Το 2017 για τους λάτρεις της τέχνης προμηνύεται, αν μη τι άλλο, πυρετώδες. Πρώτα από όλα, είναι η χρονιά της λεγόμενης «Μεγάλης Περιήγησης» (Grand Tour) για τη σύγχρονη τέχνη, μια συγκυρία που συμβαίνει κάθε δέκα χρόνια, όταν τρεις κορυφαίες εκθέσεις, η Biennale της Βενετίας, η Documenta και το Münster Sculpture Project συμπίπτουν. Η 57η Biennale της Βενετίας με τίτλο Viva Arte Viva θέτει τους καλλιτέχνες στο επίκεντρο και φέρει μια περισσότερο προσωπική, παρά πολιτική χροιά. Από την άλλη, το πολιτικό της πρόσωπο έχει ήδη δείξει η Documenta14, που για πρώτη φορά πέραν του Κάσελ, έβαλε στο χάρτη την Αθήνα, με τις δημόσιες δράσεις να κατακλύζουν το Πάρκο Ελευθερίας ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβρη. Μια πληθώρα από ετήσιες φουάρ και Biennale έρχεται να προστεθεί στην ατζέντα της νέας χρονιάς, με σημαντικότερες τη Biennale του Whitney, της Sharjah και της Κωνσταντινούπολης.
Τα μεγάλα μουσεία της Ευρώπης έχουν ήδη παρουσιάσει ένα πλούσιο πρόγραμμα εκθέσεων για το 2017 και ως συνήθως, ποικίλλει από τους μεγάλους κλασικούς στους μοντέρνους με αναδρομικές περισσότερο ή λιγότερο αναμενόμενες, που φιλοδοξούν να φέρουν μια νέα ματιά στο πολυ-ιδωμένο, ή σύγχρονους δημιουργούς και επίκαιρα επιμελητικά projects. Ακολουθεί μια επιλογή από εκθέσεις που σας προτείνουμε να επισκεφτείτε φέτος, πραγματικά ή έστω..ψηφιακά! Άλλωστε, όσο οι καιροί δυσκολεύουν, η ανάγκη για επαφή με την Τέχνη γίνεται σχεδόν ενστικτώδης, καθώς μας επιτρέπει την ίδια στιγμή, είτε να ξεφύγουμε από την πραγματικότητα, είτε, ακόμη καλύτερα, να συνδεθούμε περισσότερο μαζί της.
Στο Λονδίνο, αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η έκθεση Queer British Art 1861-1967 που εγκαινιάζεται τον Απρίλιο στην Tate Britain. Στην επέτειο των πενήντα χρόνων από την μερική αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας το 1967 στην Αγγλία, η έκθεση αποτελεί την πρώτη στο είδος της που παρουσιάζει έργα σχετικά με τις LGBTQ κοινότητες, προερχόμενα από μια εποχή που η αντίληψη για το φύλο και τη σεξουαλικότητα ήταν ριζικά διαφορετική και η ελευθερία έκφρασης περιορισμένη. Μέσα από έργα που ποικίλλουν από πολύ προσωπικά έως πολιτικά, ζωγραφική, σχέδια, φωτογραφίες, βίντεο, καθώς και αρχειακό υλικό & εφήμερα, η έκθεση φιλοδοξεί να φωτίσει στιγμές μιας πορείας εκατό χρόνων, όπως βιώθηκε και εκφράστηκε από διαφορετικές προσωπικότητες, μεταξύ άλλων τους Cecil Beaton, Francis Beacon, Claude Cahun, Dora Carrington, Duncan Grant, David Hockney, Laura Knight, Simeon Solomon.
→ ‘Queer British Art 1861-1967’, Tate Britain, Λονδίνο, 5 Απριλίου – 1 Οκτωβρίου 2017
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το Victoria & Albert Museum σε ένα επίκαιρο μετα-Brexit κλίμα μας προκαλεί να σκεφτούμε την Ευρώπη 2000 χρόνια μετά, με την έκθεση Collecting Europe σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Goethe. Πως θα αυτοπροσδιορίζεται η Ευρώπη, και πως θα μοιάζει η τωρινή μας κατάσταση το 4017; Με την απόσταση ασφαλείας που τους δίνει ο υποτιθέμενος ιστορικός χρόνος, δώδεκα καλλιτέχνες οραματίζονται μια sci-fi Ευρώπη που απηχεί τα σημερινά ζητήματα, το Brexit, την εκλογή Trump, την ανάδειξη των ακροδεξιών, τη μετακίνηση πληθυσμών. Συμμετέχουν οι Rosa Barba, Thibaut de Ruyter, Raqs Media Collective, Jasleen Kaur κ.ά. Η έκθεση θα περιλαμβάνει διαδραστικά πρότζεκτ, εγκαταστάσεις, γλυπτά, βίντεο & περφόρμανς σε διάφορα σημεία του μουσείου, ενώ στα πλαίσια ενός ευρύτερου φεστιβάλ θα πλαισιωθεί από συζητήσεις, προβολές και εργαστήρια ανοιχτά στο κοινό.
