Η καινούρια εποχή του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης ξεκινά με βελτιώσεις στην έκθεση της συλλογής του, οι οποίες προαναγγέλλουν τη ριζική της αναδιάρθρωση, με την εισαγωγή ευρύτερων καινοτομιών στο εκθεσιακό του πρόγραμμα και με στοχευμένες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις που εμπλουτίζουν σημαντικά την εμπειρία της επίσκεψης και τη συνολικότερη σχέση του Μουσείου με το κοινό. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση της συλλογής, εν όψει της ριζικής της ανανέωσης στο τέλος του έτους και της ενσωμάτωσης σε αυτήν μέρους της δωρεάς έργων από τη Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου, έχει αποκτήσει περισσότερη θεματική και μορφολογική συνοχή με επικεντρωμένες μετακινήσεις και αφαιρέσεις έργων.
Ως προς το εκθεσιακό πρόγραμμα, για πρώτη φορά το ΕΜΣΤ διοργανώνει συγχρόνως εφτά περιοδικές εκθέσεις οι οποίες διαθέτουν εσωτερική συνάφεια και υπηρετούν την ευρύτερη παιδαγωγική, πολιτική και εννοιολογική αποστολή του Μουσείου. Η μεγάλη ατομική έκθεση Statecraft: Διαμορφώνοντας το κράτος, η ατομική έκθεση του Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς Αντώνη Πίττα, jaune, geel, gelb, yellow, πράξεις μοντερνισμού με τον Theo van Doesburg, η παρουσίαση της Jennifer Nelson, Απόβλητα (Κληρονομιά) και η παρουσίαση για πρώτη φορά στην Ελλάδα του πολυβραβευμένου Λιβανέζου καλλιτέχνη Lawrence Abu Hamdan πραγματεύουνται σημαντικά ζητήματα της σημερινής κοινωνικοπολιτικής συνθήκης, της μεταδημοκρατίας και της ανθρωποκαίνου, δημιουργώντας μια διαδρομή στοχασμού και ενσυνείδησης εντός του Μουσείου.
Επιπλέον, ενεργοποιούνται καινούργιες εκθεσιακές πρακτικές και δομές, όπως η διάθεση δύο Project Rooms εντός του Μουσείου, η εισαγωγή της ιδέας του Καλλιτέχνη εν δράσει (Artist at Work) και η διοργάνωση εκθέσεων εκτός του Μουσείου, υπό τον γενικό τίτλο Extra Muros, που ξεκινά με την έκθεση Αμαζόνιος του Δημήτρη Τσουμπλέκα. Τονίζοντας ιδιαίτερα τη διαγενεακότητα, όπως στην έκθεση της συνομιλίας της Ειρήνης Βουρλούμη με τον ζωγράφο Αντρέα Βουρλούμη, το ΕΜΣΤ θέλει να διαρρήξει τα στεγανά των υποτιθέμενων γενεών της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.
Τέλος, ο διεθνούς φήμης Έλληνας αρχιτέκτονας Πέτρος Μπαμπασίκας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, με την ομάδα του και τον στενό του συνεργάτη Κωνσταντίνο Πετράκο, παρεμβαίνει στην είσοδο του Μουσείου δημιουργώντας έναν χώρο συγκέντρωσης και ανάπαυλας για το κοινό, ενώ για πρώτη φορά ο σχεδιασμός μιας έκθεσης, της έκθεσης Statecraft, ανατέθηκε σε αρχιτεκτονικό γραφείο, το Flux Office, της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη, μια πρακτική η οποία θα είναι εφεξής συστηματική.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Statecraft – Διαμορφώνοντας το κράτος
16.06–30.10.2022
Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου
Όροφοι -1, 0, 2
H διεθνής ομαδική έκθεση Statecraft: Διαμορφώνοντας το Κράτος διερευνά τους υποκείμενους μηχανισμούς στη διαμόρφωση του έθνους-κράτους, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο και δικτυωμένο κόσμο. Το Statecraft, αναδιφώντας την ιστορία και τις διαδικασίες συγκρότησης του έθνους στους νεότερους χρόνους, εξετάζει τις δομές ισχύος και τις διαδικασίες πίσω από την κρατική γραφειοκρατία, τη διακυβέρνηση και την κυριαρχία, καθώς και τα συνακόλουθα ζητήματα της δημοκρατίας, της ιθαγένειας και της πολιτειότητας, των δικαιωμάτων, της συμπερίληψης και του αποκλεισμού. Η έκθεση μελετά το εύρος και τα όρια της κρατικής εξουσίας, ενώ ταυτόχρονα κοιτά τη νέα πολιτική πραγματικότητα που διαμορφώνεται στην Ευρώπη αλλά και πέρα από αυτή, σε μια περίοδο που ο εθνικισμός και η απολυταρχία βρίσκονται σε άνοδο, καθώς κάποιες χώρες υιοθετούν και πάλι εσωστρεφείς στάσεις και αντιλήψεις. Με τη συμμετοχή 39 καλλιτεχνών, πολλοί από τους οποίους εκθέτουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το Statecraft στρέφει το βλέμμα του πέρα από τις παραδοσιακές μορφές του έθνους-κράτους, προς την κατεύθυνση εναλλακτικών μοντέλων κρατικής και πολιτικής συγκρότησης, σε συνάφεια με τις σημερινές προκλήσεις της μαζικής μετανάστευσης, με τις πραγματικότητες των μετα-εθνικών και δια-εθνικών δομών οργάνωσης, με την παγκοσμιοποίηση και με τον σύγχρονο τεχνολογικό νομαδισμό. Όσο ετοιμαζόταν η έκθεση, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, γεγονός που κατέστησε σαφές με τον πλέον επώδυνο τρόπο ότι η μετα-ψυχροπολεμική τάξη πραγμάτων έχει αρχίσει να αποσυντίθεται, ότι η δημοκρατία και η εθνική κυριαρχία δεν μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες, και ότι η ανεξέλεγκτη κρατική εξουσία οδηγεί σε βίαιες και επικίνδυνες συνθήκες τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το περιβάλλον.
