Στην ατομική της έκθεση Overturn στην Art Appel Gallery σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Στρατή Πανταζή, η Ευδοκία Κύρκου συνεχίζει να μεταμορφώνει ακατάπαυστα λίγα και απλά υλικά, ξυπνώντας βιώματα και μνήμες και φέρνοντας στην επιφάνεια συνειρμούς, προσωπικούς και συλλογικούς.
Με το ένστικτο της σφήκας που δημιουργεί χαρτί από ίνες ξύλου, και τον μύθο των τριών Μουσών που ορίζουν την ανθρώπινη μοίρα στο νου, η Κύρκου κεντά τις ιστορίες της σημερινής ανθρώπινης κατάστασης με διαύγεια και ευαισθησία. Με νήματα, κλωστές και κόμπους, μελάνια και χαρτιά, η εικαστικός μετατρέπει το εύθραυστο σε μια αέρινη, αλλά δυναμική δομή που ‘παγιδεύει’το φευγαλέο όπως μια ονειροπαγίδα.
Η αισθητηριακή όσο και η πνευματική ενέργεια των έργων και εγκαταστάσεων της γίνονται αντιληπτές μέσα από τη συνέργεια του χειροποίητου στοιχείου με το συμβολισμό των διαφορετικών πρώτων υλών της.
-Ο τίτλος της ατομικής έκθεσής σου είναι Overturn, δηλαδή Ανατροπή. Tι είδους είναι αυτή η ανατροπή και τι διακυβεύεται;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Εκεί που όλα κυλάνε όπως πιστεύεις φυσιολογικά, ξαφνικά μπαίνει μια «σφήκα» (συμβολικά μιλώντας) και τα αλλάζει όλα – από ένα μικρό τσίμπημα μέχρι μια «φονική επίθεση». Μια ανατροπή μπορεί να συμβαίνει ανά πάσα στιγμή σε συλλογικό ή ατομικό επίπεδο και κρύβει εκπλήξεις. Μπορεί να προκληθεί από απρόβλεπτους εξωτερικούς ή εσωτερικούς παράγοντες που κατευθύνουν τη ζωή σε νέα μονοπάτια ή κόβουν απότομα το νήμα της ζωής. Σε μια ανατροπή συνήθως φανερώνεται το πραγματικό μας πρόσωπο, η αληθινή μας υπόσταση, γιατί τότε «πέφτουν οι μάσκες». Φανερώνεται έτσι η σκοτεινή πλευρά του εαυτού μας, η σκιά (ένα από τα θέματα που με απασχολούν στη δουλειά μου).
-Από τα φοιτητικά χρόνια στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας μέχρι και σήμερα διερευνάς το υπαρξιακό ζήτημα της ζωής και πιο συγκεκριμένα το Νήμα της Ζωής. Πώς πραγματεύτηκαν το θέμα αυτό τα πρώιμα έργα σου;
Δεν διαχωρίζω τα έργα της συγκεκριμένης ενότητας σε πρώιμα και μη, αλλά σαν μια ενιαία ενότητα. Μπορεί να υπάρχει μια εξελικτική πορεία ως προς τη διαχείριση των υλικών, αλλά η θεματολογία, τα υλικά, η διαδικασία παραμένει η ίδια, όπως η κατασκευή χειροποίητου χαρτιού, οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες, οι σκιές, οι εκτυπώσεις, το κολλάζ, και τέλος το κυρίαρχο στοιχείο των συνθέσεων η κλωστή. Γίνεται έτσι μια προσπάθεια να αποτυπωθεί εικαστικά η πάλη που διεξάγει καθημερινά ο καθένας από εμάς με τις επιλογές του για το πώς θα χειριστεί τις πράξεις του.
-Στα έργα σου η κλωστή είναι κυρίαρχο στοιχείο. Ποιοί είναι οι συμβολισμοί της για σένα; Πώς αλληλεπιδρά με τα υπόλοιπα στοιχεία των συνθέσεών σου;
Στα έργα μου, όπως προείπα, με απασχολεί η ιδέα της ζωής. Η κλωστή είναι το βασικό είδος γραφής μου που συμβολίζει το νήμα της ζωής. Άλλοτε χρησιμοποιείται σα ράμμα που «επουλώνει ανοικτές πληγές» στην επιφάνεια των χειροποίητων χαρτιών μου και άλλοτε χρησιμοποιείται σαν ένα είδος ψυχογραφήματος, όπου η σφήκα (σημαντικό στοιχείο-σύμβολο στις συνθέσεις μου) κινεί ή κόβει. Η κλωστή χαράζει πορείες στα χειροποίητα χαρτιά ή στο χώρο αν πρόκειται για έργο-εγκατάσταση, όπου άλλοτε ξετυλίγεται ανεμπόδιστα και άλλοτε δημιουργεί κόμπους, όπως άλλωστε και η ίδια η ζωή.
