Κυκλοφορεί σε νέα έκδοση ένα από τα σημαντικότερα δοκιμιακά βιβλία, γραμμένο απο την Έλλη Παππά. Πρόκειται για το βιβλίο Μύθος και ιδεολογία στη Ρωσική επανάσταση (1922-2009), από τις εκδόσεις Άγρα.
Μετά την πτώση των χωρών του «Υπαρκτού σοσιαλισμού», διαπραγματεύεται τις ιδεολογικές και φιλοσοφικές ρίζες των διαστρεβλώσεων του σταλινισμού. Ένα εντυπωσιακό βιβλίο για την οξύτητα της κριτικής του και τους σύγχρονους όρους διαπραγμάτευσης του πολιτικού φαινομένου.
Καθώς ο «ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ» είχε γίνει άρνηση του σοσιαλισμού, δεν μπορούσε παρά να βρεθεί κάποια στιγμή μπροστά στην άρνησή του, έστω κι αν αυτό δεν σήμαινε άνοδο προς τον αληθινό σοσιαλισμό αλλά αναζήτηση διεξόδων ακόμη και προς την πλευρά του καπιταλισμού. […]
Εκείνο που χρειάζεται είναι να διερευνηθούν τα βαθύτερα αίτια που επέτρεψαν στο σταλινισμό να επιβληθεί και να κυριαρχήσει, αίτια που μπορούν να αναζητηθούν:
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
1) Στο ιστορικό παρελθόν της Ρωσίας, στο παρελθόν του τσαρικού δεσποτισμού και της ασιατικής βαρβαρότητας όσο και στο επαναστατικό παρελθόν του 19ου αιώνα, που εκπροσωπήθηκε από τούς Ρώσους λαϊκιστές, τους ναρόντνικους, με τη μυστικιστική τους αντίληψη για την «κομμουνιστική φύση» του Ρώσου αγρότη και την πανσλαβιστική της εκτροπή που ήθελε τον Ρώσο αγρότη να φέρνει τον κομμουνισμό στη «σάπια Δύση» έστω και με το κνούτο. […]
2) Στις φιλοσοφικές καταβολές του σταλινισμού, οι οποίες στην πραγματικότητα δεν έχουν καμιά σχέση με τον διαλεκτικό υλισμό, έχουν όμως στενή σχέση με τη μεταφυσική και με τον ιδεαλισμό. […] Αν θυμηθούμε ότι ο Μαρξ θεωρεί την πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα ως «αθηναϊκή εξιδανίκευση της αιγυπτιακής κοινωνίας τής χωρισμένης σε κάστες», έχουμε μια πληρέστερη εικόνα της ασιατικού τύπου κοινωνίας που οργάνωσε ο σταλινισμός, δίνοντάς της το ψευδώνυμο του σοσιαλισμού. […]
3 )Στον τρόπο με τον οποίο ο Στάλιν χρησιμοποίησε, μέχρι λεηλασίας, τη λενινιστική κληρονομιά, αλλά και στις ίδιες τις αντιφάσεις του Λένιν, ιδιαίτερα τις αντιφάσεις ανάμεσα στην αντίληψη για το ρόλο των μαζών στην Ιστορία και το ρόλο της «επαναστατικής πρωτοβουλίας των μαζών» και στην αντίληψη που εξέφρασε μετά το 1920, όταν ανέλυε τις αιτίες για τις οποίες την εξουσία του προλεταριάτου έπρεπε να ασκεί αποκλειστικά το κόμμα των Μπολσεβίκων. […]
Από αυτές τις ανάγκες και αυτά τα κίνητρα ξεκίνησε η μελέτη μου, που βέβαια δεν είναι «ιστορική». Δεν είναι η ιστορία του ρωσικού επαναστατικού κινήματος, είναι μάλλον η ρωσική περιπέτεια της μαρξιστικής σκέψης – που αρχίζει με το οδοιπορικό του Μαρξ και του Ένγκελς στη Ρωσία του περασμένου αιώνα και με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν οι θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού τις ιδιοτυπίες της Ρωσικής Επανάστασης και το θέμα της ρωσικής αγροτικής κοινότητας, περνάει στην αντιμετώπιση του προβλήματος από τον Πλεχάνοφ και τον Λένιν, για να φτάσει στον Στάλιν και στην -ιδιότυπη πάντα- εξουσία που εγκαθίδρυσε: Εξουσία θεοκρατική, με έντονα ασιατικά στοιχεία και με εξίσου έντονα στοιχεία από τον ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό, που μετεξελίχθηκε σε «προλεταριακό» λαϊκισμό.»
Έλλη Παππά
Γεννήθηκα στη Σμύρνη τις παραμονές της Καταστροφής, πέμπτο παιδί, αθέλητο και παραπεταμένο. Η μάνα μου αρνήθηκε να με θρέψει, δήλωσε πως «δεν ήμουνα παιδί, ήμουνα άλλο πράμα» και με πέταξε. Επέζησα χάρη στη μεγαλύτερη αδελφή της, που προμηθεύτηκε για χάρη μου μια κατσικούλα. Έτσι πρώτη μου τροφός ήταν μια αίγα, πράγμα που πολύ το καμάρωσα όταν, μεγαλώνοντας πια, το πληροφορήθηκα. Η Καταστροφή έφερε την οικογένεια στον Πειραιά.
