Έντα Γκάμπλερ – Κωνσταντίνος Ρήγος: Κριτική θεάτρου

Προτού ακόμα χτυπήσει το τρίτο κουδούνι, μια κίνηση τραβά την προσοχή των θεατών: πίσω από την κουρτίνα που καλύπτει σχεδόν τη μισή σκηνή, μια γυναίκα προχωρά συνεχώς μέχρι την άκρη της χωρίς ποτέ να την προσπερνά. Φαίνεται ανυπόμονη, σαν να περιμένει κάτι που ποτέ δεν έρχεται. Είναι η Έντα Γκάμπλερ, ξεπεσμένη κυρία αριστοκρατικής καταγωγής, άκαμπτη κι αδιάλλακτη που αποστρέφεται την ιδέα της ανελευθερίας και των συμβιβασμών. Αναγκασμένη να κάνει μια μεγάλη υποχώρηση και να συνάψει γάμο με έναν πολλά υποσχόμενο ακαδημαϊκό, αποτυγχάνει μένοντας ανικανοποίητη και δυστυχισμένη. Μια ύπαρξη κενή από σκοπό και νόημα, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να απαλλαγεί από την αφόρητη πλήξη της, αποφασίζει με ψέματα και δολοπλοκίες να κινήσει τα νήματα της ζωής των άλλων. Σιγά σιγά, μπλέκεται και η ίδια στον ιστό που έχει υφάνει και εν τέλει οδηγείται στην τραγωδία και στην αυτοκαταστροφή.

Η ιψενική ηρωίδα έχει ανατραφεί μέσα σε ένα συντηρητικό περιβάλλον από τον στρατηγό πατέρα της και έχει μάθει να αγαπά και να εκτιμά μόνο το απόλυτο και το ωραίο. Επιθυμεί υπηρέτες, άλογα, πλούτη και μεγάλη ζωή. Είναι εκείνη η θαρραλέα γυναίκα που δεν διστάζει να χειριστεί τα όπλα μαθαίνοντας σκοποβολή και συνάμα η δειλή που δεν τολμά να έρθει αντιμέτωπη ούτε με τον έρωτα ούτε και με την προοπτική της μητρότητας. Μέσα στο μυαλό της είναι άρρηκτα και νοσηρά συνυφασμένα η ομορφιά με μια εγκληματική πράξη όπως ο θάνατος από ελεύθερη βούληση, όταν μάλιστα έχεις επιλέξει να ζήσεις και να φύγεις όπως και όποτε εσύ αποφασίσεις.

Η Δήμητρα Ματσούκα (Έντα Γκάμπλερ) αναλαμβάνει τον δύσκολο ομώνυμο ρόλο και καταφέρνει να αποδώσει τις λεπτές ψυχολογικές αποχρώσεις του χαρακτήρα της. Η δυσαρέσκεια είναι διάχυτη στο πρόσωπό της όταν διαπιστώνει ότι περιστοιχίζεται από μίζερες συνθήκες που κάνουν τη ζωή της γελοία, όπως ομοίως έκδηλη είναι η αλαζονεία απέναντι σε όσους θεωρεί κοινωνικά κατώτερούς της. Ταυτόχρονα, αποπνέει μια ρεαλιστικά εκνευριστική χαιρεκακία βλέποντας ότι βρίσκουν στόχο οι ραδιουργίες της που παρασύρουν έναν άνθρωπο σε αδιέξοδο και απελπισία. Ωστόσο, στις σκηνές που οι τόνοι ανεβαίνουν, θα χρειαζόταν μάλλον περισσότερη ένταση στη φωνή της για να υπογραμμιστεί πιο αδρά το βάθος της εσωτερικής τραγικότητας της ηρωίδας.

Ο Ακύλλας Καραζήσης αναμετράται για άλλη μια φορά ιδανικά με τον γνώριμο σε αυτόν δικαστή Μπρακ. Ο δικαστής διακατέχεται από υφέρποντα κυνισμό τον οποίο ξεδιπλώνει σκόπιμα διαβάζοντας ανθρώπους και καταστάσεις. Είναι ο μόνος που αντιλαμβάνεται τον ηθικό αυτουργό του κακού την ίδια στιγμή που εκμεταλλεύεται μέχρις εσχάτων την εξουσία που του δίνει η θέση του επιδιώκοντας να θέσει υπό την ερωτική κυριαρχία του την Έντα. Σε κάποιες απόπειρες διακωμώδησής του πάντως, δεν αποφεύγεται μια δόση υπερβολής.   

