Εμμανουήλ Μαύρος: Η ποίηση του Ρίτσου μας χτυπάει το κουδούνι της αφύπνισης

Στο θέατρο Δρόμος η ομάδα Μήδεια παρουσιάζει το ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ, ένα “Αφιέρωμα στο Γιάννη Ρίτσο”. Το CultureNow μίλησε με τον Εμμανουήλ Γ. Μαύρο, ο οποίος έκανε την επιμέλεια επιλογής κειμένων & ποιημάτων, καθώς και τη σκηνοθεσία του ιδιαίτερου αυτού πρότζεκτ.

***

-Τι θα παρουσιάσετε στο «Ημερολόγιο»;

Το ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ “Αφιέρωμα στο Γιάννη Ρίτσο”, είναι ένα χωροχρονικά άχρονο θεατρικό αφιέρωμα που συνδυάζει ποιήματα από διάφορες ποιητικές συλλογές και μελοποιημένους στίχους του ποιητή σε συνάρτηση με επιλεγμένα κείμενα από την “Τέταρτη Διάσταση”. Στόχος των επιλογών αυτών είναι η σύνδεση ενός πικρού, ίσως τραγικού παρελθόντος με το σήμερα. Αυτή η τόση διαχρονική γραφή του ποιητή και η σχέση του με τον χρόνο, τα πάθη, την αρετή, τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες τον άνθρωπο και τις ιδέες, εκφράζουν τα προβλήματα, τις αγωνίες, την επιμονή στην ελευθερία και τα δικαιώματα του ανθρώπου, παραμένοντας πάντα επίκαιρος χτυπώντας μας το καμπανάκι της αφύπνισης. Ίσως γι’ αυτό η “Ισμήνη” αναπολεί την αδικία της, η “Φαίδρα” εξομολογείται την πραγματική ερωτική επιθυμία με πάθος, ενώ από το πίσω μέρος του δραματικού καμβά, μια ηλικιωμένη “γυναίκα με τα μαύρα” απολογείται ένα ανοιξιάτικο βράδυ για το παρελθόν, θέλοντας να χτίσει το παρόν, για να οδηγηθούμε με αυτό τον τρόπο σε έναν πικρό “αποχαιρετισμό” που αποτελεί ένα κοινωνικό μανιφέστο για όσα χρειάζονται να γίνουν στο μέλλον.

-Ποιος είναι ένας στίχος του Ρίτσου που σας έχει εντυπωθεί;

«Τα πάντα είναι ανύπαρκτα πριν τα σκεφτείς και πριν τα πράξεις. Όχι μονάχα να τα σκεφτείς, ή μονάχα να τα πράξεις, μα να τα πράξεις και να τα σκεφτείς μαζί.»

-Γιατί επιλέξατε να εστιάσετε στην «Τέταρτη Διάσταση»;

Μια προφορική συμφωνία πολλών που καταπιάνονται με την “Τέταρτη Διάσταση” του Γιάννη Ρίτσου είναι πως αποτελεί ως έργο ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στη μακρά γραφή του μέσα στα χρόνια πετυχαίνει στην “Τέταρτη Διάσταση” να αναλύσει με την ποιητική του όχι μόνο αυτά που βασανίζουν την σκέψη του κάθε ανθρώπου, την καθημερινότητά του, την ψυχή του, όσα τον απασχολούν, την κοινωνικοπολιτική του θέση, πράξη και άποψη, που είναι έκδηλα σε όλο το εύρος του έργου του, αλλά να συνυπολογίσει τον φθοροποιό χρόνο. Που προσπερνά και φεύγει. Και να μελετήσει συνδυαστικά με τα προγραφόμενα την χαμένη κάτω φύση μας ή γενικά την φύση, την οποία χάσαμε και από την οποία προερχόμαστε. Μάθαμε μόνο να σκεφτόμαστε ή πώς να σκεφτόμαστε και ξεχάσαμε να ερωτευόμαστε, να παίζουμε, να σκεφτόμαστε και να πράττουμε, ακόμα και να ανακαλύπτουμε μυρωδιές των ανθρωπίνων σωμάτων.

-Ποια θελήσατε να είναι η αισθητική ταυτότητα του αφιερώματος;

Αφορμή για το αφιέρωμα αυτό υπήρξε τα δυστοπικά χρόνια που πέρασαν και οι τωρινές μέρες που ζούμε. Μια καθημερινή αποχαύνωση. Επίσης η σχέση του θεάτρου με την ποίηση… Να θυμηθούμε από πού προήλθε η τέχνη μας. Αυτή η ιδιοφυής έμπνευση ενός ανθρώπου να ξεχωρίσει τον εξάρχοντα, ο οποίος ήταν ο πρώτος χορευτής του διθυράμβου, και να παρεμβάλλει στο διθύραμβο απαγγελία με άλλο μέτρο και διαφορετική μελωδία από αυτή του Χορού. Έτσι, επειδή ο εξάρχων του χορού, ο οποίος φορούσε προσωπείο, διαλογιζόταν με το χορό και αποκρινόταν γεννήθηκε ο ηθοποιός και το θέατρο. Μια μεγάλη πρόκληση λοιπόν η ποιητική του Γιάννη Ρίτσου να συναντηθεί με την σκηνή και να φέρει το θέατρο εκεί που ανήκει στην θεατρική ποιητικότητα. Σε όλο το αφιέρωμα υπάρχουν συχνές κοινές ατμόσφαιρες και εικόνες που τις ενώνει η φλόγα της γνώσης, της αρετής, της ελευθερίας τους ανθρώπου και το κάψιμό των συμβατικών προσωπείων που επιτάσσουν οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Ο ταξιδευτής ως μεταφυσική παρουσία κάνει ένα ταξίδι σαν ξένος μέσα στο χρόνο συμμετέχοντας στα δρώμενα από τις ζωογόνες μνήμες του παρελθόντος, φέροντας τις ζωοφόρες ελπίδες του μέλλοντος.

– Κατά τη γνώμη σας, γιατί συνεχίζει να συγκινεί η ποίηση του Ρίτσου σήμερα;

Διότι μέσα σε αυτά τα χρόνια, τα τότε και τα τώρα, ενώ όλοι αποζητάμε μια αλλαγή δεν την πράττουμε ποτέ. Εξακολουθούμε να ζούμε φορώντας προσωπεία. Κανείς μας δεν έχει το κουράγιο να σταθεί και να μιλήσει για την αλήθεια του. Όλοι μας γυρνάμε γύρω από αυτό που θέλουμε να πούμε, άλλα είπαμε και άλλα σκεφτόμαστε. Σκέψου λοιπόν πράξε και μίλα γι’ αυτό που σκέφτηκες. Τότε είσαι ελεύθερος άνθρωπός και όταν γίνεις ελεύθερος μόνο τότε “υπάρχεις, υπάρχω, υπάρχουμε”. Η ποίηση του Ρίτσου είναι ακόμα ζωντανή και μας χτυπάει το κουδούνι της αφύπνισης, εκείνος έκανε το χρέος του και μας άφησε μια σπουδαία κληρονομιά, την ευθύνη λοιπόν την έχουμε μόνο εμείς.

Διαβάστε επίσης:

Ημερολόγιο: Αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο από την ομάδα Μήδεια στο θέατρο Δρόμος