Αντώνης Πίττας – jaune, geel, gelb, yellow
Πράξεις μοντερνισμού με τον Αντώνη Πίττα και τον Theo van Doesburg
16.06–30.10.2022
Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη
Παρέμβαση στη Συλλογή – Όροφος 2
Η έκθεση jaune, geel, gelb, yellow εξετάζει την αποτυχία, την κατάρρευση και την ιστορικοποίηση των μοντερνιστικών ιδεωδών, σε συνάρτηση με το πολιτικό σκηνικό των ευρείας κλίμακας διαμαρτυριών του κινήματος των κίτρινων γιλέκων στη Γαλλία. Ο Αντώνης Πίττας χρησιμοποιεί ανακλαστικό φύλλο σε κίτρινο χρώμα, για να αναπαραστήσει τις σιλουέτες των διαδηλωτών, της αστυνομίας και τις αλληλεπιδράσεις τους κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. Τις τοποθετεί μπροστά από επιλεγμένα σχέδια του Theo van Doesburg, ιδρυτή του κινήματος De Stijl και έναν από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης. Τα σχέδια και οι γκουάς του Van Doesburg προέρχονται από τη μεγάλη συλλογή του Centraal Museum της Ουτρέχτης, της πόλης στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Ολλανδός καλλιτέχνης. Η εγκατάσταση του Πίττα παρεμβαίνει στη συλλογή του ΕΜΣΤ, συγκεκριμένα σε ένα κεφάλαιο που αναφέρεται στην πολιτική αναταραχή και τη διαμαρτυρία κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970, όταν η χώρα βρισκόταν υπό την επιρροή μιας στρατιωτικής δικτατορίας, και έρχεται να προτείνει την εξέταση διαφόρων πτυχών της πολιτικής δυσαρέσκειας και των μέσων με τα οποία αυτή εκφράζεται. Η έκθεση εντάσσεται στο νέο πρόγραμμα του ΕΜΣΤ, στο πλαίσιο του οποίου σύγχρονοι καλλιτέχνες καλούνται να παρέμβουν στη συλλογή του Μουσείου. Το έργο του Theo van Doesburg παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Ειρήνη Βουρλούμη – Στον ίδιο χώρο
Ένας φωτογραφικός διάλογος με τον ζωγράφο Ανδρέα Βουρλούμη
16.06–30.10.2022
Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης
Όροφος 3 Project Room 1
Η έκθεση Στον ίδιο χώρο είναι ένας καλλιτεχνικός διάλογος που άνοιξε η φωτογράφος Ειρήνη Βουρλούμη (γενν. 1975) με το ζωγραφικό έργο του παππού της Ανδρέα Βουρλούμη (1910–1999). Η Ειρήνη Βουρλούμη παραθέτει δικές της φωτογραφίες, τραβηγμένες με κινητό τηλέφωνο κατά τις περιπλανήσεις της στην πόλη της Αθήνας – ένας φόρος τιμής δίπλα σε έργα που έκανε ο Ανδρέας Βουρλούμης πάνω από μισό αιώνα πριν: ζωγραφικούς πίνακες, υδατογραφίες, σχέδια και ποιήματα. Τα μέσα διαφέρουν αλλά ο σκοπός είναι κοινός. Μέσα από τον συσχετισμό των εικόνων η φωτογράφος δημιουργεί γέφυρες μεταξύ της μεταπολεμικής Αθήνας, όπως την αποτύπωσε στα γρήγορα σχέδιά του ένας ιστορικής σημασίας ζωγράφος, και της ίδιας πόλης σήμερα, όπως την καταγράφει η ίδια στις δικές τις περιπλανήσεις. Από τις εικόνες αυτές αναδύεται ο διαχρονικός χαρακτήρας της πόλης, από την αρχιτεκτονική και το τοπίο ως τη ζωή των κατοίκων της, αλλά και μια εναλλακτική γενεαλογία απεικόνισης του αστικού τοπίου. Η έκθεση Στον ίδιο χώρο είναι ένας φόρος τιμής της Ειρήνης Βουρλούμη στον παππού της και μια δήλωση αγάπης στην Αθήνα του σήμερα, του χθες και του αύριο