Οι μνήμες μου αρχίζουν από τη δεύτερη τροφό μου, τα κάστανα της προσφυγιάς το χειμώνα, τα σταφύλια το καλοκαίρι. Την υγεία μου την ανέλαβε ή θάλασσα του Πειραιά και την αγωγή μου την ανέλαβαν τα αλητάκια του Πειραιά. Όλα έδειχναν ότι η προλεταριακή μου συνείδηση ήταν εξασφαλισμένη. Τότε μπήκαν στη ζωή μου τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας, ο Γιώργος, που έγινε ασυρματιστής, και ο άγγελος της ζωής μου, η Διδώ, που ζούσε με την πλούσια και αντιδραστική θεία αδελφή του πατέρα μας. Από τη σκληρή δουλειά του ο Γιώργος, από μια έμφυτη συνείδηση η Διδώ, από κοντά και η μάνα μας, είχαν γίνει και οι τρεις κομμουνιστές.
Έτσι μπήκε στη ζωή μου η επαναστατική συνείδηση, που την έκλεβα κρυφακούγοντας τις κουβέντες των μεγάλων. Μεγαλώνοντας, η ζωή μου ταυτίστηκε με την επανάσταση. Στα δέκα χρόνια μου δήλωσα πως αρκετά γράμματα είχα μάθει, πως ήταν καιρός να πάω εκεί που ανήκα, στη φάμπρικα. Χαμός στην οικογένεια ώσπου να ενδώσω στο μοναδικό επιχείρημα, πώς αγράμματοι στον αγώνα υπάρχουν πολλοί, χρειάζονται μορφωμένοι άνθρωποι για να τον βοηθήσουν. Έτσι άρχισα από τούς «μορφωμένους» τον αγώνα, από το Γυμνάσιο Θηλέων του Πειραιά. Γενική απεργία των φοιτητών και των μαθητών. Βγάζω στην αυλή του σχολείου πύρινο λόγο, με αποβάλλουν και «να πάω με τη μαμά μου». Τελευταία τάξη του Γυμνασίου και 4η Αυγούστου, στην Κοκκινιά.
Οργανώνουμε με τα αγόρια της τάξης ομάδα αντιδικτατορική, μοιράζουμε τρυκ και προκηρύξεις τις νύχτες στην Κοκκινιά και στη Δραπετσώνα, ο αγώνας κορυφώνεται με την ανάρτηση κόκκινης σημαίας στην κεντρική εκκλησία της Κοκκινιάς. Πόλεμος, Κατοχή, πρώτα βήματα της Αντίστασης, η ομάδα μας απλώνει τη δραστηριότητά της, δραπετεύουν οι εξόριστοι από τα ξερονήσια, προσχωρούμε από τους πρώτους στο EAM, συνδέομαι με το KKE, αντιστασιακή δράση στις εργατικές γειτονιές του Γκύζη και της Νέας Ιωνίας, δραστηριότητα στον αντιστασιακό Τύπο, πρώτα βήματά μου στη διδασκαλία μαθημάτων μαρξισμού. Το μεθύσι της Απελευθέρωσης, τα «Δεκεμβριανά», η ήττα, ο Εμφύλιος, οι άγριοι διωγμοί, οι προσπάθειες ανασυγκρότησης της Αριστεράς και της Δημοκρατίας, οι πρώτες εκλογές, ο ερχομός του Μπελογιάννη και του μεγάλου έρωτα.
Η σύλληψή μας, τα Χριστούγεννα του 1950. Οι ατέλειωτοι μήνες στα μπουντρούμια της Ασφάλειας, μας συντροφεύει το αγέννητο παιδί μας. Η γέννα μου στις Φυλακές Αβέρωφ, οι δίκες, οι καταδίκες μας σε θάνατο, ο χωρισμός όταν η κυβέρνηση του Πλαστήρα δεν τόλμησε να εκτελέσει μάνα βρέφους. Τα 13 χρόνια μου στη φυλακή. Με την απόλυσή μου από τη φυλακή δουλειά στον Τύπο της Αριστεράς με υπεύθυνη θέση στη σύνταξη της Δημοκρατικής Αλλαγής. Με τη χούντα, εξορία στα Γιούρα. Αρρώστια, απόλυσή μου με τη συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης, που με καλεί να φιλοξενηθώ εκεί μαζί με το γιο μου. Έχει προηγηθεί ή εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία, και αρνούμαι την πρόσκληση. Δουλεύω σε λεξικό, για μια Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας – μέρος της δουλειάς για ένα λεξικό της Ελληνικής Σκέψης που είχαμε ξεκινήσει με τον Νίκο στα μπουντρούμια της Ασφάλειας. Προσπαθώ να εργαστώ για τη συνένωση της Αριστεράς και γι\’ αυτό το σκοπό επανασυνδέομαι με το ΚΚΕ.
Η επανένωση ξεκίνησε με καλούς οιωνούς, και είχε οικτρό τέλος. Απεχώρησα από το ΚΚΕ, πράγμα που και η ηγεσία του επιθυμούσε. Από τότε εργάστηκα σε εφημερίδες και περιοδικά και στη συγγραφή μελετών και βιβλίων με ένα και μόνο στόχο: τη συμβολή μου σε μια κάθαρση της μαρξιστικής σκέψης από τις σταλινικές στρεβλώσεις που την έσυραν σε μια ανανέωση του πλατωνισμού, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στη σημερινή κυριαρχία της μιας υπερδύναμης, με τα ολέθρια αποτελέσματά της. Κι επίσης για να συνεχίσω, όσο μπορώ ακόμη, την κοινή με τον Μπελογιάννη προσπάθεια για μια ιστορία της Ελληνικής Σκέψης περιλαμβάνοντας στη συγγραφική δουλειά μου μελέτες για την αρχαιοελληνική σκέψη που κρατάει όσο ποτέ τη ζωντάνια της.