Πρόκειται για την έκθεση που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2014, στο Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος στην Αθήνα, με αφορμή τη συμπλήρωση 110 ετών από τη γέννηση του Ξενοφώντος Ζολώτα. Η ίδια έκθεση έχει παρουσιαστεί μέχρι τώρα στο Βόλο, τη Ρόδο, τα Ιωάννινα, τα Χανιά, την Πάτρα και την Καβάλα.
Η έκθεση
Ο Ξενοφών Ζολώτας (1904-2004) υπήρξε πολύπλευρη προσωπικότητα και ήταν ο μακροβιότερος Διοικητής στην ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος. Διετέλεσε καθηγητής Πανεπιστημίου (1928-1968), Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (1955-1967 και 1974-1981), μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1952-2004), υπουργός υπηρεσιακών κυβερνήσεων (1952, 1974) και Πρωθυπουργός (1989-1990).
Η έκθεση ακολουθεί την πορεία της ζωής του Ζολώτα από τα παιδικά και νεανικά του χρόνια, τις σπουδές του στην Αθήνα και τη Λειψία και τα πρώτα του βήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών έως τις θητείες του στη Διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος, το συγγραφικό έργο του και τη διεθνή αναγνώρισή του.
Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα:
1. Φωτογραφικό υλικό και σπάνια έγγραφα από το προσωπικό αρχείο του Ζολώτα, που αφορούν την παιδική και νεανική του ηλικία και τις σπουδές του στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
2. Τεκμήρια που αφορούν το πανεπιστημιακό έργο του Ζολώτα, την εκλογή του στην Ακαδημία Αθηνών (1952) και το συγγραφικό του έργο την περίοδο 1926-1955.
3. Σκηνογραφική αναπαράσταση του γραφείου του στην Τράπεζα της Ελλάδος, με αυθεντικό προσωπικό και υπηρεσιακό υλικό και προβολή της εκπομπής «Μονόγραμμα» από το αρχείο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.
4. Ο Ζολώτας ως Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και η συμβολή του στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας: Παρουσιάζεται φωτογραφικό, οπτικοακουστικό και αρχειακό υλικό από τη θητεία του ως Συνδιοικητή (1944-1945) και Διοικητή (1955-1967, 1974-1981), καθώς και από την περίοδο της δικτατορίας κατά την οποία είχε παραιτηθεί.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το υλικό για την έκθεση προέρχεται κυρίως από το Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας της Ελλάδος. Υλικό έχουν προσφέρει επίσης η Ακαδημία Αθη¬νών, το Ίδρυμα Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής, η ΕΡΤ, η Ηρώ και ο Γιώργος Σγουράκης για την εκπομπή «Μονόγραμμα», καθώς και ο Οίκος Ζολώτα.
Ο κατάλογος της έκθεσης
Με αφορμή την έκθεση, το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδος (ΚΕΠΟΕΤ), το οποίο έχει τη γενική επιμέλεια της έκθεσης, εξέδωσε δίγλωσσο κατάλογο των εκθεμάτων, με την επιστημονική επιμέλεια του καθηγητή της Ιστορίας Οικονομικών Θεωριών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Μιχάλη Ψαλιδόπουλου.
Ο κατάλογος, με πρόλογο του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, παρακολουθεί τη ζωή του Ζολώτα, το συγγραφικό και ακαδημαϊκό έργο του, το έργο του στην Τράπεζα της Ελλάδος και τις καινοτομίες που εισήγαγε, τη συνεισφορά του στην πολιτική ζωή, τη διεθνή του αναγνώριση, καθώς και την ανθρώπινη πτυχή της προσωπικότητάς του.
Το κτήριο του Καταστήματος Σάμου
Το Υποκατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος στη Σάμο ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Ιανουάριο του 1934, ενώ από το 1931 λειτουργούσε ως απλό Πρακτορείο. Επί σειρά ετών ήταν υπεύθυνο για την εφαρμογή στο νησί της πολιτικής της Τράπεζας για τη χρηματοδότηση ευαίσθητων τομέων της οικονομίας, όπως του καπνεμπορίου, της βυρσοδεψίας και του εξαγωγικού εμπορίου. Σημαντική ήταν η συμβολή του και στην ανάπτυξη της βιοτεχνίας του νομού, αφού χρηματοδότησε μεγάλο αριθμό βιοτεχνών της Σάμου και της Ικαρίας. Παράλληλα, άσκησε κοινωνική δράση με οικονομικά και υλικά μέσα, ενισχύοντας πολλούς τοπικούς παράγοντες στο κοινωφελές τους έργο.
Έως το 1940, το Υποκατάστημα της Σάμου στεγαζόταν σε μισθωμένο οίκημα, αλλά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μεταφέρθηκε στο σημερινό ιδιόκτητο κτήριο στην προκυμαία. Το κτήριο, το οποίο σχεδίασαν οι αρχιτέκτονες της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Τράπεζας της Ελλάδος Κ. Παπαδάκης και Μ. Κανάκης, είναι επηρεασμένο από τον μοντέρνο κλασικισμό του Μεσοπολέμου. Αποτελείται από δύο ορόφους, με την αίθουσα συναλλαγών στο ισόγειο και την κατοικία του διευθυντή στον όροφο.
Στο βιβλίο «Τράπεζα της Ελλάδος – Τα κτίρια», η αρχιτέκτων και καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής του Ε.Μ.Π. Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη αναφέρεται στα αρχιτεκτονικά σχέδια του έργου, επισημαίνοντας ότι «στην περίπτωση του υποκαταστήματος Σάμου έχουμε δύο παραλλαγές της λύσης, τη μία με την κεντρική είσοδο στο κέντρο και τη δεύτερη, που πραγματοποιήθηκε, να έχει μετακινηθεί πλάγια, δίνοντας έτσι την ευκαιρία για μια καλύτερη οργάνωση της κάτοψης, δεδομένου ότι το συνολικό εμβαδόν του καταστήματος είναι σχετικά μικρό». Προσθέτει δε ότι «ξεχωριστή προσοχή έχει δοθεί στα κιγκλιδώματα, τις σιδεριές, τις μαρμάρινες λεπτομέρειες» και συμπληρώνει: «για μία ακόμη φορά επιβεβαιώνεται η σοβαρότητα και η ευσυνειδησία με την οποία το επιτελείο της Τεχνικής Υπηρεσίας διαχειριζόταν κάθε θέμα που αναλάμβανε, από τα γενικά σχέδια μέχρι την τελευταία ροζέτα».
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Εξώφυλλο του εβδομαδιαίου περιοδικού Εικόνες με τον Ξενοφώντα Ζολώτα και τη σύζυγό του στην κατοικία τους, 10.3.1967