-Το ποιητικό μυστήριο της σκιάς γίνεται ιδιαίτερα εμφανές στις εγκαταστάσεις σου, όπου συνυπάρχει με το φως στο χώρο. Τί σε έλκει στην έννοια της σκιάς;
Εκτός από τη σκιά στις εγκαταστάσεις, μου αρέσει επίσης να φωτογραφίζω τη σκιά. Στο φωτογραφικό φακό «αιχμαλωτίζω» την παραμόρφωση της ανθρώπινης φιγούρας που προκαλείται από τη σκιά, όπου εκτυπώνω στο χειροποίητο χαρτί μου, δίνοντας της έτσι μια ιδιαίτερη υπόσταση. Συμφώνα και με τον ψυχαναλυτή Carl Jung από τον οπoίο εισήχθη και ο όρος, η σκιά, είναι η ασυνείδητη και ανεπιθύμητη πλευρά της προσωπικότητας μας. Η σκιά αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πραγματικότητας μας. Πέραν από το εμφανές του εαυτού μας υπάρχει και η ενδόμυχη πλευρά του. Γεννιούνται εδώ ερωτήματα όπως τί κρύβεται πίσω από μια σκιά, τί πραγματικά συμβαίνει στη ψυχή μας , αν είναι εύκολο να συνυπάρξει η φωτεινή μας πλευρά με τη σκοτεινή.
-Ένα ακόμα στοιχείο που χρησιμοποιείς ήδη από τα χρόνια στην ΑΣΚΤ είναι οι νεκρές σφήκες, οι οποίες παίρνουν ζωή μέσα στα έργα σου. Τί αντιπροσωπεύουν;
Κατ’ αρχάς οι σφήκες κατασκευάζουν χαρτί για να χτίσουν τις φωλιές τους, μετατρέποντας ίνες ξύλου σε χαρτί. Στα έργα μου οι εκτυπωμένες σφήκες στις χάρτινες επιφάνειες των χειροποίητων χαρτιών που και εγώ κατασκευάζω, κινούν ή κόβουν τα νήματα. Εκφράζουν έτσι από τη μια την προσπάθεια και καθημερινή πάλη για επιβίωση, αλλά και την κρυφή και συνάμα επικίνδυνη και επιθετική πλευρά του εαυτού μας. Οι σφήκες γίνονται επιθετικές, όταν την περίοδο που πρέπει να ταΐσουν το γόνο τους, κυνηγούν και σκοτώνουν άλλα έντομα. Από την άλλη, η σφήκα εκφράζει τον οποιοδήποτε εξωτερικό παράγοντα που μπορεί να προκαλέσει μια ανατροπή στη ζωή μας.
-Τα υλικά σου, τα ριζόχαρτα, η κλωστή, οι σκιές μεμονωμένα χαρακτηρίζονται όλα από μια αίσθηση ευθραυστότητας και διακριτικότητας, αλλά ενωμένα μαζί δημιουργούν συνεκτικές, μικρές ή μεγαλύτερες ενότητες. Πώς επιτυγχάνεται αυτή η εντύπωση;
Η χρήση απλών υλικών και θεμάτων όπως η κλωστή, η σκιά και το ριζόχαρτο είναι όντως συχνή επιλογή στα έργα μου. Απλά μέσα που όταν ενωθούν μαζί εκφράζουν μια ιδέα με δυνατά εικαστικά στοιχεία, γιατί ακριβώς παίρνουν αξία μέσα από τα ίδια τα έργα.
-Θα συμφωνούσες με την άποψη ότι τα έργα σου καλούν για μια περισσότερο ψυχική ερμηνεία, βασισμένη στο υποσυνείδητο και το ένστικτο του θεατή;
Ναι και ευχαριστώ που το αναφέρατε. Θα συμπληρώσω και μια σχετική παλαιότερη επισήμανση, που μου έκαναν στο παρελθον για την ύπαρξη του εννοιολογικού στοιχείου στα έργα μου, κάτι που με ενδιαφέρει ιδιαίτερα και ερευνώ.
-Τα έργα σου οδηγούν σε μια υπέρβαση του εμφανούς και τελικά σε φαντασιακά ταξίδια μέσα από την πορεία της κλωστής στο χαρτί, το ίχνος της σκιάς και την οργανική ύλη. Τι είδους ιστορίες αφηγούνται οι συνθέσεις σου;
Οι συνθέσεις μου, είτε φέρνουν στο προσκήνιο πάμπολλες προσωπικές και μη ιστορίες, είτε μετατρέπονται σε πεδία μνήμης όπου ο καθένας μπορεί να συμπληρώσει βάσει των δικών του σκέψεων και βιωμάτων.
