Eξέπεμψε για πρώτη φορά το παράξενο σήμα του δεκαπέντε χρόνια πριν, και από εκείνη τη στιγμή δεν σταμάτησε να ανοίγει τα μάτια και τις αισθήσεις μας με καλλιτεχνικά πρότζεκτ ευρηματικά και συναρπαστικά. Αφουγκράζεται το νέο, ανοίγει τη δίοδο προς το μέλλον, δεν διστάζει να προσεγγίσει το φλέγον: το MIRfestival είναι πάντα εδώ! Και σε λίγες μέρες θα ανακατευθύνει για μια ακόμα φορά το βλέμμα μας σε απρόσμενους χώρους, θα αποκαλύψει πλευρές της πόλης που δεν είχαμε δει, δημιουργικές δυνάμεις που δεν ξέραμε ότι υπάρχουν, μορφές των παραστατικών τεχνών που δεν φανταζόμασταν ότι μπορούν να υπάρξουν.
Το MIRfestival 2023 θα πραγματοποιηθεί στις 23-30 Νοεμβρίου. Οι παραστάσεις θα γίνουν σε θεατρικούς και μη χώρους, ιδιωτικούς και δημόσιους.
Σαν ένας μικρός διαστημικός σταθμός σε ένα παράλληλο σύμπαν, φέρνει μαζί του μοναδικά καλλιτεχνικά πρότζεκτ από τον χώρο όπου η περιπέτεια ανάμεσα στη σκηνή, στην εικόνα, στον ήχο, στους ερμηνευτές, στους «θεατές», στις ιδέες, στην πόλη και στους πολίτες ανοίγει καινούργιους ορίζοντες. Κι ακόμα φέρνει στο φως μυστικές δραματουργίες, κρυμμένες δυνάμεις, γοητευτικές και αόρατες ιστορίες των πολιτών της Αθήνας αλλά και του κόσμου, και αναδεικνύει την ανάγκη για μια αναμέτρηση με την πραγματικότητα, καθώς το βλέμμα των καλλιτεχνών την ατενίζει και τη μεταμορφώνει. Το MIR προσκαλεί Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες με όραμα και άποψη, να δουν και να φωτίσουν τη ζωή μας με τον δικό τους τρόπο, πρεσβεύοντας ότι η σύγχρονη τέχνη δεν είναι κάτι απόμακρο που δεν μας αφορά, αλλά, αντίθετα, κάτι που μας αφορά βαθιά, μια γενεσιουργός δύναμη που πρέπει να την εμπιστευτούμε. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, καθώς οι πόλεμοι ξεσπούν ο ένας μετά τον άλλον σκορπώντας τον φόβο και την αβεβαιότητα.
Τα δώδεκα έργα του προγράμματος που έχει επιμεληθεί η ιδρύτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ Χριστιάνα Γαλανοπούλου συνδέονται με υπόγειες θεματικές συγγένειες.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
«Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του MIRfestival 2023 δημιουργήθηκε, όπως και τα προηγούμενα, με την ίδια έγνοια για τον άνθρωπο και τον ανθρωπισμό, για την πολιτική, την τέχνη και την κοινωνία, και για τη σχέση τους με την ουτοπία. Με την ίδια λαχτάρα σύνδεσης της τέχνης με τη σφαίρα της πολιτικής σκέψης. Και αυτή τη φορά τα ερωτήματα που τέθηκαν και επανέρχονται και στα έργα είναι επείγοντα: Ποιο θα είναι το “μετά” της καταστροφής; Πώς θα μπορέσουμε να κατοικήσουμε έναν πλανήτη κατεστραμμένο; Πώς θα καταφέρουμε (παραφράζοντας τον Έλιοτ) να κάνουμε τη νεκρή γη να γεμίσει λουλούδια – κυριολεκτικά και μεταφορικά; Πώς αναδύεται η ζωή από τον όλεθρο; Πώς αναδύεται ένα χαμόγελο μετά τη θλίψη; Πώς γεννιέται μια άνοιξη μέσα στο καταχείμωνο; Μια αναγέννηση μέσα στον μεσαίωνα; Μήπως ήρθε η ώρα να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της καταστροφής;
Αφουγκραζόμαστε την ανάγκη για μια περιπέτεια στο σκοτεινό τοπίο που μας περιβάλλει. Για μια σπονδή στις αναγεννητικές δυνάμεις. Για μια εντελώς απρόσμενη εμπειρία. Και την δημιουργούμε. Με συντροφιά έναν στίχο από ένα τραγούδι των αγαπημένων This Mortal Coil, που μιλά γι’ αυτή τη μετα-κατάσταση με την πανκ αισθητική του, αφήνουμε την τρυφερότητα να γίνει ο κοινός μας τόπος. Την ποιητική να λειτουργήσει ως βάλσαμο και ως επαναστατική πολιτική πράξη. Και την πίστη μας στον άνθρωπο ως πυξίδα.
