Από τη Δευτέρα 19 Ιουνίου έως την Κυριακή 25 Ιουνίου 2017, οργανώνει επτά εκδηλώσεις λόγου στις νέες εγκαταστάσεις της, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο του Summer Nostos Festival. Τις εκδηλώσεις επιμελείται ο Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης Σταύρος Ζουμπουλάκης.
Τα θέματα των εκδηλώσεων καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα: από το δημοτικό τραγούδι στον Σολωμό και στον Σικελιανό, από τον Καπετανάκη στη Σιμόν Βέιλ και από τον Λούθηρο στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου.
Για επτά ημέρες, διακεκριμένοι επιστήμονες και συγγραφείς θέτουν και συζητούν ερωτήματα για τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την ιστορία. Γνωστοί ηθοποιοί διαβάζουν κείμενα συναφή με το περιεχόμενο κάθε εκδήλωσης.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
ΔΕΥΤΕΡΑ 19.6 Τι σημαίνει σήμερα για μας το δημοτικό τραγούδι;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μολονότι νοθεύτηκε πολύ νωρίς, μολονότι υπέστη καπηλική εκμετάλλευση από απεχθή
καθεστώτα, και μολονότι και σήμερα πλήττεται από τις ρηχές απομιμήσεις του, το δημοτικό
τραγούδι εξακολουθεί να συγκινεί ευρύτερα, αλλά και να κινεί το ενδιαφέρον της φιλολογίας.
Η γλώσσα του, τα μοτίβα του, οι αφηγηματικές του τεχνικές, οι αναλογίες της σύνταξής του με τη
σύνταξη παλαιότερων εκδοχών του ελληνικού ποιητικού λόγου, η σχέση του με την ποίηση των περίοικων λαών, το πνεύμα του, όπως αποκρυσταλλώνεται στα κλέφτικα ή στα τραγούδια της ξενιτιάς, του Χάρου και της αγάπης, η τόλμη του να καταπιάνεται με ακραίες εμπειρίες, όπως στις παραλογές, παραμένουν κεφάλαια που αξίζουν την ενδελεχή μελέτη. Το δημοτικό τραγούδι έχει ακόμα να πει. Αρκεί να προσπαθήσουμε να τ ́ ακούσουμε.
Ομιλητές:
Γρηγόρης Σηφάκης, Ομότιμος καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας Α.Π.Θ. και Νέας Υόρκης (NYU)
Αλέξης Πολίτης, Ομότιμος καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης
Παντελής Μπουκάλας, Συγγραφέας, δημοσιογράφος
Συντονιστής: Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της ΕΒΕ
Ανάγνωση: Κώστας Φιλίππογλου, Ηθοποιός
ΤΡΙΤΗ 20.6 Ανάγνωση της Γυναίκας της Ζάκυθος του Διονυσίου Σολωμού
Η Γυναίκα της Ζάκυθος είναι για πολλούς το καλύτερο έργο του Σολωμού, ένα σύνθετο και πρωτοποριακό λογοτεχνικό εγχείρημα. Γραμμένο στη ρυθμική πρόζα του βιβλικού verset, σε αριθμημένες παραγράφους και έντιτλα αριθμημένα κεφάλαια, συνδυάζει τη σάτιρα, το γκροτέσκο, το υψηλό και το λυρικό, και πραγματεύεται ζητήματα προσωπικά, εθνικά, πολιτικά και κοινωνικά, με άξονα το αντιθετικό δίπολο Κακό-Καλό. Κεντρικά πρόσωπα: η ανώνυμη Γυναίκα της Ζάκυθος και ο αφηγητής Ιερομόναχος Διονύσιος, ο οποίος εμπλέκει τον αναγνώστη στις οραματικές-προφητικές αποκαλύψεις του. Άλλωστε, ο τίτλος που ο Σολωμός θα έδινε στο εντέλει ανολοκλήρωτο αυτό έργο είναι Όραμα του Διονύσιου Ιερομόναχου, εγκάτοικου εις ξωκλήσι Ζακύνθου.
