Πρόκειται για μια ενότητα ζωγραφικών κυρίως έργων που μας αποκαλύπτονται μέσα από τη συνομιλία της εικαστικού με την Ιστορικό και Κριτικό Τέχνης, Θάλεια Στεφανίδου. Η συνομιλία τους, έγινε στο εργαστήριο της Αλεξίας, στη Θεσσαλονίκη, στις 25 Μαΐου 2018, το απόγευμα.
Θάλεια: Έχουμε συνομιλήσει πολλές φορές γύρω από τη ζωγραφική σου. Σχετικά πρόσφατα ήταν για την ενότητα έργων σου που είχες ονομάσει Cloud in the Room και που εγώ την είχα χαρακτηρίσει ως αλληγορική αφήγηση λογικής και αισθήματος, θεωρώντας πως παρόλο που το σύννεφο ήταν θεματικά αναγνωρίσιμο, στην ουσία λειτουργούσε ως αφορμή για να περιγραφούν ό,τι ονομάζουμε καθαρά ζωγραφικές ποιότητες.
Αλεξία: Κάπως έτσι λειτουργούν για μένα τα πράγματα. Πάντα με γοήτευαν θέματα καθημερινά και οικεία, που θα μπορούσε να τα θεωρήσει κανείς ακόμη και ασήμαντα για τη ζωγραφική. Η σταθερή ωστόσο αφορμή ήταν και είναι πάντα η ίδια η ζωγραφική πράξη, με την έννοια μιας καθαρά βιωματικής εμπειρίας, αυτούσια απόλαυση. Αν θελήσουμε να ακολουθήσουμε, μια που το ανέφερες, το νήμα για την έννοια σύννεφο, έναν τόπο ή έναν μη-τόπο, στην εξέλιξη της διαδικασίας το σύννεφο διαλύει την αφηγηματική του οντολογία, χάνει την περιγραφική του αφήγηση για να απομείνει η ζωγραφική, ως κατάθεση και οπτική αντίληψη με χρωματικές μόνο ποιότητες. Εξάλλου, το χρώμα ήταν πάντα σημαντικό για μένα, αλλά σταδιακά καταλαμβάνει τη θέση του θέματος. Σ’ αυτήν την ενότητα, ο τίτλος είναι The Land-Escape Project, που περιλαμβάνει την αναφορά στις αρχικές αφορμές, στις εικόνες τόπων και ουρανών αλλά και τη δική μου ζωγραφική απόδραση.
Θ. Πολλές φορές κάνεις χρήση του ρηματικού λόγου στα έργα σου. Γράμματα ή λέξεις ως ζωγραφικά ρεάλια και αυτά επίσης. Μίλησε για αυτή τη χρήση λόγου.
Α. Και η γραφή λειτουργεί ως εικαστικό μέσο. Ο λόγος εισάγεται ως υπενθύμιση της ζωγραφικής. Γι’ αυτό και οι λέξεις που κατασκευάζω είτε αναφέρονται σε εικόνες, είτε αναφέρονται στη ζωγραφική διαδικασία και στα μέσα της, blue-unwhite ή white-unblue, σαν χρώματα σε παλέτα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Θ. Ζωγραφίζεις επίσης και με κλωστές. Ζωγραφίζεις κεντώντας ή κεντάς ζωγραφίζοντας. Σε κάθε περίπτωση είναι σαν να “υφαίνεις” ουτοπικές γεωγραφίες.
Α. Όντως, πρόκειται για μια άλλου τύπου βιωματική ζωγραφική εμπειρία, μια πρακτική τελετουργική, όπου μετράς αποστάσεις, γεμίζεις το κενό με ρυθμικές επαναλήψεις, αφήνεις κενά και ασυνέχειες, τονίζεις με επίμονες βελονιές κάποια κέντρα. Η μια ανάγνωση είναι ότι πρόκειται για σχέδιο σε καμβά, με μια άλλη όμως προσέγγιση δεν είναι παρά μια η ίδια η ζωγραφική επιφάνεια, που ανακυκλώνει τον εαυτό της. Το νήμα έχει τόσες αναφορές, ενώνει, και ταυτόχρονα τραυματίζει, εγγράφεται μ’ έναν βίαιο τρόπο στο πανί, χωρίς να επιδεικνύει τη βιαιότητα της διαδικασίας. Όλα τα ζωγραφικά μέσα διαθέσιμα και ουσιαστικά back to basics της ζωγραφικής: ύφασμα, επιφάνεια, φόρμα, σχέδιο, και κυρίως χρώμα.
Θ. Οι διαφορετικές τεχνικές, μερικές φορές και επινοημένες, ρίχνονται σε ανοιχτή διαμάχη μεταξύ τους κι άλλοτε εναρμονίζονται, όπως περίπου συμβαίνει και με τη σκέψη που προσπαθεί να ξετυλιχτεί. Σε όλη αυτή την εικαστική περιπέτεια πόσο αφήνεις το τυχαίο να παρεισφρήσει στο έργο σου;
Α. Το τυχαίο είναι μια ευτυχής συνάντηση και όλη η αντίφαση του να επιδιώκω το τυχαίο είναι ακόμη πιο συναρπαστική. Καθώς ωριμάζει κανείς, όλο και πιο εύκολα είναι σε θέση να αναγνωρίζει και να ενσωματώνει το τυχαίο στο έργο του. Εξάλλου, το παιχνίδι με το τυχαίο σου επιτρέπει να παίζεις με την ειρωνεία και το παράδοξο, όπως και να αμφισβητείς αναγνωρισμένες αξίες της ζωγραφικής. Πάντως, με περισσότερο ή λιγότερο παρόν το τυχαίο, μου είναι πάντα απαραίτητο να δομώ στη ζωγραφική μου, μια εσωτερική συνοχή.
Θ. Αν μιλούσαμε για αναφορές από το ζωγραφικό χώρο της ψευδαίσθησης, για μεγάλες πηγές από την Ιστορία της Τέχνης, τι ή ποιους θα ανακαλούσες;
Α. Αν μιλάμε για τους μεγάλους του προηγούμενου αιώνα η πνευματικότητα του Rothko, η δομημένη συγκρότηση του Mondrian και η λατρεία του χρώματος του Matisse, μια ετερόκλητη ίσως συνύπαρξη, εξακολουθούν να με συγκινούν, και σχεδόν να με εκπλήσσουν. Η συνέπεια και η ζωγραφική εμμονή της Tomma Abts και η σεμνότητα του έργου της Etel Adnan, με συγκινούν εξίσου, για να αναφέρω δύο μόνο σημερινούς καλλιτέχνες.
Σύντομo Βιογραφικό Σημείωμα
H Αλεξία Ξαφοπούλου, εικαστικός, ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αποφοίτησε με άριστα από το Τμήμα Εικαστικών & Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές Μaster of Fine Arts στο Central Saint Martin’s College of Art & Design στο Λονδίνο. Έχει πραγματοποιήσει 6 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 40 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει αποσπάσει, βραβεία, επαίνους και αναθέσεις παραγωγής έργων από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, όπως το Μουσείο Φρυσίρα-Αθήνα, η Biennale του Πεκίνου κ.α. Από τον Απρίλιο του 2015 έχει αναλάβει τη διεύθυνση της Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης.