Λέγεται συχνά ότι χωρίς αίσθηση του παρελθόντος οι άνθρωποι δεν μπορούν να ατενίσουν το μέλλον. Αλλά μπορεί και το αντίθετο να ισχύει: χωρίς ένα όραμα για το μέλλον, οι άνθρωποι ίσως να αδυνατούν να δώσουν σχήμα σε ένα παρελθόν που να τους είναι χρήσιμο. Έτσι και το MIR, ανοίγοντας χαραμάδες για να κρυφοκοιτάξουμε το μέλλον, προβάλλει εικόνες ενός παρόντος ουτοπικού, που ίσως δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε ή να φανταστούμε ή να πιστέψουμε, και τις γεφυρώνει με το παρελθόν και με το μέλλον. Ποιο θα είναι το μέλλον της ανθρώπινης κοινότητας; Τι θ’ απομείνει από την ανθρώπινη παρουσία στο πέρασμα των αιώνων; Τι θ’ αντικρίζαμε αν μπορούσαμε να ταξιδέψουμε στο μέλλον με “τη μηχανή που τρέχει μες στον χρόνο” του H.G. Wells; Τι θα επιθυμούσαμε να περισώσουμε αν ξέραμε πως ελάχιστα θα επιβιώσουν κάποια μέρα; Πώς να διατηρήσουμε την ουσία της ζωής, των ανθρώπων, των κοινωνιών και των πολιτισμών; Πώς μπορούμε να εντοπίσουμε αυτό που θα μείνει τελικά από εμάς στο μακρινό μέλλον, εκεί που θα λάμπουν τα αστέρια του σήμερα όταν το φως τους θα έχει ταξιδέψει για έτη φωτός, και να το διασώσουμε; Αφήνοντας χώρο στην καλλιτεχνική δημιουργία να μας οδηγήσει εκεί, μέσα από τις αμφιβολίες, τις εξεγέρσεις και τις διεκδικήσεις της, καλωσορίζουμε στον δορυφόρο MIR τα έργα του φετινού προγράμματος.
Στις 23 Νοεμβρίου, το MIR 2023 εκτινάσσεται προς το αναπόδραστο μέλλον».
Χριστιάνα Γαλανοπούλου (απόσπασμα από το εισαγωγικό κείμενο του καταλόγου).
Τα έργα του φεστιβάλ παρουσιάζονται στους εξής χώρους:
- Space Baby, Μεγάλου Αλεξάνδρου 80, Μεταξουργείο
- Ρεκτιφιέ, Κωνσταντινουπόλεως 119, Βοτανικός
- Μ54, Μενάνδρου 54, Ομόνοια
- Στο υπόγειο της Στοάς Αριστείδου 6, Κέντρο
- Στο αίθριο της Στοάς Σοφοκλέους 7-9, Κέντρο
- Στη Γλυπτή Προκυμαία του Φλοίσβου, Παλαιό Φάληρο
- Στο προαύλιο του Αγ. Νικολάου Πευκακίων, Ασκληπιού 38, Νεάπολη
- Σε ένα δάσος μυστικό
- Στην πόλη (ιστορικό κέντρο)
Το πρόγραμμα του MIRfestival 2023:
Δώδεκα καλλιτεχνικά πρότζεκτ ανοίγουν τη χαραμάδα από την οποία το MIR κρυφοκοιτάζει το μέλλον των παραστατικών τεχνών. Τα περισσότερα από αυτά κάνουν την παγκόσμια πρεμιέρα τους και έχουν δημιουργηθεί ειδικά για το MIR.
