Η Ζώγια, το ιστορικό καφέ της Θεσσαλονίκης που μετρά περισσότερα από 30 χρόνια ζωής στο κέντρο της πόλης, δεν θα μπορούσε να μην γιορτάσει με το δικό της τρόπο τα 60 χρόνια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Τα “Κινηματογραφικά Αφιερώματα Κατερίνης” (2016-2017) αναβίωσαν την τέχνη της ζωγραφιστής αφίσας, δίνοντας πλήρη ελευθερία στους δημιουργούς όσο αφορά την τεχνοτροπία και την σύνθεση, προσθέτοντας τη δική τους ματιά, σε μια τέχνη που στάθηκε εφήμερη αλλά όχι χωρίς αξία. Η προσέγγιση τους δεν ήταν μιας μουσειακής αναπαράστασης αλλά ενός σύγχρονου εικαστικού γεγονότος. Ένα μέρος των αφισών που ζωγράφισαν οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες για τις ταινίες των κινηματογραφικών αφιερωμάτων «Λογοτεχνία και Κινηματογράφος» και «Κινηματογραφώντας (σ)την Κρίση» θα παρουσιαστούν στην έκθεση.
Συμμετέχουν οι ζωγράφοι: Σταύρος Αποστόλου, Γιάννης Βαϊτσόπουλος, Κατερίνα Βαρβούτη, Συμεών Δερμεντζίδης, Φλώρα Διαμαντή, Άρτεμη Θεοδώρου, Θανάσης Καραμήτας, Γιάννης Τσιγάρας, Κατερίνα Τσιγκάνου, Βαρβάρα Χιονίδου, Vladimir Savic.
Ιδέα – Καλλιτεχνική επιμέλεια: Γιάννης Ευθυμιάδης
Οι Χάρτινοι Ήρωες
Στα παλιά τα σινεμά κάθε βράδυ Σαββάτου ένα μικρό θαύμα γεννιόταν. Δεν ήταν απλά ο απόηχος της ταινίας, οι κουβέντες, τα γέλια ή τα δάκρυα των θεατών που έφευγαν, αλλά ήταν και οι τεράστιες χάρτινες αφίσες που προκλητικά καταλάμβαναν όλη την έκταση της πρόσοψης. Ήταν οι χάρτινοι κράχτες που πληροφορούσαν και προσκαλούσαν για την επόμενη ταινία. Οι δημιουργοί τους, οι ζωγράφοι, ανέπτυξαν μια τεχνική και ένα ύφος που σημάδεψε τον κινηματογράφο και τις μεθόδους διαφήμισης των ταινιών για τις επόμενες δεκαετίες. Η καλλιτεχνική αυτή έκφραση ονομάστηκε «Γιγαντοαφίσα κινηματογράφου».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ένα στοπ καρέ της ταινίας, χαρτί του μέτρου, σκόνες αγιογραφίας, ψαρόκολλα, ταλέντο και η έξαψη της δημιουργίας ήταν μερικά από τα μαγικά υλικά που αποτελούσαν μια γιγαντοαφίσα. Ζωγράφιζαν με έντονα χρώματα και σε γιγάντιες διαστάσεις -συχνά ξεπερνούσαν τα εννέα επί τρία μέτρα- τις εντυπωσιακότερες σκηνές από τις ταινίες που προβάλλονταν στους κινηματογράφους.
Η τεράστια αφίσα αιχμαλώτιζε το βλέμμα των περαστικών, μετέδιδε κάτι από την ατμόσφαιρα του έργου ή λίγη από τη μαγεία της μυθοπλασίας. Πιασμένοι έτσι οι περαστικοί στη σαγήνη της εικόνας οδηγούνταν στην αίθουσα προβολής, εκεί όπου το όνειρο για λίγη ώρα υποδυόταν την πραγματικότητα.
Εξάλλου σε εκείνη την εποχή που δεν υπήρχε η πληθώρα και η υπερβολή της σύγχρονης ενημέρωσης, η τεράστια εικόνα σε κοινή θέα επιβαλλόταν μόνο και μόνο με τον όγκο της, δημιουργούσε εντυπώσεις, έδινε τροφή για συζήτηση ενώ παράλληλα εκπλήρωνε την πληροφοριακή της λειτουργία. Ταυτόχρονα απεικόνιζε το γούστο και την εικαστική αισθητική της εποχής της.
Η παρουσία των αφισών στην πρόσοψη του κινηματογράφου ήταν σύντομη και η τέχνη εφήμερη. Όταν η ταινία ολοκλήρωνε τον κύκλο προβολής της, τότε και η αφίσα κατέβαινε για να μπει στη θέση της η αφίσα της νέας ταινίας που θα προβαλλόταν. Η ζωή της αφίσας συνήθως τελείωνε εκεί.
Αναστάσιος Γκόγκος – Ένας άγνωστος μάστορας της γιγαντοαφίσας στην Κατερίνη
Η έκθεση είναι αφιερωμένη στον Αναστάσιο Γκόγκο (1925-1991), ζωγράφο και δημιουργό ζωγραφιστών κινηματογραφικών γιγαντοαφισών στην Κατερίνη, που όπως σημειώνει η ιστορικός τέχνης Κάτια Κιλεσοπούλου: «Είναι κρίμα που δεν σώζεται καμία από αυτές τις ευφάνταστες εργασίες του Γκόγκου, παρά μονάχα μια-δυο φωτογραφίες και μερικά έργα στα οποία μεταφέρει την ατμοσφαιρικότητα, την ελευθερία σύνθεσης και την χολιγουντιανή λάμψη που χαρακτήριζαν τις γιγαντοαφίσες του, αποδεικνύοντας το ταλέντο του σ΄ αυτόν τον τομέα».
Οι γιγαντιαίες αυτές κινηματογραφικές αφίσες ξέφυγαν από τον ρόλο της απλής διαφήμισης και αποτέλεσαν περισσότερο καλλιτεχνικές δημιουργίες. Δεν είναι τυχαίο ότι σημαντικοί ζωγράφοι εργάστηκαν στον τομέα αυτό όπως ο Γιώργος Βακιρτζής, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Κώστας Γρηγοριάδης, ο Γεράσιμος Τουλιάτος, ο Βασίλης Δημητρίου, ο Βαγγέλης Φαεινός και άλλοι.
Ο επί χρόνια υποτιμημένος αυτός τομέας των εφαρμοσμένων τεχνών, έχει πλέον επαναξιολογηθεί και έλαβε τη θέση του σε μελέτες, εκδόσεις και μουσειακές συλλογές.
Στη ΖΩΓΙΑ λοιπόν στην Έκθεση “Ζωγραφιστές Κινηματογραφικές Αφίσες” που παρουσιάζουν πρόσωπα της έβδομης Τέχνης, λειτουργώντας ως μυθοπλαστικές ανάγκες και υποκατάστατο του πραγματικού, διασπώντας το χώρο του συγκεκριμένου, μας ταξιδεύουν πέρα από το εφήμερο…