πελατειακό κράτος, λαϊκισμός, συντηρητικές συντεχνίες, μεγάλα και μικρά συμφέροντα, πτώχευση και μνημόνια. Μια ιστορία μεγάλων επιτευγμάτων αλλά και μεγάλων αντιφάσεων. Μια περίοδος που αποτιμάται θετικά από τους πολίτες, παρά τη συστηματική, με διαφορετικές αφετηρίες και επιδιώξεις, προσπάθεια συνολικής απαξίωσης της Μεταπολίτευσης και των κατακτήσεών της, η οποία εντάθηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και συνεχίζεται κατά κύματα μέχρι τις μέρες μας.
Οι συγγραφείς του τόμου με αλφαβητική σειρά:
Ευτύχης Βαρδουλάκης, Γιάννης Βούλγαρης, Βασιλική Γεωργιάδου, Πέτρος Ιωαννίδης, Παναγιώτης Κουστένης, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Θοδωρής Λιβάνιος, Νίκος Μαραντζίδης, Γιάννης Μαυρής, Γεράσιμος Μοσχονάς, Ρούλα Νέζη, Ηλίας Νικολακόπουλος, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Κώστας Πουλάκης, Πάνος Σταθόπουλος, Ευτυχία Τεπέρογλου, Ηλίας Τσαουσάκης, Παύλος Τσίμας.
Photo credit: Ioann-Mark Kuznietsov, Unsplash