Ο Γιάννης Στάνκογλου είναι πειστικός ως Άιλερτ Λέβμποργκ, ένας προικισμένος πανεπιστημιακός που όμως χάνει άσκοπα τον χρόνο του και φθείρεται ανάμεσα σε ασωτίες και καταχρήσεις χωρίς ουσία. Μιλά με πάθος για το καινούριο βιβλίο που ετοιμάζει και το ξέσπασμά του είναι μετρημένο όταν ανακαλύπτει ότι έχει πέσει θύμα προδοσίας. Ατμοσφαιρική επίσης η σκηνή αναμέτρησης με την Έντα χάριν του παλαιού έρωτά τους.

Η Κατερίνα Διδασκάλου επιβάλλεται ως αρχοντική παρουσία στον σύντομο ρόλο της Γιουλάνε Τέσμαν, μίας από τις θείες του συζύγου. Διαθέτει σκηνική άνεση και χρωματίζει εύστοχα τη φωνή της όπου χρειάζεται είτε με έπαρση, είτε με ελαφριά ειρωνεία, είτε με πιο παιχνιδιάρικη διάθεση.

Ο Γιάννης Τσεμπερλίδης ερμηνεύει με φυσικότητα τον Γιέργκεν Τέσμαν, τον ανώριμο και καλοκάγαθο σύζυγο της Έντα, ενώ διατηρεί τις ισορροπίες μιας προσωπικότητας που θα μπορούσε εύκολα να κατρακυλήσει σε εντελώς δεύτερη μοίρα.

Η Βασιλική Τρουφάκου κάνει δυναμικό ξεκίνημα ως αφελής Τέα Έλβστεντ που ανυποψίαστη δίνει όλες τις απαντήσεις τις οποίες ύπουλα εκμαιεύει από εκείνη η Έντα. Στη συνέχεια γίνεται κάπως πιο υποτονική για να επανέλθει προς το τέλος της παράστασης.

Καίρια, τέλος, η Μαριέττα Σγουρδαίου στον ρόλο της υπηρέτριας Μπέρτε.

Ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Ρήγος ορθώς δίνει έμφαση στις ερμηνείες και την ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων του και ειδικό βάρος στις μεταξύ τους διακυμάνσεις και αντιθέσεις. Έτσι, αποτυπώνεται μια ευρεία γκάμα διαχρονικών τύπων ανθρώπου: ο σκληρός, ο απαθής, ο πονηρός, ο απλοϊκός, ο αυτοκαταστροφικός, ο αμοραλιστής. Έξυπνο όσο και λειτουργικό το εύρημα με την ημιδιάφανη σκούρα κουρτίνα πίσω από την οποία «κρύβεται» συχνά η πρωταγωνίστρια προσδίδοντας έτσι στην υπόστασή της σκοτεινές πινελιές.

Ενδιαφέρουσες συνολικά και οι ενδυματολογικές επιλογές (Γιώργος Σεγρεδάκης) με λίγες άστοχες εξαιρέσεις, ενώ το όλο σκηνικό συμπληρώνουν τα προσεγμένα ειδικά εφέ του Μιχάλη Σαμιώτη.

Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για μια καλοδουλεμένη παράσταση χωρίς ιδιαίτερες συναισθηματικές εξάρσεις ή κορυφώσεις που στηρίζεται κυρίως στις υψηλές ερμηνευτικές τεχνικές και περιγράφει διάφορες εκφάνσεις της γυναικείας κυρίως ιδιοσυγκρασίας, αλλά και που φαντάζει αρκετά επίκαιρη καθώς οι βασικές πτυχές της ανθρώπινης φύσης παραμένουν αναλλοίωτες μέσα στον χρόνο.

Το έργο του Ερρίκου Ίψεν ,Έντα Γκάμπλερ, παρουσιάζεται στο Θέατρο Σημείο, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