→ ‘Collecting Europe’, Victoria & Albert Museum, Λονδίνο, 1 – 7 Φεβρουαρίου 2017
Στην παράδοση των επετειακών εκθέσεων, το 2017 έχει πολλά να προσφέρει & δεν είναι λίγοι οι επιμελητές που αξιοποιούν την ευκαιρία. Εκατό χρόνια κλείνουν φέτος από την Ρωσική Επανάσταση και πολλά μουσεία παγκοσμίως, όπως το MoMA, η Tate, το Μουσείο Design του Λονδίνου αφιερώνουν εκθέσεις τους στη Ρωσική Πρωτοπορία. Ειδικότερα, η Royal Academy του Λονδίνου, με την έκθεση Revolution: Russia 1917-32 επιχειρεί να καλύψει διεξοδικά το ριζοσπαστικό κλίμα μιας πρωτοφανούς περιόδου για τις τέχνες, το design και την αρχιτεκτονική. Με σημαντικά έργα, καλλιτεχνών όπως οι Kandinsky, Malevich, Chagall και οι Κονστρουκτιβιστές, καθώς και με υλικό από τον κινηματογράφο, τη μουσική, τη λογοτεχνία και την καθημερινότητα, οι επισκέπτες θα παρακολουθήσουν το χρονικό μιας εποχής που η δημιουργικότητα και ο πειραματισμός φαινόταν να μην έχουν όρια, και το πώς αυτή σταδιακά καταστάλθηκε με την άνοδο του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού, και αποκορύφωμα την επίσημη επιβολή του το 1932 ως τη μόνη αποδεκτή καλλιτεχνική έκφραση.
→ ‘Revolution: Russia 1917-32’, Royal Academy, Λονδίνο, 11 Φεβρουαρίου – 17 Απριλίου 2017
Στο Λονδίνο πάντα, η πολύ αναμενόμενη έκθεση του θρυλικού Αμερικανού καλλιτέχνη Jean-Michel Basquiat (1960-1988), Basquiat: Boom for Real εγκαινιάζεται τον Σεπτέμβριο του 2017. Η έκθεση πρόκειται να είναι η μεγαλύτερη μέχρι τώρα στην Αγγλία για τον Basquiat, το παιδί-θαύμα της underground σκηνής της Νέας Υόρκης που εξελίχθηκε σε ένα από τους σημαντικότερους σύγχρονους καλλιτέχνες με τεράστια απήχηση, παρά την τόσο σύντομη πορεία του. Περισσότερα από 100 έργα, διάσημα και λιγότερο γνωστά του θα περιλαμβάνει η έκθεση, ενώ θα αναδειχθούν νέα πεδία έρευνας που φωτίζουν την καλλιτεχνική του πορεία, ιδιαίτερα σε σχέση με τη μουσική, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση.
→ ‘Basquiat: Boom for Real’, Κέντρο Τεχνών Barbican, Λονδίνο, από 21 Σεπτεμβρίου 2017
Συνεχίζοντας με τις επετειακές εκθέσεις, το Παρίσι θα τιμήσει τα 100 χρόνια από το θάνατο του διασημότερου γλύπτη του και πατέρα της μοντέρνας γλυπτικής, Auguste Rodin (1840-1917). Ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων και εκθέσεων, επεκτείνεται σε διάφορους χώρους ανά το Παρίσι και τον κόσμο. Το Μουσείο Rodin έχει σίγουρα την τιμητική του, καθώς θα φιλοξενεί καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς σχετικές εκθέσεις, ενώ το Grand Palais εγκαινιάζει την Rodin, H Έκθεση της Εκατονταετηρίδας τον Μάρτιο του 2017. Η έκθεση που θα φιλοξενήσει 200 έργα περίπου, υπόσχεται μια νέα ματιά στην επίδραση που είχε το έργο του σε μεταγενέστερους καλλιτέχνες, όπως τους Brancusi, Picasso, Matisse, Giacometti, Beuys, Baselitz κ.ά.
→ ‘Rodin, l’exposition du centenaire’, Grand Palais, Παρίσι, 22 Μαρτίου – 31 Ιουλίου 2017
Το Λούβρο, παρόλο που πρόσφατα ανακοίνωσε ότι στον απόηχο των τρομοκρατικών χτυπημάτων, το 2016 σημειώθηκε σημαντική μείωση του ποσοστού επισκεπτών σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, φαίνεται να παραμένει ως το πιο δημοφιλές μουσείο τέχνης παγκοσμίως. Στην καρδιά του προγράμματός του το 2017 θα υποδεχτεί μια μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στον Vermeer και το είδος της ρωπογραφίας, όπως αναπτύχθηκε από τον ίδιο και άλλους ζωγράφους του Χρυσού Αιώνα της Ολλανδικής ζωγραφικής. Αλλά το 2017 θα είναι η χρονιά που από ό,τι φαίνεται, μετά από πολλές αναβολές θα εγκαινιαστεί το νέο Λούβρο στο Άμπου Ντάμπι. Το αμφιλεγόμενο και υπερβολικά φιλόδοξο εγχείρημα, έργο του αρχιτέκτονα Jean Nouvel στο τεχνητό νησί Saadiyat, πρόκειται να λειτουργεί ανεξάρτητα από το ομώνυμό του.
