Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2016 είναι πλέον γεγονός! Αμέσως μετά την εναρκτήρια συναυλία – γιορτή, οι «πύλες» της Πειραιώς 260 ανοίγουν για να υποδεχτούν στις 15 & 16 Ιουνίου το «Revolt Athens», της ΟDC Ensemble/Βυρσοδεψείο, ύστερα από την επιτυχημένη πορεία του στο εξωτερικό (Βαρκελώνη, Βιέννη, Βερολίνο, Ζάγκρεμπ).
“To Revolt Athens είναι μια “χειροποίητη” ποιητική περφόρμανς, μια απρόβλεπτη ξενάγηση στην χαοτική καθημερινότητα της Αθήνας που μετατρέπει την κρίση σε αισθητική εμπειρία”, αναφέρει χαρακτηριστικά η σκηνοθέτις Έλλη Παπακωνσταντίνου, η οποία έδωσε πολύ ενδιαφέρουσες απαντήσεις στις ερωτήσεις μας, σχετικά με την εν λόγω περφόρμανς, το αφήγημα της κρίσης, την εξιδανικευμένη αλλά και την πιο πραγματική απεικόνιση της Αθήνας.
Επιπλέον, μας είπε λίγα λόγια για τις άλλες δουλειές που παρουσιάζει αυτό το διάστημα εντός και εκτός συνόρων, για τις αναζητήσεις της ομάδας “ODC Ensemble”, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην κρατική στήριξη προς την σύγχρονη ελληνική τέχνη, που είναι … ανύπαρκτη.
Culture Now: Το «Revolt Athens», ύστερα από μία επιτυχημένη πορεία στο εξωτερικό (Βαρκελώνη, Βιέννη, Βερολίνο, Ζάγκρεμπ) -και μία μικρή στάση στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (Φεβρουάριος 2016)-, ανοίγει το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2016 στην Πειραιώς 260! Πώς προέκυψε η ιδέα γι’ αυτό το ιδιαίτερο, υβριδικό πρότζεκτ και ποιοι είναι οι προβληματισμοί που βρίσκονται στον πυρήνα του;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Έλλη Παπακωνσταντίνου: To Revolt Athens είναι μια “χειροποίητη” ποιητική περφόρμανς, μια απρόβλεπτη ξενάγηση στην χαοτική καθημερινότητα της Αθήνας που μετατρέπει την κρίση σε αισθητική εμπειρία.
Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα το αφήγημα της κρίσης. Ξέρετε φυσικά, την αρχή του Γκέμπελς για την προπαγάνδα: επαναλαμβάνεις μια ψευδή ιστορία, κατασκευάζεις ένα μύθο και τον επαναλαμβάνεις μέχρι να τον πιστέψουν. Μήπως όλο και περισσότερο στην Ευρώπη οι πολιτικοί κάνουν την δουλειά μας; Δημιουργούν μύθους και τους αφηγούνται ως μια πραγματικότητα, μέχρι που τελικά τους πιστεύουμε. Ποια είναι τα κύρια αφηγήματα σήμερα για τους Έλληνες και την Ελλάδα; Οι σύγχρονοι μύθοι για την Ελλάδα και τους Έλληνες με ενδιαφέρουν πολύ και στην παράσταση τους διασταυρώνω με μυθικά τέρατα, παλιούς μύθους όπως τη Θεά των Φιδιών (ή την Μέδουσα) και τους κοιτάζω μέσα από το πρίσμα ενός συστήματος που έχει φτάσει στα όριά του.
Είναι κάτι που αφορά όλη την Ευρώπη, η κρίση βρίσκεται ήδη στην Ευρώπη, οι άνθρωποι νιώθουν όλο και περισσότερο αποκομμένοι από τις κυβερνήσεις τους, στο δημοκρατικό πολίτευμα ασκείται κριτική, ο φασισμός ανεβαίνει, οι πολιτικές λιτότητας επεκτείνονται. Το «Revolt Athens» προέκυψε μέσα από μια ανάγκη να «διεισδύσω» σε αυτό το αφήγημα. Να μιλήσω για την πραγματική ζωή, τους πραγματικούς ανθρώπους, να φέρω μια άλλη ομιλία στο προσκήνιο. Προσπαθούμε να το κάνουμε με χιούμορ και κατανόηση. Να μεταδώσουμε την εμπειρία της απώλειας του ελέγχου. Υπ αυτήν την έννοια, και η ίδια η παράσταση χάνει τον έλεγχο του εαυτού της. Ξεκινάει «λογική» και γίνεται απρόβλεπτη.
