Το «Ενθύμιον» ένα λυρικό ντοκιμαντέρ, είναι μια ελεγεία στην Ήπειρο που χάνεται, αλλά και ένας ύμνος στην Ήπειρο που επιβιώνει. Ένα τραγούδι αγάπης για όσους έμειναν κοντά της, για όσους μετανάστευσαν, για τους μουσικούς της και τη μοναδική της φύση.
Ακούνε άραγε οι νεκροί τα τραγούδια που παίζονται για αυτούς πάνω από τα μνήματα κάθε Δευτέρα του Πάσχα στο Γιρομέρι; Και οι ζωντανοί; Πώς βλέπουν την παράδοση και το ιδιαίτερο αυτό έθιμο; Ποιά η βαθύτερη σχέση τους με την ζωή και τον θάνατο;
Στο «Ενθύμιον» μεταφερόμαστε στο Γιρομέρι Θεσπρωτίας τις ημέρες του Πάσχα. Μέσα από τον κινηματογραφικό φακό γινόμαστε παρατηρητές της καθημερινότητας και των ανθρώπων αυτού του μικρού χωριού και αναζητούμε τις ρίζες ενός ξεχωριστού εθίμου. Μέσα από τα τραγούδια, τα λόγια και τους ήχους οι λιγοστοί του κάτοικοι προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανές τις παραδόσεις, τους θρύλους και να δώσουν συνέχεια στη ζωή ακόμα και μετά το τέλος της. Μια αποτύπωση όχι μόνο εθνογραφική, ενός εθίμου η καταγωγή του οποίου χάνεται στο χρόνο, όπου τα έγχρωμα φιλμ του παρελθόντος σμίγουν με το ασπρόμαυρο παρόν και όπου οι ήχοι του κλαρίνου αντηχούν μέσα από τις πέτρες, τα βουνά, και τα πρόσωπα.
Το «Ενθύμιον» είναι μια απόπειρα, αντίθετη στην αδίστακτη ψηφιοποίηση της εποχής μας, να κρατηθεί ζωντανή η αναλογική μνήμη της ελληνικής επαρχίας: ένα ενθύμιο ζωής.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
Η ιστορία λέει, πως κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, τις ημέρες του Πάσχα, ο τουρκικός στρατός σφάγιασε όλους του άντρες του Γιρομερίου. Οι γυναίκες λοιπόν αποφάσισαν να γιορτάσουν τη μέρα της Λαμπρής στο νεκροταφείο, δίπλα στους άντρες τους, με όργανα και φαγητό.
Η ταινία παρατηρεί τη καθημερινότητα του χωριού τις ημέρες του Πάσχα, όπως και το έθιμο της Δευτέρας του Πάσχα, όπου οι κάτοικοι του χωριού συγκεντρώνονται στο νεκροταφείο της Αγίας Σωτήρας και με μια τοπική ορχήστρα παίζουν το αγαπημένο τραγούδι του νεκρού, όσο αυτός βρισκόταν στη ζωή. Αναμνήσεις, νοσταλγία, λύπη, χαρά, γέλιο, κλάμα. Μοιρολόγια για τη ξενιτιά και τον απρόσμενο θάνατο, πρωτοστατούν στις παραγγελιές. “Εγώ στον παππού μου παίζω τον σκάρο”, “στην μητέρα μου άρεσε η Μαριόλα”. Στον λυγμό του κλαρίνου σπάει και ο πιο σκληρός. “Εγώ δεν πηγαίνω, δεν το αντέχω, με παίρνουνε τα κλάματα”.
Η ηπειρώτικη μουσική, το τοπίο της Ηπείρου, η φύση του εθίμου και οι εικόνες που είδα, με έκαναν να το σκέφτομαι τα τελευταία 6 χρόνια. Ήθελα να το κινηματογραφήσω και να αποτυπώσω αυτό το ξεχωριστό τρόπο με τον οποίο τιμάται η μνήμη. Μια συνεχόμενη εσωτερική άρνηση ωστόσο με οδηγούσε στο να το αναβάλλω συνεχώς. Ίσως ο φόβος μου απέναντι στο θάνατο. Μεγαλώνοντας μεγαλώνουν και οι φόβοι μας. Ίσως η ηπειρώτικη καταγωγή της οικογένειας μου, οι ιστορίες που είχα ακούσει, τα ακούσματα και οι ασπρόμαυρες παλιές φωτογραφίες που είχα δει όλα τα προηγούμενα χρόνια, με είχαν προετοιμάσει για να βρεθώ εκεί και να κινηματογραφήσω αυτό το ιδιαίτερο έθιμο.