Diorama: Ατενίζοντας τοπία που μεταβάλλονται αργά. Ενατένιση, αναστοχασμός, ενδοσκόπηση. Η Νορβηγίδα Ingri Fiksdal έγινε γνωστή για τις μεγάλης κλίμακας χορογραφικές παρεμβάσεις της στον δημόσιο χώρο, στις οποίες διερευνά το μετα-ανθρώπινο στην εποχή της Ανθρωπόκαινου. Οι περφόρμανς της έχουν έναν έντονο εικαστικό χαρακτήρα που γεννά με οπτικό τρόπο ερωτήματα για τη σχέση των ανθρώπων με το αστικό και το φυσικό τοπίο. Το έργο της Diorama τοποθετεί ακαθόριστες φιγούρες μεγάλης εικαστικής δύναμης σε σημεία της πόλης που βρέχονται από νερό. Χρησιμοποιεί τη μεταβολή του τοπίου μέσω της χορογραφίας σαν έναν φακό μέσα από τον οποίο επιχειρεί να επιδράσει στο βλέμμα προκαλώντας με το βίωμα της τέχνης ερωτήματα για το μετά: ποια είναι η δική μας ευθύνη για το μέλλον του πλανήτη; Η λέξη «diorama» χρησιμοποιήθηκε για ένα οπτικό πείραμα του Louis Daguerre στις αρχές του 19ου αιώνα. Η ομάδα της συνεργάζεται με περφόρμερ από τη χώρα υποδοχής και το έργο είναι κάθε φορά διαφορετικό. Η αθηναϊκή εκδοχή του θα παρουσιαστεί στο παραλιακό μέτωπο, στη Γλυπτή Προκυμαία του Φλοίσβου, δίνοντας έναν νέο εικαστικό χαρακτήρα στο υπέροχο γλυπτό τοπίο της Νέλλας Γκόλαντα με θέα τον Σαρωνικό.
Τη Γαλλίδα Betty Tchomanga, με καταγωγή από το Καμερούν, τη γνωρίσαμε ως χαρισματική ερμηνεύτρια σε παραστάσεις της Marlene Monteiro Freitas και της Nina Santes. Τώρα μας αποκαλύπτει και το άλλο της πρόσωπο, μιας εξαιρετικά συνειδητοποιημένης δημιουργού που μάχεται για την ελευθερία, την απο-αποικιοποίηση και το φως. Une leçon de ténèbres [Μάθημα σκότους]: Πώς να μιλήσει κανείς για την επίδραση του ανθρώπου στον πλανήτη; Πώς να μιλήσει για τις φοβερές συνέπειες της αποικιοκρατίας; Πώς ιχνηλατεί κανείς την καταγωγή του από την αφρικανική ήπειρο χωρίς να αγγίξει ένα τεράστιο συλλογικό τραύμα; Διατρέχοντας παραδόσεις, θρησκείες και πολιτισμούς, ατρόμητη και τρομερή, γκρεμίζει τα σκοτάδια της σκληρότητας για να αναδυθεί στο φως. Μια διάλεξη-περφόρμανς φτιαγμένη για το MIR.
Με μια queer αποσκευή γεμάτη από πατρίδες, ο/η Dash Che (RU/US/FI) θα ταξιδέψει με λεωφορεία από τη Φινλανδία σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη ενσωματώνοντας την εμπειρία του ταξιδιού σε ένα έργο που θα πραγματοποιηθεί ειδικά για το MIR: μια περφόρμανς για την ιστορία, την ανάφλεξη, τις πατρίδες και την αγάπη που πονάει ‒ όσο τρομακτικά κι αν ακούγονται όλα αυτά. Και, αφού φτάσει στην Αθήνα, θα μοιραστεί με το κοινό το Bear, My love στο προαύλιο μιας εκκλησίας που αποτελεί ορόσημο της αθηναϊκής ζωής, του Αγίου Νικολάου Πευκακίων στην Ασκληπιού.