Εισαγωγική ομιλία: Κατερίνα Τικτοπούλου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας ΑΠΘ
Συντονιστής: Φίλιππος Τσιμπόγλου, Γενικός Διευθυντής της ΕΒΕ
Διαβάζουν οι ηθοποιοί: Στεφανία Γουλιώτη, Ακύλλας Καραζήσης, Γιάννος Περλέγκας
ΤΕΤΑΡΤΗ 21.6 Άγγελος Σικελιανός, Μήτηρ Θεού. 100 χρόνια από την πρώτη δημοσίευση (1917)
Πριν από εκατό χρόνια, τον Απρίλιο 1917, ο Σικελιανός αρχίζει να δημοσιεύει στο περιοδικό Λόγος ένα από μεγαλύτερα ποιήματα της νεοελληνικής – γιατί όχι συνολικά της ελληνικής; – ποίησης, το Μήτηρ Θεού. Η δημοσίευση θα ολοκληρωθεί το 1919 στο ίδιο περιοδικό. «Όλη η νεκρώσιμη ακολουθία, επιζητώντας μόνο ‘‘τόπο χλόης και αναπαύσεως’’, άξαφνα ανάμεσ’ από τα δάκρυα, δοξαστική της Μοίρας και της Δημιουργίας, να η Μήτηρ Θεού», κατά τον λόγο του ίδιου του Σικελιανού.
Ομιλητές:
Ευριπίδης Γαραντούδης, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας Ε.Κ.Π.Α.
Γιώργος Κοροπούλης, Ποιητής
Συντονιστής: Μαρία Γεωργοπούλου, Μέλος του Εφορευτικού Συμβουλίου της ΕΒΕ
Ανάγνωση: Γιώργος Κοροπούλης
ΠΕΜΠΤΗ 22.6 Ο Δημήτριος Καπετανάκης αναγνώστης και οι αναγνώστες του Καπετανάκη
Ο δοκιμιογράφος και ποιητής Δημήτριος Καπετανάκης (1912-1944) διακρινόταν για τη βαθιά του καλλιέργεια, την ευαισθησία και το εξαιρετικό αναγνωστικό του κριτήριο. Πολύγλωσσος, με σπουδές στην Αθήνα, τη Χαϊδελβέργη και το Καίμπριτζ, με ενδιαφέροντα στη λογοτεχνία και τις εικαστικές τέχνες, διαμόρφωσε έναν ιδιαίτερο δοκιμιακό λόγο. Η αναζήτηση της φιλοσοφίας στη λογοτεχνία και το ενδιαφέρον του για τον άνθρωπο πέρα και πάνω από το έργο τον διαφοροποιούν από τους δοκιμιογράφους και κριτικούς της γενιάς του. Οι εισηγητές θα επιχειρήσουν να αναδείξουν την ιδιαιτερότητα της σκέψης του, μέσα από τον διάλογό του με τον Πλάτωνα και τον Κίρκεγκωρ• τον Ντοστογιέβσκι, τον Προυστ και την Ντίκινσον• τον Βίνκελμαν, τον Βαν Γκογκ και τον Τσαρούχη.
Ομιλητές:
Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας Α.Π.Θ.
Κώστας Ιωαννίδης, Ιστορικός τέχνης, επίκουρος καθηγητής Θεωρίας και Κριτικής Τέχνης Α.Σ.Κ.Τ.
Εμμανουέλα Κάντζια, Δρ. Συγκριτικής Φιλολογίας, καθηγήτρια στη Μέση Εκπαίδευση
Συντονιστής: Μάνος Δημητρακόπουλος, Αντιπρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της ΕΒΕ
Ανάγνωση: Κατερίνα Διδασκάλου, Ηθοποιός
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23.6 Η πνευματική μαρτυρία της Σιμόν Βέιλ (1909-1943)
«Αν και συνδικαλίστρια, προειδοποιεί για τους κινδύνους της συλλογικότητας• αν και επαναστάτρια, ευαγγελίζεται την κοινωνική ειρήνη• ειρηνίστρια, στρατεύεται με το όπλο στο χέρι στο πλευρό των Ισπανών δημοκρατών• υποστηρικτής της Συμφωνίας του Μονάχου, μετά την προσάρτηση της Τσεχοσλοβακίας καλεί σε ένοπλη αντίσταση ενάντια στον Χίτλερ• ελευθεριακή, υποστηρίζει στο L’ Enracinement (Το ρίζωμα) πως ‘‘η τάξη είναι η πρώτη ανάγκη της ψυχής’’• εβραία, απορρίπτει μετά βδελυγμίας τον Θεό της οργής και της εκδίκησης της Παλαιάς Διαθήκης• […] χριστιανή με καθολικές τάσεις, δεν διστάζει να καταγγείλει την προδοσία της Εκκλησίας υπό την κηδεμονία της Ρώμης» (Ζακ Ζυλιάρ). Σε αυτήν που ο Καμύ θεωρούσε «το μόνο μεγάλο πνεύμα της εποχής μας», είναι αφιερωμένη τούτη η εκδήλωση.
