In a time of universal deceit, telling the truth is a revolutionary act. – George Orwell
Ζούμε στην εποχή της απαξίωσης της έννοιας των ειδήσεων. Οι ψεύτικες ειδήσεις, οι πληροφορίες δηλαδή που δεν επαληθεύονται, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλες οι κοινωνίες σήμερα. Το φαινόμενο στην ιστορία του κόσμου δεν είναι καινούριο, χαρακτηριστικό παράδειγμα το τελευταίο βιβλίο του αρχαιολόγου Νέστορ Μαρκές που μιλά για τα ψεύτικα νέα στην αρχαία Ρώμη και με ποιόν τρόπο αυτά καθόρισαν τη συλλογική φαντασία σε σχέση με την ιστορική αλήθεια. Η παραπληροφόρηση είναι πια ο κανόνας. Η διεστραμμένη παραλλαγή των γεγονότων είναι σκόπιμη και έχει ως σκοπό την απάτη, την σύγχυση και την εκμεταλλευτική χειραγώγηση των πολιτών. Τα αποτελέσματα είναι εμφανή και υπονομεύουν στην πράξη κάθε έκφραση του ιδιωτικού και δημόσιου βίου του πολίτη.
Η έκθεση Fake news, more fake news των εικαστικών Αντώνη Βάθη και Γιώργου Μικάλεφ σχολιάζει το τώρα μας. Αντιμετωπίζουν με ειρωνεία την κυριαρχία της μη ανεξάρτητης και μη έγκυρης ενημέρωσης και ερμηνεύουν με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο αυτό το ζοφερό κυνήγι μαγισσών που έχει ξεσπάσει. Η δυναμική της εικαστικής τους συνάντησής έγκειται στην ιδιαιτερότητα της καλλιτεχνικής τους παραγωγής. Οι καθημερινές εφημερίδες του Βάθη συναντούν τα καθημερινά σκίτσα του Μικάλεφ. Κάθε εφημερίδα και κάθε σκίτσο αποτελεί το εικαστικό έργο της ημέρας και το σατιρικό σχόλιο της επικαιρότητας.
Οι εφημερίδες και τα σκίτσα είναι το συστηματικό μέσο επικοινωνίας και των δυο καλλιτεχνών με το κοινό. Η πολιτική στηλίτευση της πραγματικότητας, στα έργα του Μικάλεφ, είναι πιο άμεση, έντονη και αυστηρή ενώ ο Βάθης επιλέγει πιο ήπιες τακτικές. Μέσω ενός παιχνιδιού αναφορών, άλλοτε εμφανών και άλλοτε όχι, στην ιστορία της τέχνης ο Βάθης παρουσιάζει την δική του ματιά στα γεγονότα. Η πίστη και των δύο στη ζωή και στην ενέργεια των υλικών τους είναι ιδιάζουσα. Τα πάντα μπορούν να μεταμορφωθούν σε τέχνη. Πειραματίζονται με τα υλικά τους και μέσα από τις ιστορίες τους καταγράφουν τον κόσμο. Η εικαστική συνύπαρξη των δυο δημιουργών και η πλουραλιστική παρουσίαση των έργων τους στην συγκεκριμένη έκθεση γίνεται το βήμα για να σκεφτεί κριτικά ο καθένας μας τη θέση του απέναντι στα ιστορικά γεγονότα που βιώνουμε και να ορίσουμε εκ νέου τις αλήθειες μας. Αν η μακριά νύχτα της ιστορίας έπεσε, η τέχνη μας δίνει την ευκαιρία να φωτίζουμε την αλήθεια. –Νίκη Παπασπύρου, ιστορικός τέχνης
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Néstor F. Marqués, Fake news de la antigua Roma.Engaños, propaganda y metiras de hace 2000 años, Ed. Espasa, 2019