Πρόκειται για μια εικαστική συνομιλία επάνω στην εμπειρία του εκπατρισμού και της νοσταλγίας μεταξύ της Δέσποινας Μεϊμάρογλου και της Ελένης Μυλωνά.
Ο Αποστόλης Αρτινός, επιμελητής της έκθεσης, αναφέρει:
«Ο εκτοπισμένος, ο μετανάστης κι ο πρόσφυγας, ο άπατρις, ο εξόριστος, και άλλοι πολλοί, χαρακτήρες ενός επιδεινούμενου νομαδισμού, μιας εκρίζωσης, μιας περιπλάνησης, μιας καθ’ οδόν ζωής, που γίνεται και ο τόπος, ο αδύνατος τόπος, μιας νοσταλγημένης καταγωγής. Εγκαταλείπουμε, περιπλανιόμαστε, νοσταλγούμε. Κι αυτός ο κύκλος ξανά και ξανά. Ένα ακατανίκητο πένθος, που δεν ησυχάζει.
Ο περιπλανώμενος άνθρωπος, ο άνθρωπος της νοσταλγίας, μια ύπαρξη καθηλωμένη στις καταγωγικές της οπτασίες, στο πρωτάκουστο ηχοτοπίο τους. Ηχοτοπίο μιας γλώσσας που μας ανήκει και δεν μας ανήκει. Είναι έτσι ο τόπος, πάντα ο τόπος της καταγωγής, κάτι που φέρουμε εντός μας και δεν έχουμε. Ακόμη και όταν εγκαταβιούμε σ’ αυτόν, κάποιες πτυχές του θα ’χουν για πάντα χαθεί και γι αυτό απείρως νοσταλγηθεί. Ανήκουμε και δεν ανήκουμε. Αυτό το διττό σχήμα της νοσταλγίας που καθιερώνει το ψυχισμό του ανθρώπου στα απωλεσμένα και μόλις ανευρεθέντα του σημεία. Σημεία όλα μιας καταγωγής όπου προστρέχουμε και εντοπίζουμε τα ίχνη της, τα ίχνη μιας μοναδικής μας απώλειας.»
Γράφει σχετικά με το έργο της η Δέσποινα Μεϊμάρογλου:
«Οι λεπτομερείς και μακροσκελείς λίστες των νεκρών και των τραυματιών που εξακολουθούν να εξιστορούν με τον τρόπο τους στα ΜΜΕ το χρονικό των πρόσφατων οδυνηρών γεγονότων γύρω από τις τρομοκρατικές ενέργειες στην Αίγυπτο, με έκαναν για πολλοστή φορά να κατανοήσω αλλά, οριστικά πλέον, να αποδεχτώ το γεγονός ότι ήρθε η ώρα να ‘αποχαιρετήσω την Αλεξάνδρεια’ όπως τόσο καίρια ανέπτυξε στο ποίημα του ο Αλεξανδρινός Ποιητής.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μια νοσταλγία για τα ανέμελα παιδικά μου χρόνια που άρχισε να με απασχολεί όλο και πιο σοβαρά πριν 21 χρόνια, τότε που αποφάσισα για πρώτη φορά, τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια μετά την αναχώρηση της οικογενείας μου από τον γενέθλιο τόπο να ξαναβρεθώ στην πόλη Μίνια της Άνω Αιγύπτου για να ξαναντικρύσω το πατρικό μου, τον τόπο μου, που ποτέ δεν έπαψε να με συντροφεύει στα όνειρα μου. Η πολύ σύντομη τότε επίσκεψη μου που διήρκησε μόνο 2,5 ώρες -όσο μια κινηματογραφική ταινία- σε μια πόλη εντελώς αλλαγμένη, συνέχισε να με απασχολεί ώσπου το 2014, μέσω του facebook , απροσδόκητα, έγινα ‘φίλη’ με έναν εξαιρετικό πολύ νεότερο Αιγύπτιο καλλιτέχνη τον Wael A. Sabour που κατά τύχη, δίδασκε στο πανεπιστήμιο της πόλης μου!
Έτσι ξεκίνησε μια πολύ εποικοδομητική φιλία που κατέληξε στην ολοκλήρωση της εξαιρετικής μας συνεργασίας με αποτέλεσμα την πρόσφατη εικαστική μου εγκατάσταση με τίτλο Reconstruction of Paradise.
Είναι το θέμα που κλήθηκα να παρουσιάσω σε έναν πολύ ενδιαφέροντα διάλογο με τη γνωστή, εξαίρετη συνάδελφό μου Ελένη Μυλωνά όπου διαχειριζόμαστε με έναν πολύ προσωπικό τρόπο την μετανάστευση καθώς και τις συχνές μετακινήσεις, τις δικές μας και γενικά των πληθυσμών γύρω μας λόγω των παγκοσμίων ζοφερών γεγονότων.»
