Ελεάνα Τσίχλη: Η επιλογή του να φέρεις ένα πολιτικό κείμενο στη σκηνή είναι πιο αναγκαία από ποτέ

Η Ελεάνα Τσίχλη, απόφοιτη της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών, είναι μία καλλιτέχνις με πλούσιο βιογραφικό και σημαντικές συνεργασίες, τόσο ως ηθοποιός, όσο και ως σκηνοθέτις, παρά τη σχετικά μικρή πορεία της στο χώρο. Ανήσυχη και δημιουργική, αυτόν τον καιρό την συναντάμε στο Bios, να σκηνοθετεί ένα σημαντικό σατιρικό πολιτικό κείμενο.

– Κυρία Τσίχλη, η «Διαβολιάδα» του Μπουλγκάκοφ ανεβαίνει για έναν δεύτερο κύκλο παραστάσεων στο Bios. Πείτε μας δυο λόγια για το έργο.

Ελεάνα Τσίχλη: Η «Διαβολιάδα», όπως άλλωστε όλες οι « –ιάδες», είναι ένα μικρό έπος• όχι ηρωικό, κάθε άλλο! Πρόκειται για το έπος του μέσου ανθρώπου. Παράλληλα, σήμερα μοιάζει να μας αφορά πάρα πολύ η στάση του κεντρικού ήρωα Κοροτκόφ: η στάση του μικρού ήσυχου ανθρώπου που βλέπει το δέντρο αλλά χάνει το δάσος,  που νομίζει πως με το σταυρό στο χέρι θα σωθεί ατομικά, ότι θα επιβιώσει μέσα στην καταστροφή, μένοντας έξω από τα προβλήματα, χωρίς να τα αντιμετωπίσει, χωρίς να αντιπαρατεθεί. Μόνο στο τέλος, ο Κοροτκόφ, αναθεωρεί τη ζωή του και επιλέγει να σταθεί ηρωικά αντίθετος σε ένα σύστημα που – έτσι κι αλλιώς – ορίζει τον άνθρωπο ως εκ των προτέρων παραβατικό και τον αντιμετωπίζει ως εξ ορισμού ένοχο• το ίδιο το σύστημα, βέβαια, εναλλάσσεται, υποκαθίσταται, αλλάζει προσωπεία  και επιζεί…

– Υπάρχουν κάποιες δυσκολίες και δεύτερες σκέψεις στην προοπτική ανεβάσματος ενός πολιτικού σατιρικού κειμένου;

Προφανώς και υπάρχουν δυσκολίες, κυρίως στο πώς η πολιτική θέση ή ο προβληματισμός θα διατυπωθεί ή θα παρασταθεί, ώστε να αφορά το σύνολο και πώς θα ανοίξει η γέφυρα διαλόγου με τους θεατές. Φανατικές και ζηλωτικές απόψεις που χωρούν μόνο τους αυστηρά ομοϊδεάτες, θαρρώ πως δεν αρμόζουν ούτε στην εποχή μας, ούτε στο θέατρο. Οπότε, ναι, χρειάζεται να έχεις διευρυμένους ορίζοντες και πολλές φορές να βάζεις πιο πίσω τα προσωπικά σου -ίσως πιο συντηρητικά, ίσως πιο προωθημένα- πιστεύω ώστε να δημιουργηθεί η κοινή πλατφόρμα όπου όλοι μπορούν να χωρέσουν και όλοι να συμμετέχουν.

Πάντως για να είμαστε ειλικρινείς, η επιλογή του να φέρεις ένα πολιτικής φύσης κείμενο στη σκηνή είναι πιο αναγκαία σήμερα από ποτέ και ως τέτοια θεωρώ πως γίνεται και με μεγαλύτερο ενθουσιασμό αποδεκτή.

– Οι καυστικές καταστάσεις του ρωσικού «τότε», παρουσιάζουν κοινά στοιχεία ή έστω θυμίζουν κάτι από το ελληνικό «σήμερα»;

Αν και ρώσικο διήγημα του 1925, θα μπορούσες να το θεωρήσεις σύγχρονο ελληνικό χρονογράφημα. Είναι άξιο παρατήρησης  το πόσα κοινά πράγματα μπορούν να ενώνουν αυτές τις δύο χώρες, αυτούς τους δύο λαούς, αυτές τις δύο εποχές. Και τελικά παρατηρούμε πως το μόρφημα της γραφειοκρατίας, ως μάλιστα στοιχείο αυτού που πιο διευρυμένα ονομάζουμε σύστημα, έχει τόσο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά, εξωτερικά και εσωτερικά, που τελικά παρουσιάζεται σε παρεμφερείς κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες, με παρόμοιους τρόπους και δυστυχώς με κοινούς σκοπούς. Η μάχη απέναντι σε αυτόν τον μηχανισμό είναι δύσκολη και δυστυχώς, αρκετές φορές την έχουμε δει ιστορικά να αποτυγχάνει.