C.N.: Μπορείτε να μας κάνετε μία μικρή «ξενάγηση» στην Αθήνα της κρίσης, υπό το πρίσμα του «Revolt Athens»;
Ε.Π.: Σε μια μακέτα της Αθήνας, η ηθοποιός Ρόζα Προδρόμου ως σύγχρονη ξεναγός της Αθήνας για παράδειγμα παρουσιάζει το λιμάνι του Πειραιά. Η ξενάγηση του λιμανιού έχει δύο φάσεις. Παρουσιάζει πρώτα την τουριστική εκδοχή της Αθήνας: “Last but not least, the port, Peiraius ! Peiraius is very ugly, it’s full of grey buildings, but i love it because it means i’m going to an island in the Aegean if I m there. There s so many islands in Greece, remote and absolutely beautiful. Only goats and donkeys and churches and few humans live there.“
Και μετά σε γκρο πλαν στην κάμερα ψιθυρίζει εμπιστευτικά την απεικόνιση της Αθήνας που δε θέλουμε να ξέρουμε ή που δεν “πουλάμε” προς στους τουρίστες:
“Unknown number of refugees from Aphghanistan and Syria have drowned in the Aegean. So when I go on holidays to the remote beaches, I am afraid I might find a leg or an arm in the sea.”
Κάπως, έτσι, δομείται η παράσταση: αντιπαραθέτοντας μια εξιδανικευμένη απεικόνιση της Αθήνας και την πιο πραγματική απεικόνιση της.
C.N.: Τί γνωρίζει ο κόσμος στο εξωτερικό για την σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα και πόσο αυτό απέχει από την πραγματικότητα;
Ε.Π.: Υπάρχουν πολλά αφηγήματα για την Ελληνική κρίση, αλλά θα έλεγα ότι κυριαρχεί είτε ότι είμαστε τεμπέληδες και υπεύθυνοι για τη σημερινή κατάσταση, είτε ότι είμαστε τρομερά εφευρετικοί και ικανοί να δώσουμε με το παράδειγμά μας, με την δράση μας τα «φώτα» μας στους Ευρωπαίους που αντιστέκονται. Και τα δύο αφηγήματα έχουν τα προβλήματά τους και σε μεγάλο βαθμό αποτελούν κομμάτι μιας κρυμμένης προπαγάνδας. Η αλήθεια είναι σίγουρα πολύ πιο περίπλοκη και τέτοιες υπεραπλουστεύσεις μάλλον δεν βοηθάνε τους ανθρώπους να βελτιώσουν τη ζωή τους.
Στατιστικές, νούμερα και αναλύσεις σχεδόν «σκιάζουν» το γεγονός ότι αυτό που περιγράφουμε ως Κρίση είναι μια σειρά από πραγματικά γεγονότα που επηρεάζουν τις ζωές πραγματικών ανθρώπων. Δε θέλω να καταλήξω μια απλή στατιστική και να με αντιμετωπίζουν στην Ευρώπη ως παρία ή ως «εξωτικό φρούτο». Κάπου ανάμεσα στα «ΟΠΑ» και τις μολότοφ οι απεικονίσεις τις Αθήνας και της καθημερινότητάς μας απέχουν φυσικά από την πραγματικότητα.
