«Φάουστ» του Γκαίτε: το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά παρουσιάζει το έργο-ορόσημο της παγκόσμιας δραματουργίας, σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου. Στον ρόλο του Φάουστ ο Νίκος Κουρής. Μεφιστοφελής ο Αργύρης Πανταζάρας. Μια παραγωγή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά με τη Λυκόφως του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου. Πρεμιέρα 11 Δεκεμβρίου 2015 και για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.

ΤΟ ΕΡΓΟ

Το έργο του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε (1749-1831) έχει τις ρίζες του στο θρύλο του Φάουστ που αποτυπώθηκε σε μπαλάντες, κουκλοθέατρα, ξυλογραφίες και χαρακτικά ήδη από τον 16ο αιώνα. Η μεγάλη διάδοσή του έγινε χάρη σε μια λαϊκή φυλλάδα, που κυκλοφόρησε το 1587 ο τυπογράφος Johan Spiess, με τον τίτλο Ιστορία του Δόκτορα Ιωάννου Φάουστ, θαυματοποιού και τεχνίτη της μαύρης μαγείας όπου συγκεντρώνονται ιστορίες που αναφέρονται στον αστρολόγο και μάγο Γιόχαν Φάουστ ο οποίος πιθανότατα ήταν υπαρκτό πρόσωπο, γεννήθηκε ίσως μετά τα μέσα του 15ου αιώνα και πέρασε τη ζωή του ως περιπλανώμενος αγύρτης: κέρδιζε τα προς το ζην γράφοντας ωροσκόπια και κάνοντας μαγικά κόλπα ακατανόητα για τους σύγχρονούς του τα οποία έδωσαν τροφή για την δημιουργία θρύλων και δοξασιών γύρω από το πρόσωπό του, ενώ σύμφωνα με κάποιο χρονικό ο ίδιος έκλεισε μια συμφωνία με τον διάβολο. Το βιβλίο επανεκδόθηκε πολλές φορές μέχρι τον 18ο αιώνα.

Κεντρικό πρόσωπο της ευρωπαϊκής μυθολογίας ο Φάουστ γνώρισε πολλές μεταμορφώσεις. Η πρώτη και πιο γνωστή θεατρική του εκδοχή βρίσκεται στον Δόκτορα Φάουστους του  Κρίστοφερ Μάρλοοου,  έργο που γράφτηκε από το 1597 ως το 1583, και  ανήκε στο σταθερό ρεπερτόριο των αγγλικών θιάσων που περιοδεύουν στη Γερμανία κατά την εποχή του Γκαίτε ο οποίος όμως ήδη γνωρίζει την παλιά μορφή της λαϊκής φυλλάδας καθώς και τη μεταφορά της στο κουκλοθέατρο. Ο Φάουστ αποτέλεσε  το έργο ζωής του Γκαίτε που άρχισε να το γράφει το 1773 σε ηλικία 25 περίπου ετών. Ολοκλήρωσε το πρώτο μέρος του έργου το 1806 και καταπιάστηκε με το δεύτερο μέρος του τα χρόνια που ακολούθησαν για να το ολοκληρώσει το 1831, επτά μήνες πριν το θάνατό του. Ο Φάουστ του Γκαίτε έγινε το μεγάλο πρότυπο που παρακίνησε δεκάδες δημιουργούς να αναπλάσουν το μύθο του μέχρι τις μέρες μας σε όλες τις μορφές της καλλιτεχνικής έκφρασης. 

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

Το γεγονός ότι η σύνθεση του έργου του Γκαίτε εκτείνεται σε μια τόσο μεγάλη διάρκεια έχει ως αποτέλεσμα ότι ο συγγραφέας του ενσωματώνει στο κείμενο του Φάουστ όλους τους προβληματισμούς που τον απασχόλησαν κατά το διάστημα της σύνθεσης του έργου, όλες τις διαφορετικές ιδέες και τα θέματα με τα οποία καταπιάστηκε, παραδίδοντας τελικά ένα εξαιρετικά περίπλοκο έργο το οποίο ό ίδιος χαρακτήρισε ως «τραγωδία». Στο έργο ενσωματώνονται πολλά κωμικά στοιχεία που εναλλάσσονται με τραγικές σκηνές αφού τελικά πρόκειται για ένα κείμενο όπου τόσο ο αναγνώστης όσο και ο θεατής του θα αναγνωρίσουν  όλες τις γνωστές μορφές του θεάτρου μέχρι την εποχή του Γκαίτε. Αν θεωρήσουμε ότι ο μύθος του Φάουστ αντανακλά τη μετάβαση από το μεσαίωνα στην αναγέννηση θα πρέπει να αναλογιστούμε πως το έργο του Γκαίτε αντανακλά την είσοδο  στη νεότερη εποχή του θεάτρου. Τα στοιχεία και οι σκηνές που αντλούν τη μορφή τους από την αρχαία τραγωδία και την κωμωδία, το σατυρικό δράμα, και την όπερα, είδη που εναλλάσσονται ακόμη και μέσα σε κάθε πράξη του έργου, προσφέρουν την προπαρασκευή για την είσοδο στο μοντέρνο θέατρο το οποίο θα εξελίσσεται συνεχώς από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Φάουστ είναι έργο, στοχαστικό, οραματικό, τραγικό, ποιητικό αλλά και σατιρικό, θεμελιακό για τη νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία ενώ ταυτόχρονα είναι ο προπομπός και το βαρόμετρο σκηνικών επιτευγμάτων του εικοστού αιώνα και παραμένει ένα μεγάλο στοίχημα για τους δημιουργούς της σκηνής.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ – λίγα λόγια από την Κατερίνα Ευαγγελάτου

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ
Μα όρια δε σου έβαλε κανείς,
Μπορείς ν’ αρπάζεις ό,τι θες-θα το γλεντήσουμε
Μην είσαι ανόητος, βούτα σε όλα τολμηρά.