Γράφει η Ελένη Μυλωνά:
«Πρωτοπάτησα το πόδι μου στο Νέο Κόσμο, πριν από 51 χρόνια, χωρίς αποσκευές, ενώ γύρω μου αντηχούσε το Yellow Submarine. Ζούσα την υλοποίηση ενός επίμονου ονείρου χωρίς να το ξέρω. Πίσω μου άφηνα ότι γνώριζα μέχρι τότε με δίψα για το καινούργιο, το διαφορετικό. Λίγους μήνες αργότερα, από υπότροφη φοιτήτρια μεταμορφώθηκα σε πολιτική εξόριστη της Χούντας. Έτσι απέκτησα δυο πατρίδες και ξεκίνησε το συνεχές ξερίζωμα που έγινε και η ρουτίνα της ζωής μου. Η δίψα για άλλες πατρίδες παρέμεινε ακατάπαυστη με εξερευνήσεις στο Αφγανιστάν, την Ινδία και πρόσφατα στην Αφρική.
Με την άνοδο του Ισλαμισμού, τους πνιγμούς στο Αιγαίο και την είσοδο του αποτρόπαιου Τραμπ στο Λευκό Οίκο ξαναζώ τον βιασμό της Χούντας από όλες τις πλευρές, στον κύβο. Ο σεβασμός, η αξιοκρατία και η Ελευθερία, σφραγίδες της δεύτερής μου πατρίδας που δρούσε σαν βαλβίδα ασφάλειας, καταποντίστηκαν. Η εικαστική μου δουλειά, σημαδεμένη συχνά από τις σπουδές μου στη δημοσιογραφία, παίρνει τώρα μια πιο προσωπική μορφή. Το Ave Maria, έργο που δημιουργήθηκε για την καταργηθείσα από τον Ερτογκάν Μπιενάλε του Çanakkale, μια διεθνή εικαστική συνομιλία που είχε τίτλο «Πατρίδα», έμεινε ορφανό.
Η φίλη Δέσποινα Μεϊμάρογλου, διακεκριμένη συνάδελφος με διαφορετικές εμπειρίες αλλά με παράλληλο εικαστικό λεξιλόγιο εξιστορεί τη δική της απώλεια στην εγκατάσταση της Reconstruction of Paradise. Η δική μου εγκατάσταση με κέντρο το τρικάναλο-βίντεο Ave Maria θα μπορούσε να έχει τον τίτλο De-constructing Paradise. Η συνεχής παλινδρόμηση ανάμεσα στις δύο μου πατρίδες είχε μέχρι τώρα το θετικό στοιχείο της επανάκτησης. Τις εγκατέλειπα αλλά τις ξανάβρισκα σε μια καινούργια στροφή του αέναου σπιράλ του χρόνου. Σήμερα όλα μοιάζει να ανατρέπονται. Με τον διάλογο αυτό στην έκθεση ex-pats εξετάζουμε η κάθε μια με τον τρόπο της την εμπειρια της χαμένης πατρίδας που σήμερα είναι θέμα υπαρξιακό και οικουμενικό.»
Βιογραφικά στοιχεία
Δέσποινα Μεϊμάρογλου
Γεννήθηκε το 1944 και μεγάλωσε στην Αίγυπτο σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον, που συντέλεσε στη διαμόρφωση των προτεραιοτήτων της και ευθύνεται για τις καλλιτεχνικές, αλλά κυρίως ανθρώπινες επιλογές της.
Το 1966 με την ολοκλήρωση των σπουδών στη πόλη Maidstone της Ν. Αγγλίας, Kent Institute of Art and Design (N.D.D.) –ζωγραφική, τυπογραφία, γραφικές τέχνες- και κυρίως λόγω των πολιτικών γεγονότων που λάμβαναν τότε χώρα στην Αίγυπτο, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και ξεκίνησε τη δεκάχρονη θητεία της στην διαφήμιση ως γραφίστας και στη συνέχεια art director.
Από το 1981 ως σήμερα έργα της έχουν παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταξύ αυτών και σε δύο Μπιενάλε του 2009: Biennale:2 στη Θεσσαλονίκη και Women’s International Biennale / Incheon στη Νότιο Κορέα, σε μουσεία, ιδρύματα και γκαλερί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Παρίσι, Aix-en-Provence, Μιλάνο, Τορόντο, Τσεχία, Ν. Κορέα, Ρωσία, Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας) και επανειλημμένα σε συζητήσεις/παρουσιάσεις για το έργο της και artist’s residencies σε πανεπιστήμια, και ιδρύματα, στις ΗΠΑ (Νέα Υόρκη, Ουάσιγκτον, Σικάγο), στο Λονδίνο και στην πόλη Quito στο Εκουαδόρ.