Προσπαθώ να ανοίξω με την παράσταση έναν άλλο τρόπο, να αφηγηθώ μια άλλη ιστορία, την ιστορία πραγματικών ανθρώπων. Ίσως με όχημα την τέχνη μπορούν οι άνθρωποι να κατανοήσουν βαθύτερα ένα θέμα και να βιώσουν τις δυναμικές διαστάσεις του και την περιπλοκότητά του. Να ταυτιστούν, να αποστασιοποιηθούν, να χαθούν ίσως, ναι, γιατί όχι; Έχουμε μάθει ότι πρέπει να δίνουμε λύσεις στα προβλήματα και τώρα είμαστε αντιμέτωποι με μια κατάσταση (της Κρίσης) που μας ξεπερνά- έτσι μας την παρουσιάζουν. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τις πολιτικές που μας ασκούνται, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για τους πρόσφυγες, για την φτώχεια. Νιώθουμε ενοχές για αυτό. Αυτή η στατικότητα είναι προβληματική- νιώθουμε ανήμποροι, στατικοί- αλλά δεν είμαστε. Αλλάζουμε όλοι μαζί, γιατί αλλάζει ο κόσμος γύρω μας και μέσα μας. Στην παράσταση μιλάμε για αυτήν την κατάσταση, που δεν ξέρουμε ακριβώς πού πάμε και φοβόμαστε και νιώθουμε ότι χάσαμε τον έλεγχο της ζωής μας.
C.N.: Πώς υποδέχτηκε το ευρωπαϊκό κοινό την παράσταση και ποια πιστεύετε ότι θα είναι η ανταπόκριση του ελληνικού κοινού, αν λάβουμε υπ’ όψιν πως είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα γεγονότα που περιγράφετε;
Ε.Π.: Στην Βαρκελώνη το κοινό έμεινε μετά την παράσταση. Ήθελαν όλοι να μάθουν, ρωτούσαν και ξαναρωτούσαν στο τέλος ενώσαμε όλα τα τραπέζια του φουαγιέ και καθήσαμε σα σε τεράστιο τραπέζι γάμου. Στην Γερμανία κάποιοι θύμωσαν και κάποιοι το είδαν ως επαναστατική πράξη. Γενικώς, είναι μια παράσταση που διεγείρει έντονα συναισθήματα αν και δεν στοχεύει σε αυτό.
Δεν έχω ιδέα ποια θα είναι η ανταπόκριση του Ελληνικού κοινού, με ενδιαφέρει πολύ να δω τι θα συμβεί. Για την Ελλάδα ειδικα, θελήσαμε να δημιουργήσουμε μια απόσταση από την ελληνική πραγματικότητα- προσκαλώ τους θεατές να φανταστούν πως είναι…. Έλληνες και να φανταστούν ότι ζουν ….στην Ελλάδα της κρίσης και να μετατοπιστούν βλέποντας τον εαυτό τους «απ έξω». Για αυτό το λόγο η παράσταση θα παιχτεί στα Αγγλικά. Έχουμε αλλάξει ριζικά την δραματουργία για την Ελληνική παράσταση κλπ.
C.N.: Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγάλο διεθνές ενδιαφέρον για τη σύγχρονη ελληνική παραγωγή. Πώς εισπράττετε εσείς αυτή την αναγνώριση στο εξωτερικό, σε μία τόσο δύσκολη συγκυρία για τη χώρα μας και κατ’ επέκταση για τους Έλληνες καλλιτέχνες; Στην προσπάθειά σας να παρουσιάσετε τη δουλειά σας εκτός συνόρων, υπάρχει κάποια κρατική στήριξη;
Ε.Π.: Εδώ ανοίγετε ένα τεράστιο θέμα. Φυσικά, υπάρχει ενδιαφέρον στο εξωτερικό για τη σύγχρονη ελληνική τέχνη. Και φυσικά δεν υπήρξε στο ταξίδι μας αυτό η παραμικρή βοήθεια, η ελαχιστότατη κρατική υποστήριξη! Εάν υπήρχε έστω η δυνατότητα να καλύπτονται τα έξοδα μεταφοράς, θα είχαμε συμμετάσχει σε πολλαπλάσια φεστιβάλ και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες το ίδιο. Εμείς μπορούμε να πάμε μόνο σε αυτά που μας πληρώνουν και μόνο στην Ευρώπη που είναι πιο φτηνά τα μεταφορικά γιατί από την χώρα μας δεν καλύπτονται ούτε τα έξοδα μετακίνησης.