Το ταξίδι και η περφόρμανς αποτελούν μέρος του πρότζεκτ “What Time Is It?” του δικτύου Time for Live Art με συγχρηματοδότηση από το πρόγραμμα Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με σπουδές και πρακτική τόσο στις εικαστικές τέχνες όσο και στην περφόρμανς, η Γερμανίδα Eva Meyer Keller καταρρίπτει τα όρια ανάμεσα στις τέχνες εδώ και δύο δεκαετίες. Το Death is certain είναι μια απίστευτη εικαστική πρόταση και μια εμβληματική περφόρμανς της δεκαετίας του 2000. Είναι ένα οικιακό σπλάτερ κουζίνας με οπλοστάσιο το χιούμορ και αναφορές σε όλα τα κλισέ που έχει δει κανείς σε ταινίες, σε βίντεο, στις ειδήσεις… Η παιδιάστικη σκληρότητα με την οποία εκτελείται (στην κυριολεξία!) το κάνει ακόμα πιο ωμό. Θα παρουσιαστεί σε ειδικό remake για το MIRfestival όπου η δημιουργός μεταλαμπαδεύει την περφόρμανς στην κόρη της Kajsa Repotente. Είναι η φετινή πρόταση του MIR για όλη την οικογένεια.
Ο stelios.exe, από τις γειτονιές της Μασσαλίας, χτίζει γέφυρες ανάμεσα στο φουτουριστικό μπαρόκ και τον hyperpop ηλεκτρονικό ήχο αντιμετωπίζοντας μαξιμαλιστικά την transgressive electronica. Το stelios.exe είναι ένα πειραματικό εργαστήριο, ένα προσωπικό μανιφέστο για την υπέρβαση των προκαθορισμένων ορίων ανάμεσα στα μουσικά είδη. Μιξάροντας τα αναγεννησιακά και μπαρόκ του φλάουτα με synth, φτιάχνει κόσμους που απηχούν πλάσματα μυθικά και μακρινούς γαλαξίες. Θα τον ακούσουμε σε ένα αθηναϊκό αίθριο στην πρεμιέρα του φεστιβάλ και στον μυστικό τόπο του FOND AFFECTIONS (βλ. παρακάτω).
Ο Σπύρος Κουβαράς θα παρουσιάσει στο πλαίσιο του FOND AFFECTIONS, σε ένα μυστηριακό τοπίο, ένα απόσπασμα από το έργο του Natura Morta (a dance less). Δύο σώματα στέκονται μετέωρα στο μεταίχμιο του χρόνου από το μοιρολόι στην έκσταση για να μας οδηγήσουν σαν ψυχοπομποί από τον θρήνο στην κάθαρση και από το τραύμα στην κοσμογονία. Μια τελετουργική έκλειψη για όσα χάσαμε. Μια προσευχή για όσα θα γεννηθούν. Ένα σκοτεινό rave αποχαιρετισμού.
Το νέο αίμα του χορογραφικού στερεώματος της Αθήνας εκπροσωπείται από τη Δέσποινα Σανιδά-Κρεζία, που ήδη έχει διαμορφώσει μια δική της γλώσσα. Χορεύτρια και χορογράφος, αλλά με βαθιές ρίζες στην ιστορία και την τέχνη, εμπνέεται από εικαστικές εγκαταστάσεις και μιλάει για όσα ξεφεύγουν από το κάδρο. Το Down to Under είναι μια εκσκαφή στους αποθέτες ιστοριών που κρύβονται στο αστικό υπέδαφος και στα αρχεία των σωμάτων· μια κατάδυση στο υπόγειο μιας αθηναϊκής στοάς όπου το παρελθόν συναντά το μέλλον. Μια μικρή επαναστατική κίνηση που θυμίζει το σύνθημα του Μάη του ’68 «Κάτω από το λιθόστρωτο, η παραλία».
