Η έκθεση Odysseus and the Bathers (O Οδυσσέας και οι λουόμενοι) αντλεί το θέμα και τον τίτλο της από το δοκίμιο του Chan, Odysseus as Artist (O Οδυσσέας ως καλλιτέχνης) (2017), το οποίο περιστρέφεται γύρω από τον όρο πολύτροπος. Δίνοντας στον όρο αυτό έννοιες όπως επινοητικότητα τρόπων ή υπεκφυγή ή διαρκής κίνηση, η έκθεση του Paul Chan είναι μια έκθεση σε κίνηση.
Παρουσιάζονται νέες παραγωγές αλλά και πρόσφατα έργα του καλλιτέχνη, κυρίως κινούμενα σώματα που λυγίζουν, στριφογυρίζουν και χτυπιούνται. Ο Chan αποκαλεί τις συγκεκριμένες υφασμάτινες μορφές «Bathers» (Λουόμενοι) και συμπεριλαμβάνονται σε μια μεγαλύτερη συλλογή έργων με τίτλο «Breathers» (Πνέοντες), τα οποία ο καλλιτέχνης ξεκίνησε το 2014. Το κάθε έργο αποτελείται από ένα υφασμάτινο «σώμα» σχεδιασμένο από τον Chan και προσαρμοσμένο σε τροποποιημένους ανεμιστήρες. Για την υλοποίησή τους συνδυάστηκαν ο σχεδιασμός και η κατασκευή καλουπιών με τη ραπτική, με στόχο να δημιουργηθούν διαφορετικά είδη και αποχρώσεις κίνησης.
Όπως λέει ο Chan, πρόκειται για έργα τέχνης που αναπνέουν, γλυπτά σε κίνηση που λειτουργούν ως τρισδιάστατες κινούμενες εικόνες. Τα έργα αυτά εκπληρώνουν τη δηλωμένη επιθυμία του Chan να απομακρυνθεί από τις σύγχρονες «εικόνες της οθόνης», επινοώντας νέα έργα κινούμενης εικόνας που υπερβαίνουν τη λογική του «καρέ».
Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης αποτελεί ένα ιδανικό περιβάλλον για τα συγκεκριμένα έργα, καθώς οφείλουν πολλά στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Τα έργα δανείζονται στοιχεία από τις αναφορές αρχαίων φιλοσόφων (Αριστοτέλης, Ηράκλειτος) για τη σχέση ανάμεσα στη ζωή (βίο), την ψυχή (anima), το πνεύμα (πνοή) και την κίνηση. Παράλληλα, στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, καλλιτέχνες όπως ο Cezanne και ο Matisse υιοθέτησαν το μοτίβο του «λουόμενου-bather» για να εκφράσουν τις αντιλήψεις σχετικά με το σώμα, τη σεξουαλικότητα και το γυμνό, τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και πολλά άλλα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η έκθεση θα συνοδευθεί από έναν κατάλογο σε έκδοση του ΝΕΟΝ και του εκδοτικού οίκου του Chan, Badlands Unlimited, σε σχεδιασμό του Kobi Benezri. Η έκδοση θα περιλαμβάνει μια εκτεταμένη εκδοχή του δοκίμιου του Chan Odysseus as Artist και ένα νέο δοκίμιο του Thorne.
Όπως σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης Sam Thorne, «Για τον Chan, οι συνεκδοχές του όρου πολύτροπος – καλλιτεχνικές, ηθικές, προσωπικές ή πολιτικές – έχουν αποτελέσει έναυσμα για πολλές σκέψεις. Στο Odysseus as Artist, υποστηρίζει ότι η πανουργία, η διαρκής επινοητικότητα τρόπων, είναι σημαντικό προσόν για έναν καλλιτέχνη. Η πανουργία, για τον Chan, συνδέεται στενά με τη δημιουργία στην τέχνη, καθώς συνιστά άσκηση της λογικής. Όπως διερωτάται στο δοκίμιό του, «Είναι δυνατόν να διευρύνουμε τους όρους που αφορούν τη σύγχρονη τέχνη χρησιμοποιώντας την αντίληψη της πανουργίας όπως εμφανίζεται στον Οδυσσέα; Και άραγε θα μπορούσε η πανουργία να αναδιατυπωθεί ως τρόπος του σκέπτεσθαι και του πράττειν που μας οδηγεί σε μία πληρέστερη απάντηση στο ερώτημα γιατί η τέχνη θα όφειλε να έχει σημασία στις μέρες μας;
»Πιστεύω ότι εν μέρει, αυτό που προσφέρει ο όρος πολύτροπος στον Chan, είναι η δυνατότητα μιας εξόδου κινδύνου, της υπεκφυγής, της διαρκούς κίνησης. Έναν τρόπο, όπως του αρέσει να λέει, να ξεγελάει την ίδια του τη μοίρα».