Σκεφτείτε ότι από το 2011 δεν έχει χρηματοδοτηθεί κανείς στην σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα. Απορώ πραγματικά με την αστοχία και την αβλεψία και την αδιαφορία της πολιτικής ηγεσίας. Η τέχνη είναι ο μεγαλύτερος, ο ισχυρότερος πρέσβης για μια χώρα και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι πρώην αποικιοκράτες. Η τέχνη είναι Δούρειος Ίππος και ίσως το κατεξοχήν εξαγώγιμο προϊόν της χώρας μας σε αυτήν τη χρονική συγκυρία. Το ενδιαφέρον υπάρχει και τα ωφέλη είναι πολλαπλά.
Δίνεται μια μάχη αυτή την στιγμή στην Ευρώπη σε επίπεδο καλλιτεχνικό /φιλοσοφικό με αναφορά στην Ελλάδα και η Ελλάδα σχεδόν απέχει! Είναι εγκληματικό. Φυσικά, ταξιδεύουν κάποιες παραστάσεις, αλλά και πάλι η παρουσία μας είναι πολύ σποραδική και μικρή συγκριτικά. Στην τελική, ποιος θα αφηγηθεί την ιστορία μας; Την δική μας εκδοχή της ιστορίας;
Είναι ζήτημα πολιτικής στόχευσης.
C.N.: Πόσο σας επηρεάζει προσωπικά η πολιτική και ανθρωπιστική κρίση σε εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο; Από τι πιστεύετε ότι πάσχουμε περισσότερο σήμερα;
Ε.Π.: Πιστεύω ότι πάσχουμε από Φόβο σε όλη την Ευρώπη. Και εγώ φοβάμαι φυσικά. Φοβάμαι μη χάσω αυτό που έχω. Η Κρίση αντιμετωπίζεται ως μια κατάσταση από την οποία δεν θα ξεφύγουμε ποτέ- κάτι σαν μια μόνιμη κατάσταση με μεταφυσικές διαστάσεις, η κρίση είναι εδώ ήρθε και θα μείνει. Ο Φόβος λειτουργεί ως εργαλείο πολιτικής πόλωσης και αποδυνάμωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος.
C.N.: Ποια θα λέγατε ότι είναι η δική σας καθημερινή «αντίδραση» απέναντι στην ταραγμένη και χαοτική, σύγχρονη πραγματικότητα;
Ε.Π.: Πίνω τον πρωϊνό καφέ μου, ετοιμάζομαι και κάνω βουτιά στο χάος. Είμαι μεγάλη οπαδός! Του χάους, εννοώ. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με αυτό, μπορώ να πω ότι είμαι τόσο χαοτική που μου αρέσει.
C.N.: Λίγο πριν δώσετε το εναρκτήριο σήμα στην Πειραιώς 260, πρόκειται να παρουσιάσετε την παράσταση «ODC ΧΙ (Η σκιά του Άλλου)» στο Elaiώνας Festival. Θέλετε να μας δώσετε μερικές πληροφορίες γι’ αυτή βιωματική, ηχητική περφόρμανς, με την οποία συνεχίζετε την μακροχρόνια έρευνά σας πάνω στην Ομηρική «Οδύσσεια»;
Ε.Π.: Έτσι, όπως όταν είμασταν παιδιά και ξαπλώναμε για να κοιμηθούμε και η γιαγιά ή η μαμά μας έλεγε ιστορίες ύπνου..κάπως έτσι- λοιπόν- χωρίς να μας βλέπουν, κυρίως να μας ακούνε, οι θεατές μας θα ταξιδέψουν στον Κάτω Κόσμο, με πολύ χιούμορ και προσωπικές ιστορίες που μπλέκονται με την ομηρική Νέκυια…
C.N.: Ποιοι είναι οι στόχοι και οι αναζητήσεις της Ομάδας “ODC Ensemble”, καθώς και το όραμά σας για το “Βυρσοδεψείο”;
Ε.Π.: Η ODC Ensemble τα τελευταία χρόνια δημιουργεί έργα με μεικτά μέσα εστιάζοντας σε μη θεατρικούς χώρους (με την λογική της παρέμβασης στον ευρύτερο δημόσιο χώρο). Τον τελευταίο χρόνο στράφηκα περισσότερο σε μικρά, ευέλικτα σχήματα και σε διεθνείς συνεργασίες. Αυτό συνέβη κυρίως από την στιγμή που αποφάσισα να μετακομίσω το Βυρσοδεψείο. Αυτή η απόφαση με απελευθέρωσε.