Στον απόηχο της διεθνούς καριέρας του ως χορευτή, ο Κωνσταντίνος Παπανικολάου μας εξέπληξε πρόσφατα και με τις χορογραφικές του διαλέξεις-περφόρμανς. Η διόρθωση είναι ένα ιδιόμορφο κράμα διάλεξης-περφόρμανς, μπουρλέσκ, παράστασης χορού και γυρίσματος ταινίας, που ο δημιουργός φτιάχνει ειδικά για το MIR. Εννέα χορευτές συζητούν, φιλοσοφούν και ιχνηλατούν δημοφιλείς χορούς των πάρτυ που εξαφανίστηκαν θέτοντας ερωτήματα στα οποία δεν είναι σε θέση να δώσουν καμία απάντηση – ούτε βέβαια και κανένας άλλος. Πού πάνε οι χοροί που χάνονται; Ποιος καθορίζει το γούστο κάθε εποχής; Και ποιος θα είναι ο χορός του μέλλοντος που θα μπορεί να εκφράσει ταυτόχρονα το υψηλό και το λαϊκό (ποπ); Έγραψε!
Γνωστή στον κόσμο του θεάτρου ως ηθοποιός, η Θεανώ Μεταξά είναι η καλλιτέχνις που επιλέχθηκε στα πρώτα της σκηνοθετικά βήματα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος συνεργασίας Time for Live Art από το MIR και το φεστιβάλ Trouble των Βρυξελλών για να διασχίσει την Ευρώπη με τρένο και να παρουσιάσει μια περφόρμανς. Μαζί με τον παράξενο συνταξιδιώτη της διέσχισαν την Ευρώπη μέχρι την έδρα της Ε.Ε., για να διαμαρτυρηθούν για όσα ταλανίζουν τους ανθρώπους. Έτσι γεννήθηκε το Deadlines: μια τρυφερή και αποκαλυπτική κατάθεση για την αιωνιότητα, τη σχετικότητα, τη βραδύτητα και τον νεκρο-καπιταλισμό. Οι δυο τους διατρέχουν τις χώρες και τις εποχές συζητώντας για την επιτάχυνση και την επιβράδυνση, τα τρένα, τα ρολόγια, για τον χρόνο που περνά και την αιωνιότητα, και για την αίσθηση του να ανήκεις σε έναν τόπο. Στον γυρισμό, ζητήσαμε να δούμε το έργο και στην Αθήνα, στο MIR…
Η εικαστικός και περφόρμερ Σοφία Κουλουκούρη τα τελευταία δέκα χρόνια ζει και δημιουργεί στην Ελβετία προσπαθώντας πάντα να κρατά ανοιχτή τη δίοδο με την Ελλάδα. Με τα κείμενα, τα αντικείμενα και τις περφόρμανς της διερευνά την «ευπάθεια» και τη «στιβαρότητα» ως φορείς της γυναικείας ταυτότητας. Το Electric Wrath είναι μια περφόρμανς για τη γυναικεία οργή που συχνά παραμένει συχνά ανέκφραστη. Πώς θα μπορούσε να πάρει σάρκα και οστά; Δέκα γυναίκες χορεύουν την οργή τους στο απόλυτο σκοτάδι και μια ευφάνταστη συσκευή επαγωγικών πηνίων μετατρέπει τον χορό τους σε φως. Και ναι, η ηλεκτρισμένη γυναικεία οργή μετασχηματίζεται σε τέχνη και σε ενέργεια που φωτίζει την περφόρμανς! Η χορογραφία επιχειρεί να οδηγήσει το συλλογικό γυναικείο σώμα σε μια έκσταση οργής. Υπό αυτή την έννοια, είναι ένα τελετουργικό πέρασμα από το εγώ στο εμείς.
