Erofili synopsis σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα στο Φεστιβάλ Αθηνών

H Εταιρεία Θεάτρου Χώρος σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών παρουσιάζει στο χώρο της Πειραιώς 260 – Κτίριο Ε, από τις 22 μέχρι τις 24 Ιουνίου, τη νέα εκδοχή της Ερωφίλης του Γεωργίου Χορτάτση με τίτλο Erofili synopsis.

Η παράσταση ξεφεύγει από τον ασκησιολογικό χαρακτήρα που είχαν τα προηγούμενα δύο σχεδιάσματα. Ο σκηνοθέτης Σίμος Κακάλας και ο θίασός του επιχειρούν πια μια καθαρά θεατρική προσέγγιση. Το κείμενο διασκευάζεται με μια μεγαλύτερη διάθεση ελευθερίας φωτίζοντας κάποιες εικόνες από την εκπληκτική Ερωφίλη του Χορτάτση. Τρεις γυναίκες επί σκηνής. Η μάσκα το κύριο ερμηνευτικό μέσο. Το έργο πιο επίκαιρο από ποτέ.

Ξεκινώντας από το Ρέθυμνο στις 30 Αυγούστου (Φρούριο Φορτέτζας), η παράσταση θα πραγματοποιήσει περιοδεία στην Ελλάδα και την Κύπρο. Στην Αττική θα σταθμεύσει, στα πλαίσια της περιοδείας της, τον Σεπτέμβρη.

Η ταυτότητα της παράστασης

Σκηνοθεσία – Σκηνικό Σίμος Κακάλας
Επεξεργασία Κειμένου – Διασκευή Έλενα Μαυρίδου
Μουσική Νίκος Βελιώτης
Μάσκες Μάρθα Φωκά
Σχεδιασμός Φωτισμού Περικλής Μαθιέλλης
Σχεδιασμός Ήχου Γιάννης Πειραλής
Βοηθός Σκηνοθέτη Δημήτρης Καλακίδης
Voice training Αθηνά Τρέβλια
Σύμβουλος – Φιλόλογος Ναταλία Δεληγιαννάκη
Διεύθυνση Παραγωγής Στέλα Τενεκετζή
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Γιώργος Κλαδούρης

Παίζουν οι ηθοποιοί Δήμητρα Κούζα, Δήμητρα Λαρεντζάκη, Έλενα Μαυρίδου

Ιστορικό

Η πρώτη επαφή του θιάσου με το έργο της Ερωφίλης ξεκίνησε το 2008. Δημιουργήθηκε ένα σχεδίασμα παράστασης επικεντρωμένο στη ρυθμική κατανόηση του δεκαπεντασύλαββου με όχημα συγκεκριμένους χορούς και μουσική της Κρήτης. Η εκδοχή εκείνη, Ερωφίλη – άσκηση 1, πραγματοποίησε την πρεμιέρα της στα Ζωνιανά και παρουσιάστηκε σε χωριά της Ρεθύμνου. Η δεύτερη εκδοχή της παράστασης, πιο ελεύθερη και ανοιχτή στην αφηγηματικότητα, Ερωφίλη – άσκηση 2, φιλοξενήθηκε το καλοκαίρι του 2010 στη Μικρή Επίδαυρο στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ενώ στη συνέχεια πραγματοποίησε περιοδεία κυρίως σε αρχαιολογικούς χώρους (πρώτη παράσταση στο Ηράκλειο, Κηποθέατρο Χατζηδάκι).

Λίγα λόγια για το έργο

Η Ερωφίλη γράφτηκε γύρω στα 1600 στο Ρέθυμνο. Αποτελείται από πρόλογο, πέντε πράξεις με ισάριθμα χορικά και τέσσερα ιντερμέδια, που παρεμβάλλονται ανάμεσα στις πράξεις του έργου. Τα ιντερμέδια αφορούν το επεισόδιο του Rinaldo και της Armida, από το έργο του Torquato Tasso, «Ελευθερωμένη Ιερουσαλήμ» (Gerusalemme Liberata, 1581). Το έργο έχει σαν πρότυπο το έργο “Orbecche” του ιταλού συγγραφέα G. Battista Giraldi (1549), ενώ μέρος της δεύτερης πράξης ο Χορτάτσης τη δανείστηκε από την τραγωδία “Il Re Torrismondo” (Βασιλεύς ο Ροδολίνος) του Τ. Tasso (1587). Πηγή των χορικών είναι η τραγωδία Phaedra του Σενέκα. Ωστόσο, παρά τις ποικίλες επιδράσεις, ο Χορτάτσης δεν αντέγραψε τα ξένα πρότυπα, αλλά κατάφερε να δημιουργήσει το δικό του πρωτότυπο ποιητικό έργο, με πλούσια γλώσσα, έντονη πλοκή και τέλεια στιχουργία.

