Η Γκαλερί Σκουφά με μεγάλη χαρά εγκαινιάζει στις 22 Σεπτεμβρίου, 17:00 – 21:00, την έκθεση «Ευγένιος και Σωτήρης Σπαθάρης» αφιερωμένη στο έργο τους και στο Ελληνικό Θέατρο Σκιών, επιχειρώντας να υπενθυμίσει τη δύναμη, την αμεσότητα και την επικαιρότητα της παραδοσιακής λαϊκής τέχνης.
Η σάτιρα του γνωστού σε όλους Καραγκιόζη έχει επανειλημμένως παραλληλιστεί με την Αριστοφανική κωμωδία και ο καραγκιοζοπαίχτης με τους άνδρες ηθοποιούς που καλούνταν να παίξουν ανδρικούς και γυναικείους ρόλους του αρχαίου θεάτρου.
Ο Σωτήρης Σπαθάρης (1892-1974), πρωτοπόρος στο θέατρο σκιών και ένας από τους ιδρυτές του Πανελληνίου Σωματείου Καραγκιοζοπαιχτών (1924), αποτέλεσε έμπνευση για τους μετέπειτα καραγκιοζοπαίχτες. H συμβολή του σε αυτό το είδος θεάτρου ήταν καθοριστική γιατί πέρα από τα πάνω από 30 έργα που άφησε πίσω του (όπως το ‘Κόλασις και Παράδεισος’, ‘Ο Αθώος Κυνηγός’, ‘Ο Μάγος Σερίφ’, ‘Περσέας και Ανδρομέδα’, ‘Φώτης Γιαγκούλας’, και άλλα), έγραψε και εξέδωσε την αυτοβιογραφία του με τον τίτλο ‘Απομνημονεύματα και η Τέχνη του Καραγκιόζη’, έργο μοναδικό για την πολιτιστική μας κληρονομιά, ένα ‘Μνημείο Λόγου’ όπως έχει χαρακτηριστεί από τον Σικελιανό. Το βιβλίο αυτό είναι μια καταγραφή του έργου του Σωτήρη Σπαθάρη, μια μαρτυρία τόσο για τη δική του ζωή όσο και για τη δύσκολη ζωή του Καραγκιοζοπαίχτη ενώ αφηγείται την ιστορία του Καραγκιόζη στην Ελλάδα και την Κύπρο. Περιλαμβάνει αναφορές σε τεχνικές παιξίματος και κατασκευής σκηνικών και φιγούρων, παρουσιάζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ήρωα και συνοδεύεται από σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Μεγαλώνοντας μέσα στο θέατρο σκιών ο Ευγένιος Σπαθάρης (1924-2009) ακολούθησε την τέχνη του πατέρα του Σωτήρη συνεχίζοντας και εξελίσσοντας την. Από νωρίς ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και τις φιγούρες του θεάτρου σκιών. Υπήρξε μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου (με συμμετοχές σε 50 ατομικές και ομαδικές εκθέσεις) και του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Θεάτρου της UNESCO. Εμπλούτισε το ρεπερτόριο του θεάτρου σκιών με δικά του έργα και εκτός από τις παραστάσεις του στον ελλαδικό χώρο, συμμετείχε αδιάκοπα σε διεθνή φεστιβάλ και συνέδρια διαδίδοντας τον Καραγκιόζη. Όντας πολύπλευρο ταλέντο, ο Ευγένιος ασχολήθηκε με κάθε μορφή τέχνης: χάρη σε αυτόν, ο Καραγκιόζης ξέφυγε από το ‘μπερντέ’ και έγινε θεατρική παράσταση με ηθοποιούς. Ιστορίες του εκδόθηκαν σε εικονογραφημένα τεύχη και ολόκληρα έργα του ηχογραφήθηκαν σε βινύλιο και αργότερα σε CD. Από το 1966 έως το 1992, οι παραστάσεις του Καραγκιόζη έγιναν τηλεοπτικές εκπομπές αυξάνοντας τους φίλους και θαυμαστές αυτού του θεατρικού είδους. Το 1979, το βιβλίο του Ευγένιου ‘Ο Καραγκιόζης των Σπαθάρηδων’ με 4 έργα του ιδίου και 3 του πατέρα του γνώρισε μεγάλη επιτυχία και καθώς ο θαυμασμός για την τέχνη του ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα, ακολούθησαν διεθνείς διακρίσεις και βραβεύσεις. Το 1995, ο Δήμος Αμαρουσίου ίδρυσε προς τιμή του το ‘Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών’ και το 2007, το Υπουργείο Πολιτισμού αναγνώρισε την προσφορά του και τον τίμησε με τον τίτλο του ‘Μεγάλου Δασκάλου’.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Δεκατέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του Ευγένιου Σπαθάρη, η Γκαλερί Σκουφά παρουσιάζει το εικαστικό έργο των ‘Σπαθάρηδων’ μέσα από αυτοτελή έργα ζωγραφικής και συνθέσεις με τις γνωστές φιγούρες των χαρακτήρων του ‘Καραγκιόζη’ με ευδιάκριτα στοιχεία δανεισμένα από το θέατρο σκιών και τη ναΐφ ζωγραφική. Μέσα από τις συνθέσεις τους, οι ‘Σπαθάρηδες’ αναβιώνουν ιστορικά γεγονότα και θρύλους της ελληνικής παράδοσης με απλές φόρμες, καθαρά χρώματα και άπλετη φαντασία. Οι σατυρικές φιγούρες του Καραγκιόζη και της παρέας του, καταφέρνουν να μας συγκινούν ακόμα και σήμερα με το θυμοσοφικό τους χαρακτήρα και να μας διδάσκουν.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Άγγελος Σικελιανός:
«Η τέχνη του Σπαθάρη είναι στη βάση της λαϊκής ψυχής και ζωής και μακάριος όποιος την αντικρίζει με τη σοβαρότητα που της οφείλεται».