Το Βυρσοδεψείο δημιουργήθηκε μέσα από από μια ρευστή κατάσταση που άνοιγε δυνατότητες για συλλογικόττητα και κριτική σκέψη, αλλά και ως μια δημιουργική απάντηση στην ασφυξία. Από το 2011 μέχρι το 2016 το Βυρσοδεψείο υπήρξε καταρχάς η στέγη της ODC. Υπήρξε παράλληλα κι ένας χώρος ανοιχτός σε άλλες ομάδες και που φιλοξένησε χορό και θέατρο, φεστιβάλ και εργαστήρια με κύρια έμφαση τη δικτύωση. Σε όλο αυτό το διάστημα ο χώρος δεν έλαβε φυσικά κανενός είδους κρατική υποστήριξη.
Η παρουσία μας, όμως, στο συγκεκριμένο κτίριο έκλεισε μια πενταετία και πιστεύω ότι αυτός ο κύκλος ζωής ολοκληρώθηκε. Σήμερα, με ενδιαφέρουν περισσότερο οι ευέλικτες δομές, οι δομές που μπορούν εύκολα να εξελιχθούν και να ανταποκριθούν στην ρευστότητα της εποχής.
Φυσικά, όλα αυτά που δημιουργήσαμε οι πλατφόρμες, η δικτύωση με το εξωτερικό, οι διεθνείς συμπαραγωγές, το Do©k (η πλατφόρμα residency) θα συνεχίσουν να συμβαίνουν αλλά όχι με την λογική του χώρου. Είναι ένας τρόπος να είμαστε πιο αποτελεσματικοί και ευέλικτοι. Ήδη για τα επόμενα 4 χρόνια είμαστε partners σε δύο μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα (Creative Europe).
C.N.: Επιστρέφοντας στο «Revolt Athens».. Πρόκειται να συνεχίσει το ταξίδι του και μετά το Φεστιβάλ Αθηνών; Έχετε κάποια άλλα καλλιτεχνικά σχέδια για το εγγύς μέλλον που μπορείτε να μας ανακοινώσετε;
Ε.Π.: Ελπίζουμε το Revolt Athens να συνεχίσει το ταξίδι του- δεν μπορούμε να πούμε ακόμα κάτι για αυτό.
Αυτήν την εβδομάδα παρουσιάζω στο Aarhus της Δανίας μια «salon performance» πάνω στο θέμα της ευτυχίας σε συνεργασία με Δανούς ερευνητές και καλλιτέχνες. Το project λέγεται «Happiness Unlimited» και μετά το Aarhus της Δανίας θα παρουσιαστεί τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Αφορμή για το project στάθηκε η πρόσφατη έκθεση της UNESCO “World Report on Happiness” σύμφωνα με το οποίο οι Δανοί είναι οι πιο ευτυχείς πολίτες της Ευρώπης και οι Έλληνες οι πιο δυστυχείς!! Μα τι σημαίνει αυτό; Πώς μετριέται η ευτυχία; Είναι τελικά η ευτυχία το ζητούμενο; Σε αυτήν την πρώτη φάση του πρότζεκτ καλούμε τους θεατές να συμβάλλουν ενεργά στην έρευνά μας.
*Φωτογραφίες παράστασης: Alex Kat
~ Το RΕVOLT ATHENΣ παρουσιάζεται στις 15 και 16 Ιουνίου 2016, στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2016. Περισσότερες πληροφορίες εδώ και εδώ
~ Το έργο ODC ΧΙ (Η σκιά του Άλλου) της Έλλης Παπακωνσταντίνου και του Παναγιώτη Βελιανίτη, παρουσιάζεται στις 12 Ιουνίου στο Ελαιώνας Festival 2016. Περισσότερες πληροφορίες