Λίγα λόγια για την υπόθεση

Η Ερωφίλη είναι κόρη του βασιλιά της Αιγύπτου, Φιλόγονου. Ο Φιλόγονος δολοφόνησε τον αδελφό του για να πάρει το θρόνο του και παντρεύτηκε τη γυναίκα του. Από τη γυναίκα του αδελφού του απέκτησε μια κόρη, την Ερωφίλη. Στη βασιλική αυλή μαζί με την Ερωφίλη μεγαλώνει και ο Πανάρετος, νέος από βασιλική οικογένεια. Ο Πανάρετος και η Ερωφίλη έζησαν από παιδιά μαζί και σταδιακά η παιδική φιλία εξελίχθηκε σε έρωτα. Ο Πανάρετος μεγάλος πια, πηγαίνει στον πόλεμο και σώζει το βασίλειο από εχθρική επίθεση. Μετά τον πόλεμο οι δύο νέοι παντρεύονται κρυφά. Ο βασιλιάς, όμως, θέλει να παντρέψει την κόρη του με κάποιον βασιλιά της Περσίας, για να πετύχει με αυτό το γάμο την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς τους. Στέλνει μάλιστα τον Πανάρετο για να της το αναγγείλει και να την πείσει να δεχθεί τον γάμο. Ο Φιλόγονος μαθαίνει για το μυστικό γάμο των δύο νέων και αποφασίζει να τιμωρήσει τον Πανάρετο, ο οποίος μάταια προσπαθεί να πείσει τον βασιλιά για την ευγενική του καταγωγή. Ο Φιλόγονος βασανίζει τον Πανάρετο και προσποιούμενος στην Ερωφίλη ότι τη συγχωρεί, της προσφέρει ως γαμήλιο «δώρο» σε μια χρυσή λεκάνη το κεφάλι, τα χέρια και την καρδιά του αγαπημένου της. Η Ερωφίλη θρηνεί με σπαραγμό και αυτοκτονεί. Οι γυναίκες του παλατιού αναλαμβάνουν να τιμωρήσουν το βασιλιά (ο χορός οδηγείται από την παραμάνα της Ερωφίλης, τη Νένα). Ρίχνουν κάτω τον Φιλόγονο και τον ποδοπατούν μέχρι θανάτου.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Γεώργιος Χορτάτσης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο στα μέσα του 16ου αιώνα και πέθανε μετά το 1605. Πολύ λίγα στοιχεία υπάρχουν για τη ζωή του. Καταγόταν από αρχοντική γενιά του Βυζαντίου και οι πρόγονοί του έφτασαν στην Κρήτη από τη Μικρά Ασία. Η οικογένειά του ανήκε στην τάξη των ευγενών ή των μεγαλοαστών. Οι Χορτάτσηδες αναφέρονται από έναν Ιταλό περιηγητή του 15ου αιώνα ως η πρώτη οικογένεια που εγκαταστάθηκε στην Κρήτη την εποχή του Νικηφόρου Φωκά. Επίσης, στα 1644, σε απογραφή που έγινε στο νησί, οι Χορτάτσηδες φαίνεται να ανήκουν στους Κρητικούς ευγενείς. Εξάλλου και ο εκδότης της Ερωφίλης, ο Κρητικός Αμβρόσιος Γραδενίγος, χαρακτήρισε το έργο ως «ποίημα του λογιωτάτου και ευγενεστάτου κυρίου Γεωργίου Χορτάτση του Κρητικού».