Ομιλητές:
Florence de Lussy, Επίτιμη Γενική Συντηρήτρια στο Τμήμα Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας
Θανάσης Γιαλκέτσης, Συγγραφέας, δημοσιογράφος
Φιλήμονας Πατσάκης, Συγγραφέας
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της ΕΒΕ
Συντονιστής: Μάνος Δημητρακόπουλος, Αντιπρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της ΕΒΕ
ΣΑΒΒΑΤΟ 24.6 Η σημασία της Μεταρρύθμισης στον δυτικό πολιτισμό. Πέντε αιώνες από τη θυροκόλληση των 95 θέσεων του Λουθήρου (1517-2017).
Πριν από 500 χρόνια ένας άσημος, φοβισμένος Αυγουστινιανός μοναχός, ανίκανος μέχρι τότε ακόμη και να αρθρώσει τις προσευχές του μπροστά στον Θεό, τόλμησε να υψώσει τη φωνή του θυροκολλώντας τις 95 θέσεις του και βάζοντάς τα με την παντοδύναμη Ρώμη. Τίποτα δεν έμεινε το ίδιο από τότε στην Ευρώπη. Σήμερα όλος ο κόσμος αναστοχάζεται το έργο, τη συνεισφορά, το μήνυμα και την επιρροή του Λουθήρου. Ο μεγάλος αναμορφωτής είναι σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα. Πιστεύουμε ότι μια καλύτερη γνωριμία με το έργο του Λουθήρου και τον ρόλο του στη διαμόρφωση του κόσμου μας είναι εντελώς απαραίτητη και στον τόπο μας.
Ομιλητές:
Γιώτης Κανταρτζής, Ποιμένας της Α΄Ευαγγελικής Εκκλησίας Αθηνών
Γεράσιμος Μακρής, Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Συντονιστής: Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της ΕΒΕ
Ανάγνωση: Ιερώνυμος Καλετσάνος, Ηθοποιός
ΚΥΡΙΑΚΗ 25.6 «Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό, όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο» (Γ. Σεφέρης)
Πενήντα χρόνια από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου
Με αφορμή τη συμπλήρωση πεντηκονταετίας από την επιβολή της δικτατορίας των
συνταγματαρχών (21η Απριλίου 1967), συζητάμε την παρέμβαση των λογοτεχνών και διανοουμένων στη δημόσια σφαίρα στα δίσεχτα χρόνια της χούντας. Ειδικότερα, θα συζητήσουμε τον ρόλο της λογοκρισίας, της καταστολής και της εξορίας στη βιωματική εμπειρία της γραφής, καθώς και την προετοιμασία του νέου λογοτεχνικού πεδίου της Μεταπολίτευσης σε ό,τι αφορά την πνευματική κίνηση των ιδεών στα περιοδικά λόγου και τέχνης.
Ομιλητές :
Λίζυ Τσιριμώκου, Καθηγήτρια Γενικής και Συγκριτικής Φιλολογίας Α.Π.Θ.
Γιάννης Παπαθεοδώρου, Αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Κώστας Καραβίδας, Επιστημονικός συνεργάτης στη διδασκαλία της Νεοελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Συντονιστής: Δημήτρης Δημητρόπουλος, Μέλος του Εφορευτικού Συμβουλίου της ΕΒΕ
Ανάγνωση: Νίκος Γιωργάκης, Ηθοποιός