Μια εθνογραφική και όχι μόνο αποτύπωση.
Με το αρχειακό υλικό που καταφέραμε να βρούμε, του φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα και του Μενέλαου Μελετζή, καταφέραμε να είναι εμφανής η αντίθεση του τότε με το τώρα. Η μουσική μας ξεναγεί σε συναισθηματικά μονοπάτια ανάμεσα στα βουνά της ηπείρου. Μια νοσταλγική διαδρομή, από το χρώμα στο ασπρόμαυρο.
Η Ηπειρώτικη παράδοση είναι χτισμένη πάνω στον άνθρωπο, τη φύση και τη μουσική, οδηγώντας τον καθένα μας σε προσωπικά συμπεράσματα για το τι αξίζει να αλλάζει και τι αξίζει να παραμένει ίδιο. Επιθυμία μου είναι η ταινία, να προβληματίσει, να θυμίσει, και μέσα στην ασταμάτητη ψηφιοποίηση της σύγχρονης ζωής να κρατήσει ζωντανή την αναλογική μνήμη της ελληνικής επαρχίας, των εθίμων και της παράδοσης. Ένα ᾿Ενθύμιον ζωής.
Νίκος Ζιώγας
ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ
Ο Νίκος Ζιώγας ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Εργάζεται ως κινηματογραφιστής σε διάφορα ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές σειρές από το 2008. Έχει πάρει μέρος σε διάφορα πρότζεκτ με θέματα όπως το προσφυγικό, την μετανάστευση, την πολιτική επικαιρότητα και τον πολιτισμό. Έκανε το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτης με το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ Άνοιξη (“SPRING”, 10´, 2018), το οποίο έκανε πρεμιέρα στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και προβλήθηκε σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ, όπως το Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Aus Der Nacht Heraus στο Βερολίνο. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του με τίτλο ᾿Ενθύμιον / Memento, ολοκληρώθηκε το 2021 κάνοντας πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης όπου απέσπασε το βραβείο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου για ντοκιμαντέρ πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Σκηνοθεσία ΝΙΚΟΣ ΖΙΩΓΑΣ
Σενάριο ΝΙΚΟΣ ΖΙΩΓΑΣ, ΜΙΜΗΣ ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΗΣ
Διεύθυνση Φωτογραφίας ΝΙΚΟΣ ΖΙΩΓΑΣ
Ήχος ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΕΛΙΔΑΚΗΣ
Σχεδιασμός ήχου ΒΑΛΙΑ ΤΣΕΡΟΥ
Μίξη ήχου ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΥΠΟΜΠΙΩΤΗΣ
Χρωματική επεξεργασία ΜΑΝΘΟΣ ΣΑΡΔΗΣ
Ξυλογραφία για την αφίσα ΦΩΤΗΣ ΒΑΡΘΗΣ
Διεύθυνση παραγωγής ΜΙΜΗΣ ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΗΣ
Συνεργάτες παραγωγοί ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΣΜΠΙΛΙΡΗΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΓΑΒΡΙΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΡΗΣ ΝΤΑΓΙΟΣ
Μουσική ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Μοντάζ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΠΑΦΡΑΓΚΟΣ
Παραγωγός ΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΕΤΗΣ
Παραγωγή BOO PRODUCTIONS
Πρωτότυπος τίτλος: ΕΝΘΥΜΙΟΝ
Μεταφρασμένος τίτλος στα Αγγλικά: MEMENTO
Είδος: ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Χώρα: Ελλάδα | Γλώσσα: Ελληνική | Έτος: 2021
Διάρκεια: 79 λεπτά | Εικόνα: Ασπρόμαυρη -Έγχρωμη | Αναλογία διαστάσεων: 2.39:1
Ήχος: 5.1 | Διαθέσιμο φορμάτ: DCP
