Η αίθουσα τέχνης «εκφραση-γιαννα γραμματοπουλου» εγκαινιάζει την Πέμπτη 7 Απριλίου την ατομική έκθεση της Ερατώς Χατζησάββα με τίτλο «Επένθεση Μνήμης» σε επιμέλεια της Λήδας Καζαντζάκη.
Πρόκειται για μια δουλειά προσδιοριστική στο χρόνο, όπου μνήμη και υλικά μετατοπίζονται, παρεμβάλλονται και επανατοποθετούνται στην αναζήτηση της μνημονικής μετά-εικόνας. Επώδυνες διαδικασίες επενέργειας και επίζευξης του ιστορικού χρόνου με τα βιώματα και τις προκλήσεις της σύγχρονης πραγματικότητας στον προσωπικό, ιδιωτικό αλλά και στο δημόσιο χώρο, όπως αυτοπροσδιορίζονται από τον καθένα μας.
Η Ερατώ Χατζησάββα την τελευταία δεκαπενταετία ασχολήθηκε επίμονα με τη σύζευξη των παραδοσιακών με τις σύγχρονες εκφράσεις, μέσα από νέες αναζητήσεις και επαναδιατυπώσεις στην εικαστική χρήση των πολυμέσων. Κινήθηκε ανάμεσα στη ζωγραφική και την πολυμεσική γραφή συνδυαστικά δημιουργώντας μια σειρά έργων που ξεχωρίζουν με την πρωτοτυπία, την ευαισθησία, την εκφραστικότητα, το βαθύ προβληματισμό και τη χρήση σύγχρονων υλικών. Αρχίζοντας από το ζωγραφικό έργο και τις πρώτες ενασχολήσεις της περνά μέσα από βίντεο (την πολυμεσική έκφραση) στο τρισδιάστατο επιτοίχιο έργο, όπου το βάθος αποτυπώνει την ιστορικότητα του χώρου και η διάχυτη μνήμη ανακαλεί μέσα από συνειρμούς το πρόσφατο και το απώτερο παρελθόν: Δοκιμασίες της ιστορίας, το οδυνηρό ’74,η διάψευση των προσδοκιών, οι βίαιες διαδηλώσεις, οι πυρκαγιές, οι συγκρούσεις, ένας κόσμος γύρω μας που βρίσκεται σε μια βίαιη ιστορική ανατροπή, ενεργοποιούν ένα εικαστικό μνημονικό με υπερχρονικές διαστάσεις. Η φωτιά ως κυρίαρχη παρουσία λειτουργεί ως συνδετικό του “κύκλου της καταγγελίας”, για τη συλλογική άλλα και την ατομική δοκιμασία.
Στην έκθεση παρουσιάζονται 9 από τα 32 έργα αυτού του κύκλου, όπου συνεκφέρονται ο ιδιωτικός χώρος της προσωπικής της δοκιμασίας με το δημόσιο χώρο της συλλογικής μνήμης. Η παρουσίαση των έργων κλείνει ένα μεγάλο κύκλο των αναζητήσεων της. Το παρανάλωμα αξιών και προσδοκιών, οι προβληματισμοί γύρο από το σύγχρονο το ιστορικό και τη διαχρονικότητα, το μύθο και την αλήθεια, τη διαχρονική και την επικαιρική αξία την οδήγησαν σε μια άλλη ενατένιση και δημιουργική επικοινωνία με τα έργα της Αναγέννησης και ιδιαίτερα με την αντίληψη για την ομορφιά όπως αυτή διατυπώθηκε με την εικονογράφηση της Αφροδίτης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η Ιστορικός Τέχνης Λήδα Καζαντζάκη, η οποία επιμελείται την έκθεση, παρατηρεί μεταξύ άλλων για το έργο της Ερατώς Χατζησάββα: «Θα μπορούσαμε να πούμε μεταφέρει (η Ερατώ Χατζησάββα) τη λειτουργία της μνήμης στην καλλιτεχνική πράξη μέσα από αλλεπάλληλες αναπαραστάσεις και ανακλήσεις της από το φαντασιακό που τη σφράγισε στη μακρά μαθητεία της στην τέχνη και από το πραγματικό που έζησε, τις συνεχείς καταγραφές, μεταθέσεις και τις αποσβέσεις τους.
Δομεί το χώρο της σαν μια πολύχρωμη και θραυσματική και ονειρική «τοιχογραφία», με παχιές, νευρώδεις, συνειρμικές και αντιθετικές πινελιές.»
Διπλή μνήμη
Πως αντιμετωπίζουμε την απώλεια του τόπου που χάσαμε μέσα στις φλόγες του πολέμου και την αγωνία του ανθρώπου που απειλείται από τον αφανισμό του; Πώς συν-κρατούμε τις εικόνες που συγκροτούσαν τη ζωή μας, χωρίς να τις περιορίσουμε μέσα στα συν- πλέγματα της ατομικής εμπειρίας του τραύματος που εμείς οι ίδιοι βιώσαμε και στα πλέγματα μιας στερεότυπης, εθνοκεντρικής αφήγησης της ιστορίας που άλλοι έγραψαν για μας;
Είναι το ζητούμενο του έργου της εικαστικού Ερατούς Χατζησάββα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μεταφέρει τη λειτουργία της μνήμης στην καλλιτεχνική πράξη μέσα από αλλεπάλληλες αναπαραστάσεις και ανακλήσεις της από το φαντασιακό που τη σφράγισε στη μακρά μαθητεία της στην τέχνη και από το πραγματικό που έζησε, τις συνεχείς καταγραφές, μεταθέσεις και τις αποσβέσεις τους.