Jennifer Nelson – Απόβλητα (Κληρονομιά)
Μια δημόσια πραγμάτευση του απωθημένου. Πρότζεκτ εν εξελίξει
Όροφος 3 Project Room 2
Όλο το 2021 η Jennifer Nelson μάζευε τις χρησιμοποιημένες συσκευασίες και τα στέρεα απόβλητα της οικογένειάς της, όπως πλαστικά, μπουκάλια και χαρτιά. Στο τέλος, ο όγκος και η μάζα των σκουπιδιών, που συνέλεξε, ξεπέρασαν κατά πολύ τον όγκο και το βάρος της ίδιας. Από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2022 η Nelson θα βρίσκεται τις ώρες που λειτουργεί το Μουσείο στον χώρο του Project Room ΙΙ του ΕΜΣΤ και θα επεξεργάζεται γλυπτικά το υλικό αυτό μπροστά στο κοινό, φτιάχνοντας με τα σκουπίδια και τα οικογενειακά απόβλητα μορφές που θα μπορούν να φορεθούν στο σώμα σαν ρούχα. Με τη διαδικασία αυτή η Nelsonσυγκρίνει άμεσα την ποσότητα των συλλογικών αποβλήτων μας με την κλίμακα του σώματός μας. Το έργο Απόβλητα (Κληρονομιά) διαπραγματεύεται το πένθος για την κληρονομιά που αφήνουν οι καταστροφικές μας πράξεις μας στο περιβάλλον αλλά συγχρόνως αναγνωρίζει και αποδέχεται τις ευθύνες μας. Όταν ολοκληρωθεί το έργο, η καλλιτέχνις θα φορέσει τα ρούχα από τα σκουπίδια που έχει φτιάξει, δείχνοντας το βάρος που φέρουμε στους ώμους μας από τον τρόπο της ζωής μας, και η όλη διαδικασία θα καταλήξει σε μια περφόρμανς. Οι επισκέπτες καλούνται να μπουν στο προσωρινό εργαστήριο, να γίνουν μάρτυρες στη δημιουργική διαδικασία και να κατανοήσουν τον κύκλο ζωής και τις συνέπειες των συνηθειών μας.
Lawrence Abu Hamdan – Ηχητικός ντετέκτιβ
16.06–30.10.2022
Αίθουσα Προβολών – Μεσοπάτωμα M
Το ΕΜΣΤ έχει τη χαρά να παρουσιάσει το έργο του Lawrence Abu Hamdan για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ο Abu Hamdan είναι ένας ηχητικός ντετέκτιβ· μέσα από τις οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, τα βίντεο, τις περφόμανς, τη φωτογραφία, τα δοκίμια και τις διαλέξεις του, καθώς και μέσα από τη χρήση διαφορετικών ειδών ήχου, εξερευνά την πολιτική επίδραση της ακρόασης και του ήχου στα ανθρώπινα δικαιώματα και το νόμο. Οι ηχητικές έρευνες του καλλιτέχνη έχουν χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικά στοιχεία στο Δικαστήριο Ασύλου και Μετανάστευσης του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και για την υποστήριξη οργανώσεων όπως η Διεθνής Αμνηστία. Στο ΕΜΣΤ θα παρουσιαστούν επιλεγμένα κινηματογραφικά του έργα, τα οποία εξερευνούν τις θεματικές των αμφισβητούμενων συνόρων, της ιθαγένειας και της ελευθερίας μετακίνησης.
Συνεχίζονται οι εκθέσεις:
Stephan Goldrajch – Arbre à Palabres (Το δέντρο της πλατείας)
Site-specific installation
Έως 30.10.22
Φουαγιέ F
Δημήτρης Τσουμπλέκας – Αμαζόνιος
We are sailing with a corpse in the cargo
Έως 30.10.22
Φωτογραφία από την έκθεση Statecraft: Διαμορφώνοντας το Κράτος: Άννα Πρίμου