Η Βελγίδα Léa Dubois είναι μια περφόρμερ-φαινόμενο! Έχει προσκληθεί μέσω ενός προγράμματος συνεργασίας της ένωσης ευρωπαϊκών φεστιβάλ να πραγματοποιήσει ένα residency στη διάρκεια του MIR και να παρουσιάσει ως work in progress ένα μέρος του έργου που ετοιμάζει. To Le goût du drame [Δίψα για δράματα] είναι ένας φόρος τιμής στους καλλιτέχνες που βάζουν φωτιά στη σκηνή, τόσο στην ποπ κουλτούρα όσο και στις παραστατικές τέχνες. Είναι μια καταβύθιση στην αναζήτηση της χαράς. Ένα μισάωρο απογειωτικού χορού, από μια ερμηνεύτρια που καταλαμβάνει τον χώρο σαν καρτούν. Η σκηνή ανάβει! Και, όπως όλοι ξέρουμε, η χαρά είναι μεταδοτική…
Η δουλειά της queer Ολλανδής χορογράφου Floor Van Leeuwen χαρακτηρίζεται από έρευνα πάνω στη συλλογική κίνηση ή στην κίνηση των μεγάλων μαζών και τη σχέση της με την εξέγερση. Η λήξη του MIRfestival 2023 θα σηματοδοτηθεί από την περφόρμανς της Swarm που πραγματοποιείται στον δημόσιο χώρο με τη συμμετοχή του κοινού. Το πλήθος του Swarm θα διασχίσει την πόλη υπό τους ήχους του live DJ set σαν ένα σμήνος που λαμπυρίζει χορεύοντας παντού, σε σκάλες, γέφυρες, δρόμους και πλατείες, και δοκιμάζει νέες μορφές συλλογικής συνύπαρξης, πυροδοτώντας την κοινωνικότητα.
FOND AFFECTIONS (από ένα τραγούδι των This Mortal Coil)
Ένα ταξίδι στα έργα των Ingri Fiksdal (NO), stelios.exe (FR) και Σπύρου Κουβαρά (GR).
Μια περιπέτεια στο σκοτεινό δάσος. Μια σπονδή στις αναγεννητικές δυνάμεις. Ατενίζοντας τοπία που μεταβάλλονται αργά. Ενατένιση, αναστοχασμός, ενδοσκόπηση, εικόνες απίστευτης δύναμης και ο μετα-άνθρωπος στο τοπίο της Ανθρωπόκαινου. Και όπως θα το έθετε κι ο H.G. Wells, τι θ’ απομείνει στο τέλος της αιωνιότητας από την ανθρώπινη παρουσία; Μια εντελώς απρόσμενη εμπειρία σε ένα δάσος και στο αττικό παραλιακό μέτωπο.
Την Κυριακή 26/11, λεωφορείο του φεστιβάλ θα μεταφέρει τους θεατές από το Space Baby στο μυστικό δάσος για τις περφόρμανς των stelios.exe και Σπύρου Κουβαρά, έπειτα στο Δέλτα Φαλήρου, στη Γλυπτή Προκυμαία του Φλοίσβου, για το Diorama της Ingri Fiksdal και ξανά πίσω στο Space Baby όπου ακολουθούν άλλες περφόρμανς. Μαζί σε «εκδρομή» από τις 12.30 μέχρι τις 6.30 μ.μ. και έπεται συνέχεια!
Όλα τα ελληνικά έργα του προγράμματος κάνουν την παγκόσμια πρεμιέρα τους στο MIR. To έργο της Léa Dubois παρουσιάζεται στο στάδιο του work in progress.
Οι Ingri Fiksdal, stelios.exe, Betty Tchomanga, Dash Che και Floor van Leeuwen παρουσιάζουν έργα τους ζωντανά για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ενώ η Eva Meyer Keller είχε παρουσιάσει το Death is certain για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη στο VideoDance 2005 σε επιμέλεια της Χριστιάνας Γαλανοπούλου (και τότε).
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Ingri Fiksdal Diorama MIR2023 ©Istvan Virag