Δομεί το χώρο της σαν μια πολύχρωμη και θραυσματική και ονειρική «τοιχογραφία», με παχιές, νευρώδεις, συνειρμικές και αντιθετικές πινελιές. Δουλεύει μεθοδικά από μέσα προς τα έξω με διαφορετικά υλικά, πάνω σε διαφορετικά στρώματα πυκνά υφασμένες εικόνες που ανοίγουν πίσω από τη διάφανη επιφάνεια του πλέξιγκλας απρόσμενα, όπως σε μια αναλαμπή του νου ή σε μιαν έκρηξη του εξωτερικού φλοιού και αποκαλύπτουν στο θεατή τους από τα βάθη της ιστορίας τους το αδρό, φτιαγμένο με κάρβουνο, σχέδιο μιας εκκλησίας, μιας πόλης, μιας μορφής.
Προβάλλει με τον ίδιο τρόπο και με τη βοήθεια του νέου μέσου, του βίντεο, με διαφορετικά layers, πάνω στην αναγεννησιακή Αφροδίτη του Μποτιτσέλι, το σώμα ενός ασθμαίνοντος στο κλασικό κρεβάτι του νοσοκομείου, κοριτσιού. Δένει τον αρχέγονο μύθο της γέννησης της θεάς στη θάλασσα της Κύπρου με τη σύγχρονη εμπειρία του πάσχοντος.
Χρησιμοποιεί τη συμμετρική και μακραίωνη φόρμα της σταύρωσης, για να στηρίξει την λυρικά αφαιρετική, εξπρεσιονιστική γραφή της. Συνδέει δυο σημαίνοντα σύμβολα της άλωσης, την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης με την Αγία Σοφία της Λευκωσίας. Αποτυπώνει σε ευθεία αναλογία, τις δίδυμες, σχηματοποιημένες, σκοτεινές ή φωτεινές κεφαλές, που εκφράζουν τη διπολικότητα του σύγχρονου ανθρώπου, τη διασπασμένη ανάμεσα στην αυστηρή λογική της γεωμετρίας και στη δύναμη του συναισθήματος της πλαστικής γλώσσας.
Ανασύρει έτσι ξανά στο προσκήνιο, την ξεχασμένη ίσως και άγνωστη, ριγμένη άθελά του σε έναν κόσμο ανοίκειο και άμετρο, φιγούρα του ξεριζωμένου μετανάστη-πρόσφυγα του Διπλού Βιβλίου του Δημήτρη Χατζή που επιβιώνει χάρις στην ακατανίκητη βούλησή του να ζήσει.
Ισορροπεί ανάμεσα στην ενάργεια και στη λήθη μιας διπλής μνήμης που δένει την προσωπική με την πανανθρώπινη και καθολική μοίρα της ανθρώπινης συνθήκης μέσα στο συμπαγή πυρήνα της ύπαρξης.
Λήδα Καζαντζάκη, ιστορικός τέχνης
Η Ερατώ Χατζησάββα γεννήθηκε το 1966 στη Λευκωσία. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα ως Επίκουρη Καθηγήτρια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Σπούδασε με υποτροφία στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1985-1990) από την οποία αποφοίτησε με άριστα. Είχε καθηγητές τον Τριαντάφυλλο Πατρασκίδη, τον Ηλία Δεκουλάκο και το Δημοσθένη Κοκκινίδη. Το 2004 αποφοίτησε από το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα της ΑΣΚΤ «Ψηφιακές Μορφές Τέχνης», ενώ σήμερα εκπονεί διατριβή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το 2005 πήρε το πρώτο βραβείο (Χρυσό Φάρο στην Μπιενάλε Αλεξανδρείας). Από το 2000 μέχρι το 2011 εργάστηκε ως διδάσκουσα στο Ζ’ Εργαστήριο Ζωγραφικής με Διευθυντή τον καθηγητή Γιάννη Ψυχοπαίδη και Επίκουρο Καθηγητή το Γιάννη Σκαλτσά. Το Δεκέμβριο του 2012 εκλέχθηκε επίκουρη καθηγήτρια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στον τομέα Ζωγραφικής. Σήμερα διδάσκει στο Γ’ Εργαστήριο Ζωγραφικής με διευθυντή τον καθηγητή Μάριο Σπηλιόπουλο. Έχει κάνει 10 ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα, στη Λευκωσία και το Ρέθυμνο και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο, Γερμανία, Ελβετία και άλλες χώρες. Έργα της βρίσκονται στην Κρατική Πινακοθήκη της Κύπρου, στην Πινακοθήκη του Ιδρύματος “ΔΕΣΤΕ”, στο Μουσείο Πιερίδη, στην Πινακοθήκη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές. Έχει επιμεληθεί ομαδικές εκθέσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λευκωσία και Κωνσταντινούπολη. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι εικαστικές τις αναζητήσεις επικεντρώνονται στη μεταγραφή του βιντεακού έργου σε τρισδιάστατη επιτοίχια αποτύπωση.
Έργο: Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολης – Αγία Σοφία Λευκωσίας