Στην έκδοση θα περιλαμβάνεται επίσης μια συζήτηση πάνω στην έννοια του «πολυτροπισμού» μεταξύ του καθηγητή Νικόλαου Σταμπολίδη, Διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, και της Ελίνας Κουντούρη, Διευθύντριας του ΝΕΟΝ.
Με την συνεργασία της Πρεσβείας των Η.Π.Α. στην Αθήνα.
Βιογραφικό Paul Chan
Ο Paul Chan (γεν. στο Χονγκ Κονγκ το 1973) είναι ένας καλλιτέχνης με έδρα τη Νέα Υόρκη. Το 1974 τιμήθηκε με το βραβείο Hugo Boss, ένα βραβείο που απονέμεται κάθε δύο χρόνια σε καλλιτέχνες που έχουν πραγματοποιήσει μια οραματική συνεισφορά στη σύγχρονη τέχνη. Μία αναδρομική έκθεση με τον τίτλο Selected Works οργανώθηκε από το ίδρυμα Schaulager στη Βασιλεία της Ελβετίας (11 Απριλίου έως 19 Οκτωβρίου 2014).
Το έργο του έχει παρουσιαστεί ευρύτατα σε πολλές διεθνείς εκθέσεις, ανάμεσά τους οι Plato in LA, Τhe Getty Villa (Λος Άντζελες, 2018), Documenta 13 (Κάσελ, 2012), Before The Law (Ludwig Museum, Κολονία, 2011-12), Making Worlds, 53rd Venice Biennale (Βενετία, 2009), Medium Religion (ZKM, Καρσλρούη, 2008), Traces du sacrê (Centre Pompidou, Παρίσι, 2008), 16th Biennale of Sydney (Σίδνεϊ, 2008), 10th International Istanbul Biennial (Κωνσταντινούπολη, 2007) και Whitney Biennial (Whitney Museum of Art, Νέα Υόρκη, 2006). Στις ατομικές εκθέσεις του περιλαμβάνονται οι My Laws are My Whores (The Renaissance Society and the University of Chicago, Σικάγο, 2009), Paul Chan: Three Easy Pieces (Carpenter Center for the Visual Arts, Harvard University, Κέμπριτζ, 2008), Paul Chan: The 7 Lights (Serpentine Gallery και New Museum, Λονδίνο, 2007–2008).
Το 2002, ο Chan συμμετείχε στην πρωτοβουλία Voices in the Widlerness, μία αμερικανική ομάδα αρωγής που αντιτάχθηκε στις κυρώσεις των ΗΠΑ και την ομοσπονδιακή νομοθεσία, δουλεύοντας στη Βαγδάτη πριν την αμερικανική εισβολή και κατοχή. Το 2004 μπήκε στο στόχαστρο της αστυνομίας για τον The People’s Guide to the Republican National Convention, έναν δωρεάν χάρτη που διανεμήθηκε σε όλη τη Νέα Υόρκη για να βοηθήσει τους διαδηλωτές να μπουν και να βγουν στον χώρο όπου συνεδρίαζε η εθνική επιτροπή του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Το 2007 ο Chan συνεργάστηκε με το Classical Theatre of Harlem και την Creative Time για να δημιουργήσει μία υπαίθρια παρουσίαση συγκεκριμένης θέσης του έργου του Samuel Becket, Περιμένοντας τον Γκοντό, στη Νέα Ορλεάνη. Δοκίμια και συνεντεύξεις του Chan έχουν δημοσιευθεί στα περιοδικά Artforum, frieze, Flash Art, October, Tate etc, Parkett, Texte Zur Kunst, Bomb κ.α. Το 2010 ο Chan ίδρυσε τον ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο Badlands Unlimited.
Βιογραφικό Sam Thorne
Ο Sam Thorne είναι διευθυντής του μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Νόττιγχαμ – Nottingham Contemporary. Από το 2014 έως το 2016 διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής της Tate St Ives, ενώ προηγουμένως, υπήρξε βοηθός αρχισυντάκτη στο περιοδικό frieze, όπου σήμερα είναι συνεργάτης. Το 2013 ίδρυσε στο Λονδίνο το Open School East, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ελεύθερης συμμετοχής. Το βιβλίο του School, εκδόθηκε από τον οίκο Sternberg Press το 2017. O Thorne υπήρξε επιμελητής και συνεπιμελητής πολλών εκθέσεων όπως οι As Above, So Below (Irish Museum of Modern Art, Δουβλίνο, 2017), That Continuous Thing (Tate St Ives, 2017) και From Ear to Ear to Eye (Nottingham Contemporary, 2017–18). Έχει οργανώσει ατομικές εκθέσεις καλλιτεχνών, συμπεριλαμβανομένων των Marguerite Humeau, Lara Favaretto και Wu Tsang. Ο Thorne είναι επίτιμος ερευνητής του Τμήματος Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου του Νόττιγχαμ και έχει υπάρξει επισκέπτης διδάσκων του Βασιλικού Κολλεγίου Καλών Τεχνών στο Λονδίνο, όπου σήμερα είναι επόπτης διδακτορικών διατριβών.