Γεγονός πάντως είναι ότι η καλή οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του τού επέτρεψε να αποκτήσει σημαντική για την εποχή μόρφωση. Το περιβάλλον του Χορτάτση αποτελείται από μορφωμένους αστούς και ευγενείς. Ο Χορτάτσης έζησε αρκετό καιρό στο Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο). Στο έργο του ο Κατσούρμπος συναντάμε περιγραφές που αποδεικνύουν την παραμονή του εκεί. Τέλος, σύμφωνα με τους μελετητές, η δεκαετία του 1590 τον βρίσκει να κυριαρχεί στη θεατρική ζωή του νησιού ως προικισμένος θεατρικός συγγραφέας.

Από το έργο του αποδεικνύεται ότι βρίσκεται πιο κοντά στη δυτική παιδεία από ό,τι στην αρχαία ελληνική. Τα έργα του φανερώνουν ότι είχε πολύ καλή γνώση της ποιητικής τέχνης και ότι είχε μελετήσει τα έργα μεγάλων ποιητών της εποχής, όπως του G.B. Giraldi, του L. Groto, του Τ. Tasso, του G.B. Guarini. Κατάφερε όμως να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο τις κατακτήσεις των Ιταλών και να παρουσιάσει ένα έργο άρτιο σε τεχνική και προσαρμοσμένο στα δεδομένα του τόπου του.
Το έργο του περιλαμβάνει όλα τα είδη του αναγεννησιακού θεάτρου: κωμωδία Κατσούρμπος, τραγωδία Ερωφίλη, ποιμενικό δράμα Πανώρια, τα οποία συνέγραψε στα τέλη περίπου του 16ου αιώνα, την εποχή δηλαδή που η Κρήτη βρισκόταν στην καλλιτεχνική και πνευματική της ακμή. Ο Χορτάτσης χαρακτηρίστηκε αναγεννησιακός ποιητής. Το 1903 ο Παλαμάς, στον πρόλογο της Τρισεύγενης, μνημονεύει τον Χορτάτση ως πατέρα της νεοελληνικής δραματουργίας.

Σημείωμα σκηνοθέτη

Έργα που ξέρουμε τι συμβαίνει, ποιος έκανε τι, πως τελειώνουν. Άνθρωποι που δεν πρέπει να ερωτευτούν, αλαζονεία, ύβρις, η εξουσία που παραφέρεται, χοροί που σκοτώνουν βασιλιάδες, τετριμμένα πράγματα, η ιδία ιστορία ξανά και ξανά. Πως είναι δυνατόν να μην έλκει το ενδιαφέρον μας το κλασικό από τη στιγμή που ποτέ δεν απαγκιστρωνόμαστε από τα αρχέγονα λάθη μας; Μας αρέσει η ίδια ιστορία, πάντα μας αφορά, χιλιοειπωμένη, χιλιοπαιγμένη και ένας χορός γυναικών που αυτή τη φορά πρέπει  να σταματήσει να παρακολουθεί και να δώσει τη λύση.

Σίμος Κακάλας

Λίγα λόγια για την Εταιρεία Θεάτρου Χώρος

Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ ΧΩΡΟΣ συμπληρώνει οκτώ χρόνια περιοδείας ως θίασος ρεπερτορίου. Οι θεατρικές της παραγωγές – “Γκόλφω” του Σπ. Περεσιάδη, “Απόκοπος” του Μπεργαδή, “Ερωφίλη” του Γ. Χορτάτση, “Λιωμένο Βούτυρο” του Σ. Σερέφα – έχουν παρουσιαστεί σε διάφορες εκδοχές σε όλη την ελληνική περιφέρεια, σε παραμεθόριες περιοχές, σε αστικά κέντρα, σε Διεθνή Φεστιβάλ εντός και εκτός συνόρων. Έχει, μεταξύ άλλων, συνεργαστεί με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, ΔΗΠΕΘΕ, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και το Εθνικό Θέατρο. Βραβεύτηκε το 2007 από την Ένωση Ελλήνων Κριτικών για το σύνολο της δραστηριότητάς της και από το 2006 επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Θα ακολουθήσει περιοδεία της παράστασης σε πόλεις της Ελλάδας και της Κύπρου.
Στην Αθήνα θα ξαναπαιχτεί τον Σεπτέμβριο