Οι πρακτικές της σήμερα περιλαμβάνουν: φωτογραφία, βίντεο, εγκαταστάσεις μικτών τεχνικών στο χώρο, τυπώματα και ένα σημαντικό αριθμό artists’-books.
Ελένη Μυλωνά
H Ελένη Μυλωνά, γεννήθηκε στην Αθήνα. Με βασικές σπουδές (ΒΑ) στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και μεταπτυχιακό στη δημοσιογραφία από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Ν. Υόρκης (υποτροφία Fulbright και υποτροφία του Πανεπιστημίου Κολούμπια (1967), αργότερα σπούδασε φωτογραφία στο Central London Polytechnic και παρουσίασε την δουλειά της στο Royal Photographic Society. Ταξιδεψε οδικώς από το Λονδινο στο Αφγανιστάν και πίσω το 1971. Επιστρέφοντας στη Νέα Υόρκη ολοκλήρωσε την σειρά Journey Through Ellis Island, με φωτογραφίες μεγάλης κλίμακας που παρουσίασε στο PS1 στη Ν. Υόρκη και στη γκαλερί Ζουμπουλάκη στην Αθήνα.
Συνεργάστηκε για πολλά χρόνια με την Ιλεάνα Τούντα και σταδιακά επεκτάθηκε από τη φωτογραφία στη γλυπτική, στη γεωμετρική αφαίρεση, στο βίντεο και στα μικτά μέσα. Το 2000 πραγματοποίησε ατομική έκθεση στο Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού στη Νέα Υόρκη με την σειρά μικτών μέσων Quasi Periodic Space. Έχει διδάξει στο Parson’s School for Design/The New School στη Νέα Υόρκη και έχει δώσει πολλές διαλέξεις για το έργο της.
Έλαβε μέρος στην σημαντική εικαστική επιθεώρηση Ελληνοαμερικανικής Τέχνης Modern Odysseys που οργανώθηκε από το Queens Museum of Art της Νέας Υόρκης, συμμετείχε στην πρώτη Μπιενάλε της Αθήνας Destroy Athens (2007) και στην έκθεση Roaming Images της 3ης Μπιενάλε Θεσσαλονίκης (2011). Το 2014 παρουσίασε ατομική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς, και στην Gallerie Francoise Heιtsch στο Μοναχο. To 2016 συμετείχε στην εναρκτήρια έκθεση του ΕΜΣΤ Urgent Conversations Athens-Antwerp. Τον Ιούνιο του 2017 συμμετέχει στην έκθεση Canakkale Walk στο Osnabruck της Γερμανίας και τον Ιούλιο στην έκθεση The Artist Knight στο Gaasbeek Castle στο Βέλγιο. Η Ελένη Μυλωνά ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη και στην Αίγινα και συνεχίζει να ταξιδεύει σε νέους προορισμούς.
Αποστόλης Αρτινός
Είναι συγγραφέας και επιμελητής εκθέσεων σύγχρονης τέχνης. Γεννήθηκε το 1966. Το 1992 σπουδάζει στην Αθήνα δημοσιογραφία και επικοινωνία. Έχει συνεργαστεί με τις εφημερίδες Καθημερινή, Ελευθεροτυπία και Αυγή δημοσιεύοντας κυρίως κριτικές βιβλίων.
Κυκλοφορούν τα παρακάτω βιβλία του: Βίος ιδεόληπτος (Σμίλη, 1998). Τα γράμματα της Ντόρας (Σμίλη, 2011). Η ετεροτοπία της καλύβας (Σμίλη, 2014). Το συμβάν Lacan (Επέκεινα, 2014). Στην άλλη όχθη της μέρας, (Bibliotheque, 2015). Η φυσική μοναξιά των λέξεων, (Σμίλη, 2017). Έχει επιμεληθεί τον συλλογικό τόμο Η ελάχιστη δομή, (Κριτική 2014).
Έχει επιμεληθεί επίσης τις εκθέσεις: Το αγκάθι της ομορφιάς, ομαδική, (Beton, 2012). Η δι-αφάνεια του σεξ, ομαδική, (The Symptom Projects, 2013). Casa Amalia, ομαδική (The Symptom Projects, 2013). My mother’s silence του Χρήστου Χρυσόπουλου (The Symptom Projects, 2014). Η ελάχιστη δομή, ομαδική, (Ρομάντσο, 2014). Πτυχώνοντας μια πνοή της Λίζης Καλλιγά (The Symptom Projects, 2016). Something Stupid του Μανώλη Μπαμπούση (Ρομάντσο, 2017). Ex-pats, ομαδική, (Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, 2017). Είναι συνδιοργανωτής της πλατφόρμας σύγχρονης τέχνης The symptom projects. Κείμενά του δημοσιεύει και στο προσωπικό του ιστολόγιο Λεξήματα: www.leximata.blogspot.gr
Φωτογραφία θέματος: Δέσποινα Μεϊμάρογλου