Και τότε, σε όποια εποχή, σε όποιο λαό, σε όποιο γεωγραφικό μήκος και πλάτος συναντάμε απελπισμένους ανθρώπους που  αφήνονται να συνθλιβούν από τα άτρωτα γρανάζια του συστήματος και της γραφειοκρατίας, νέους  που εγκαταλείπουν την ζωή τους και επιστρέφουν στο σπίτι της μαμάς τους επειδή χάσανε τη δουλειά τους, κοινωνίες εντέλει που κάνουν πρωτοσέλιδα το «Λεφτά ΔΕΝ υπάρχουν» και το «Παύση πληρωμών».

– Θεωρείτε ότι είναι αναγκαίο να ανεβαίνουν παραστάσεις με νύξεις για την επικαιρότητα, μιας και τα τελευταία χρόνια είναι κάτι που παρατηρείται συνεχώς στην επιλογή έργων, βάσει και των πολιτικών συνθηκών;

Φαίνεται το θέατρο σιγά σιγά να γλιστρά περισσότερο μέσα στη ζωή μας, πράγμα πολύ θετικό. Αυτό, βέβαια, γίνεται τη στιγμή που όλο και λιγότεροι άνθρωποι έχουν πια τη δυνατότητα να παρακολουθούν θέατρο. Στο παρελθόν είθισται ο ρόλος του θεάτρου να ολοκληρώνεται στο «πάμε θέατρο να γελάσουμε και να ξεσκάσουμε» και ομολογουμένως ήταν πολλοί περισσότεροι αυτοί που οικονομικά μπορούσαν να προσφέρουν στους εαυτούς τους αυτή την πολυτέλεια. Σήμερα, το θέατρο• πιο λιτό, με λιγότερα μέσα, και κεφάλαια, αλλά μάλλον και πιο μεστό, αντικατοπτρίζει την καθημερινότητα του μέσου ανθρώπου, φέρει κι αυτό το ψυχικό φορτίο της εποχής και της κρίσης και είναι υποχρέωση μας μέσω της τέχνης μας να το μετουσιώσουμε σε κάτι άλλο, κάτι πιο φωτεινό, αισιόδοξο και λυτρωτικό.

– Κατά τη γνώμη σας, η πολιτική είναι συνολικά τρωτή τελικά; Μιας και στην «Διαβολιάδα» βλέπουμε μια άλλη όψη ενός… «πολιτικού νομίσματος», που θεωρητικά πρεσβεύει αντίθετες καταστάσεις από αυτές που προβάλλονται.

Δυστυχώς! Το παιχνίδι της πολιτικής είναι τόσο άρρηκτα συνυφασμένο με την διεκδίκηση της εξουσίας  και την ηγεσία που πραγματικά είναι πολύ δύσκολο να μην εκμεταλλευτείς, να μην αδικήσεις, να μην παρασυρθείς. Θα απαντήσω, λοιπόν, μια άλλη πολύ γνωστή αλληγορία πίσω από την οποία μάλιστα υποδηλώνονται ίδια ιστορικά πρόσωπα με τη Διαβολιάδα: τη «Φάρμα των Ζώων» του ΤζώρτζΌργουελ.

Μετά την επιτυχημένη εξέγερση των ζώων ενάντια στους ανθρώπους, τα ζώα αναλαμβάνουν την εξουσία στη φάρμα. Την ηγεσία αναλαμβάνει το γουρούνι Ναπολέων, το οποίο εντέλει για προσωπικό του όφελος αρχίζει να παραβαίνει τους κανονισμούς της φάρμας. Όταν και το τελευταίο προπύργιο κατεδαφιστεί, τα ζώα αντιλαμβάνονται πως ο «ηγέτης» τους έχει πια μεταμορφωθεί σε δυνάστη – άνθρωπο.

– Από το ξεκίνημά σας μέχρι σήμερα, η παρουσία σας στον χώρο είναι συνεχής. Πόσο εύκολο είναι αυτό, σε μία δύσκολη περίοδο για την τέχνη και πώς αντικρίζετε από την πλευρά σας όλες αυτές τις αντιξοότητες στον καλλιτεχνικό τομέα;

Ειδικά η φετινή χρονιά ήταν πολύ δύσκολη. Αλλά αυτές οι αντιξοότητες ήταν κιόλας που μας δυνάμωναν να συνεχίσουμε «σε πείσμα των καιρών». Δυστυχώς, πρώτα θύματα της κρίσης στην Ελλάδα φαντάζει να είναι η Τέχνη και ο Πολιτισμός.

Αλλά από την άλλη, η αδιαφορία και η σιωπή απέναντι στις κινήσεις που βάλλουν τον πολιτισμό από την πλειοψηφία της κοινωνίας, μήπως φανερώνει πως κι εμείς -οι υπεύθυνοι για την παραγωγή της Τέχνης- δεν έχουμε κάνει ως  σήμερα σωστά τη δουλειά μας; Κρίση υπάρχει και τη βιώνουμε καθημερινά, κι όμως τα μπαρ και τα καφέ είναι κατά πολύ πιο γεμάτα από τα θέατρα.

– Κλείνοντας, πείτε μας δυο λόγια για τα επόμενα σχέδια ή στόχους σας.

Λίγο σιωπή, απολογισμός, ανασυγκρότηση, έμπνευση, μελέτη πρόβες και… Με μία λέξη, οψόμεθα…

Η Διαβολιάδα συνεχίζει τις παραστάσεις στη σκηνή του Bios. Περισσότερες πληροφορίες