→ ‘Vermeer et les maîtres de la peinture de genre’, Λούβρο, Παρίσι, 22 Φεβρουαρίου – 22 Μαΐου 2017
Μια άλλη επέτειο εκατονταετηρίδας γιορτάζει τη νέα χρονιά το Άμστερνταμ και ιδιαίτερα το Stedelijk Μουσείο Μοντέρνας & Σύγχρονης Τέχνης: τα 100 χρόνια από την ίδρυση του πρωτοποριακού κινήματος De Stijl. Με σειρά εκθέσεων όλη τη χρονιά το Stedelijk μας ξανασυστήνει το De Stijl και τους πρωτοπόρους του Piet Mondrian, Theo van Doesburg, Gerrit Rietveld, ρίχνει φως στη σχέση του κινήματος με τη Ρωσική Πρωτοπορία, μας γνωρίζει αποστάτες του, αλλά και διερευνά τον απήχησή του μέχρι σήμερα.
→ ‘100 Years of De Stijl’, Stedelijk Μουσείο, Άμστερνταμ, εκθέσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 2017
Μια μεγάλη αναδρομική του έργου του Bill Viola, του πρωτοπόρου της video-art θα παρουσιαστεί στο Palazzo Strozzi στη Φλωρεντία. Η έκθεση θα διατρέχει όλη την πορεία του, από τους πρώτους πειραματισμούς του 1970 μέχρι τις βίντεο-εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας του 2010. Η αρχιτεκτονική και η αναγεννησιακός χαρακτήρας του Palazzo Strozzi θα αξιοποιηθούν κατά το μέγιστο, ώστε να ανοίξει ένας διάλογος ανάμεσα στο κλασικό και το σύγχρονο, αλλά και να αναδειχθεί η ιδιαίτερη σχέση του καλλιτέχνη με την πόλη.
→ ‘Bill Viola’, Fondazione Palazzo Strozzi, Φλωρεντία, 10 Μαρτίου – 23 Ιουλίου 2017
Τέλος, στο μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Αμβούργου θα παρουσιαστεί μια ομαδική έκθεση με ενδιαφέρουσα επιμελητική ματιά πάνω στην έννοια της αναμονής. Ο τίτλος της έκθεσης Waiting. Between Power and Possibility φανερώνει τις πτυχές προσέγγισης. Τη θετική διάσταση από τη μια, παρόλο που η αναμονή στον χαοτικό ρυθμό της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας συχνά καθίσταται αφόρητη, δυνητικά προσφέρει άπειρες ευκαιρίες για σκέψη, δημιουργικότητα και αυτεπίγνωση. Από την άλλη, η αναμονή συνδέεται με το κοινωνικό status, οι άνθρωποι σε θέσεις εξουσίας δεν περιμένουν, βάζουν – και κάνουν- άλλους να περιμένουν. Στον αντίποδα, στις ζωές των προσφύγων, οι έννοιες του χρόνου και της αναμονής παίρνουν τελειώς διαφορετικές διαστάσεις. Μεταξύ άλλων συμμετέχουν με έργα τους οι Elmgreen & Dragset, Ceal Floyer, Andreas Gursky, Duane Hanson, Jiří Kovanda, Roman Ondák, Ursula Schulz-Dornburg, Tobias Zielony κ.ά.
→ ‘Waiting. Between Power and Possibility’,Kunsthalle Hamburg, 17 Φεβρουαρίου – 18 Ιουνίου 2017
Λεζάντες:
1. ‘Queer British Art 1861-1967’, Tate Britain – Simeon Solomon, Sappho and Erinna in a Garden at Mytilene 1864, © Tate
2. ‘Collecting Europe’, Victoria & Albert Museum – Visualisation of ‘4017 Enacted’ tour through the V&A Galleries. © Common Initiative and Onkar Kular
3. ‘Basquiat: Boom for Real’, Barbican – Jean-Michel Basquiat, Hollywood Africans, 1983. Courtesy Whitney Museum of American Art © Artists Rights Society (ARS), New York/ ADAGP, Paris
4. ‘Waiting. Between Power and Possibility’, Kunsthalle Hamburg – Tobias Zielony, Lee_Chunk, 2000 from the series Car Park © Tobias Zielony