Έρως ανίκατε μάχαν από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στο Μέγαρο Μουσικής

Δύο από τις πιο αναγνωρίσιμες μουσικές μεταφορές του σαιξπηρικού μύθου του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, από τον Τσαϊκόφσκυ και τον Προκόφιεφ αντίστοιχα, συνιστούν τον κύριο άξονα της συναυλίας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 22 Ιανουαρίου, στις 20.30, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Ο διευθυντής της Κ.Ο.Α. Στέφανος Τσιαλής αναλαμβάνει τη μουσική διεύθυνση μίας συναυλίας όπου ο ανεκπλήρωτος έρωτας και οι μοιραίες συγκρούσεις εκφράζονται με καταιγιστικό πάθος και δυναμισμό. Η νεαρή Κινέζα βιολονίστα Τιάνγουα Γιανγκ, ραγδαία ανερχόμενη ως μία από τις πλέον ακμαίες σολίστ του οργάνου παγκοσμίως, θα ερμηνεύσει το -από κάθε άποψη- εκρηκτικό Κοντσέρτο του Τσαϊκόφσκυ.

Η Εισαγωγή – Φαντασία «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Τσαϊκόφσκυ εμπνέεται από το ομώνυμο αριστούργημα του Σαίξπηρ, που έχει άλλωστε αποτελέσει πηγή έμπνευσης πάμπολλων μουσικών έργων. Η σύγκρουση ανάμεσα στο μίσος Μοντέκων και Καπουλέτων και στον παθιασμένο έρωτα Ρωμαίου και Ιουλιέτας αναδεικνύεται σε κυρίαρχο στοιχείο της μουσικής εξέλιξης. Το έργο αυτό αποτελεί το πρώτο συμφωνικό αριστούργημα του Τσαϊκόφσκυ, ο οποίος το έγραψε μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες κατόπιν έντονης προτροπής -αν όχι ουσιαστικής μουσικής παρέμβασης- από το συνθέτη Μίλι Μπαλάκιρεφ. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 16 Μαρτίου 1870 στη Μόσχα αλλά αργότερα ο Τσαϊκόφσκυ προέβη σε εκτενείς αναθεωρήσεις, καταλήγοντας το 1880 στην εκδοχή που παρουσιάζεται μέχρι σήμερα.

Τρία χρόνια νωρίτερα, στα τέλη του 1877, προσπαθώντας να ανακτήσει τη ψυχική του ισορροπία μετά τη διάλυση του εξαιρετικά βραχύβιου γάμου του με την Αντονίνα Μιλιούκοβα, ο Τσαϊκόφσκυ έφυγε για λίγους μήνες από τη Ρωσία. Τον Μάρτιο του 1878 βρέθηκε στο χωριό Κλάρενς της Ελβετίας, όπου τον επισκέφτηκε ο παλιός μαθητής του Ιωσήφ Κότεκ, πολλά υποσχόμενος νέος βιολονίστας. Ο Τσαϊκόφσκυ γοητευμένος από τη συντροφιά του Κότεκ, για τον οποίο φαίνεται ότι έτρεφε ερωτικά συναισθήματα, ξεκίνησε να συνθέτει ένα κοντσέρτο για βιολί με πυρετώδεις ρυθμούς. Στις 5 Απριλίου το Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα σε ρε μείζονα είχε κιόλας ολοκληρωθεί και η ενορχήστρωσή του δεν πήρε παραπάνω από μία εβδομάδα. Ο Άντολφ Μπρόντσκυ ήταν ο τελικός αποδέκτης της αφιέρωσης του έργου και εκείνος που έκανε την πρώτη εκτέλεση στη Βιέννη στις 4 Δεκεμβρίου 1881 υπό τη διεύθυνση του Χανς Ρίχτερ. Η κριτική δεν υπήρξε ευμενής αρχικά με το Κοντσέρτο αλλά με το πέρασμα του χρόνου αυτό καταξιώθηκε ως ένα από τα κορυφαία του βιολονιστικού ρεπερτορίου.

Η συναυλία θα ολοκληρωθεί με τη Σουίτα αρ.2 από το μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σεργκέι Προκόφιεφ. Το 1934 τα «Σοβιετικά Μπαλέτα» (γνωστά σήμερα ως Μπαλέτα Μαριίνσκι) του Λένινγκραντ πρότειναν στον Προκόφιεφ να γράψει μουσική για ένα μπαλέτο με θέμα την σαιξπηρική ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, αλλά σύντομα απέσυραν την πρόταση. Ο Προκόφιεφ, αποφασισμένος να υλοποιήσει το μπαλέτο, συμφώνησε να ανέβει από τα Μπαλέτα Μπολσόι της Μόσχας. Ο Προκόφιεφ ολοκλήρωσε τη μουσική στις αρχές Σεπτεμβρίου 1935 και την ενορχήστρωσε τον επόμενο μήνα. Η υποδοχή της όμως από τα μπαλέτα Μπολσόι κάθε άλλο παρά θετική υπήρξε και έτσι το ανέβασμα του μπαλέτου ακυρώθηκε. Ο Προκόφιεφ σχηματοποίησε τότε (1936-1937) δύο ορχηστρικές σουίτες με αποσπάσματα από το μπαλέτο. Η δεύτερη εξ αυτών παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 15 Απριλίου 1937 στο Λένινγκραντ.

Στόχος του συνθέτη ήταν η μουσική του να μπορεί να αγγίξει τις ψυχές των ακροατών ακόμα και χωρίς τη σκηνική δράση. Η διαχρονική επιτυχία των ορχηστρικών σουιτών αποδεικνύει περίτρανα την επίτευξη αυτού του στόχου. Η μουσική του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, με τεράστιο μελωδικό πλούτο, χαρακτηριστικά ρυθμικά σχήματα, έντονες ενορχηστρωτικές αντιθέσεις και πηγαία δραματικότητα, συνδυάζει τα πέντε βασικά στοιχεία της μουσικής ιδιοσυγκρασίας του Προκόφιεφ, όπως ο ίδιος τα επεσήμανε: το κλασικό, το μοντέρνο, το μηχανιστικό, το λυρικό και το γκροτέσκο.

Το πρόγραμμα της βραδιάς

Έρως ανίκατε μάχαν – Σλάβικη Ψυχή VI

ΠΙΟΤΡ ΙΛΙΤΣ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΥ (1840 – 1893)
Εισαγωγή-Φαντασία «Ρωμαίος και Ιουλιέτα»
Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα σε ρε μείζονα, έργο 35

Διάλειμμα

ΣΕΡΓΚΕΪ ΠΡΟΚΟΦΙΕΦ (1891 – 1953)
Σουίτα αρ.2 από το μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα»

Τιάνγουα Γιανγκ, βιολί
Στέφανος Τσιαλής, μουσική διεύθυνση

Tης συναυλίας θα προηγηθεί (στις 19:45) δωρεάν εισαγωγική ομιλία, για τους κατόχους εισιτηρίων.