-Το χειρονομιακό και χειροποίητο στοιχείο είναι έντονο στα έργα σου. Δημιουργείς τα χαρτιά μόνη σου και κεντάς την κλωστή σε πάμπολλες παραλλαγές, υπενθυμίζοντας ότι η ίδια η τέχνη είναι μια κοπιαστική εργασία κι όχι «μαγικό» τέχνασμα που κάνει το αόρατο ορατό στο δευτερόλεπτο. Πώς επεξεργάζεσαι τα υλικά σου και γιατί είναι σημαντική για σένα αυτή η διαδικασία;
Όντως το χειρονομιακό στοιχείο στη δουλειά μου είναι σημαντικό και μου αρέσει να κατασκευάζω το δικό μου χαρτί από πολλές στρώσεις ριζόχαρτου και να εκτυπώνω τις δικές μου φωτογραφίες σε αυτό, κεντώντας τη κλωστή. Η διαδικασία αυτή είναι μια δική μου «ιεροτελεστία» που συνδυάζει στοιχεία του παρελθόντας και της παράδοσης μας με τα σύγχρονα μέσα δημιουργίας .
-Υπάρχει κάποιο συνειδητά αυτοβιογραφικό σου στοιχείο στην ενότητα έργων της παρούσας έκθεσής σου;
Αν και τίποτα δε γίνεται επιτηδευμένα, συνειδητοποιώ αφότου δω τα έργα ότι όντως υπάρχουν στοιχεία από προσωπικά βιώματα. Βιώματα με τα οποία ο καθένας μπορεί να ταυτιστεί.
Βιογραφικό
H Ευδοκία Κύρκου γεννήθηκε στην Κύπρο. Σπούδασε Γραφιστική στο Πανεπιστήμιο Frederick στη Κύπρο και στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα Φωτογραφίας στην Σχολή ESP Αθηνών. Είναι απόφοιτη της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας (2005 – 2010) με πτυχίο στη Ζωγραφική.
Παρακολούθησε επίσης μαθήματα Χαρακτικής, Φωτογραφίας και Σκηνογραφίας. Έχει παρουσιάσει την ατομική έκθεση της στα πλαίσια του “Window Project” στη Gallery Penintaplinena στην Κύπρο (2013) και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Κύπρο, Ελλάδα, Ολλανδία, Αυστρία, Βουλγαρία, Γαλλία, Αλβανία και Ιταλία, μεταξύ άλλων: “Διπλός Κανόνας-Canone Doppio”, The Project Gallery, Αθήνα και Palazzo RISO-Museo d’arte contemporanea, Παλέρμο, Ιταλία (2021), “ΥΦΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ IΙΙ”, Δημοτική Πινακοθήκη Σκόδρα και στον εκθεσιακό χώρο (COD) του Πρωθυπουργικού Μεγάρου, Τίρανα, Αλβανία (2021), “ΥΦΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΙΙ”, Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα (2021), “restart-ΚΟΣΜΟΣ”, Art Appel Gallery, Αθήνα (2020), “ΥΦΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ I”, Γκαλερί Artshot-Sophia Gaitani, Αθήνα (2019), “Το χαμόγελο της Τζοκόντα”, Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών (2019), “10 καλλιτέχνες υπό το φως του Caravaggio”,Δημοτική Πινακοθήκη Λάρνακας, Κύπρος (2018), “Life: Repetition and Overturn”, Αποθήκη Χάρτου, Χρυσοσπηλιωτίσσης, Αθήνα (2017), “Athens Intersection”, Aθήνα (2017), Μπιενάλε Χαρτιού “WORLD PAPER ART & ART BOOK”, Ιστορικό Μουσείο Σόφιας, Βουλγαρία (2015), “ARTmART2015
Cheapart”, Künstlerhaus Vienna, Aυστρία (2015), “Ανασύσταση: Από την Ελλάδα στην Κύπρο. Νέοι Κύπριοι καλλιτέχνες”, στον πολυχώρο των εκδόσεων Εν τύποις, Λευκωσία, Κύπρος (2014), “SLIPPING SIGNS RESURFACES”, Back to Athens International Art Festival 2013, Ξενοδοχείο Πίνδαρος, Αθήνα (2013),και “Navigations of a line”, Art Wall Project Space, Αθήνα (2012).
Η εγκατάστασή της “Is this the life we really want? Ι” παρουσιάστηκε διαδικτυακά στην ιστοσελίδα του Torrance Art Museum, ΗΠΑ (2021).
Συμμετείχε στην ομαδική έκθεση “Σχέδιο Σωτηρία” που έχει καταγραφεί στο ομώνυμο βραβευμένο ντοκιμαντέρ της Λουκίας Ρικάκη (2011). Έργα της ανήκουν σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Διαβάστε επίσης:
Ευδοκία Κύρκου – Overturn: Ατομική έκθεση στην Art Appel Gallery