ΦΑΟΥΣΤ
Μα δεν με νιώθεις; Δε σου μιλάω για χαρά!
Θέλω να βυθιστώ στον ίλιγγο, στις απολαύσεις που χαρίζει η οδύνη, στο μίσος που αγαπά , στην πυρκαγιά που δροσιά δίνει

Ο Φάουστ έχει κατακτήσει το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης, αλλά καθώς πλησιάζει το τέλος του βίου του αισθάνεται ότι δεν γνωρίζει τίποτα για την πραγματική ζωή. Αποζητά μία στιγμή που θα του φανερώσει το νόημα του Κόσμου, της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ένωσή του με τον Μεφιστοφελή τού ανοίγει την πόρτα στην σκοτεινότερη πλευρά του εαυτού του. Αυτό το δαιμόνιο Alter Ego θρέφει τον εθισμό του Φάουστ στην αέναη κίνηση μέσα από την άρνηση κάθε ορίου  και κάθε περιορισμού στις απολαύσεις. Οι δυο τους, με νεανικό σφρίγος, ορμάνε στην εποχή της βίας όπως σε παραλήρημα μετά από τραύμα, αναζητώντας περισσότερο πόνο,  περισσότερη ηδονή, περισσότερη δύναμη μέσα σε ένα σύμπαν απεγνωσμένων ανθρώπων  και βουβών, αμέτοχων θεών.

Κείμενο του Νίκου Διαμαντή, Καλλιτεχνικού Διευθυντή Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά

Πώς μπορεί η ανησυχία των καιρών να κατανοηθεί, να εξεταστεί, να αναλυθεί, με καθαρότητα και ψυχραιμία. Πώς μπορεί η αλλαγή σε παγκόσμια κλίμακα της κινητικότητας και της μετακίνησης των ανθρώπων, το χάος και η συντριβή, να μας οδηγήσουν σε  απαντήσεις και να μας βρουν έτοιμους ως καλλιτέχνες και εργαζόμενους. Ένα ζωντανό θέατρο όπως το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά προτείνει, στο σήμερα, μια καθαρή διαδρομή που αφουγκράζεται το καλό και το κακό μέσα από τον Φάουστ του Γκαίτε, μέσα από τον απόλυτο έρωτα του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, μέσα από το γλίστρημα της μνήμης στην Προδοσία του Πίντερ. Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά ξεκινάει στην κεντρική σκηνή επιλέγοντας την αιώνια πάλη του καλού με το κακό, πιο σύγχρονη παρά ποτέ., με τον χαρακτήρα του επείγοντος.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Μετάφραση: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου
Σύμβουλος δραματουργίας: Πλάτων Μαυρομούστακος
Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη
Χορογραφία: Πατρίσια Απέργη
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Μουσική σύνθεση: Γιώργος Πούλιος
Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ
Κομμώσεις: Talkin’heads
Ειδικά Εφέ – Κατασκευές: Προκόπης Βλασερός
Βοηθός σκηνοθέτη: Καλλιόπη Παναγιωτίδου
Β’ Βοηθός Σκηνοθέτη : Βικτώρια Φώτα
Βοηθός σκηνογράφου: Μυρτώ Μεγαρίτου
Φωτογραφίες: Βάσια Αναγνωστοπούλου
Παραγωγή: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά &  Λυκόφως – Γιώργος Λυκιαρδόπουλος

ΗΘΟΠΟΙΟΙ
Φάουστ: Νίκος Κουρής
Μεφιστοφελής: Αργύρης Πανταζάρας
Μαργαρίτα: Νάνσυ Σιδέρη
Μάρθα: Δήμητρα Βλαγκοπούλου
Βάγκνερ: Ερρίκος Μηλιάρης
Βάλεντιν: Κλήμης Εμπέογλου
Λίζα: Καλλιόπη Παναγιωτίδου
Σπουδαστής, Μάγισσα: Αγησίλαος Μικελάτος

Συμμετέχουν επίσης 30 σπουδαστές από την Δραματική Σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου: Δημήτρης Αθανασίου, Χρήστος Βασιλόπουλος, Αντώνης Γκούβας, Γεωργία Γρίβα, Εύη Δαέλη, Μικαέλα Δάνα, Βαγγέλης Δαούσης, Τασούλα Δεληγιάννη, Δήμητρα Δερζάκου, Γιώτα Ζαμπελη, Κατερίνα Καλαμπουρίδου, Ματίνα Κανδύλα, Ρένα Καραγιάννη, Ελένη Καρκανίδα, Αναστασία Κόμη, Μαριάνθη Κολιάκη, Μαιρινίκη Λύκου, Νάγια Μητσάκου, Σίλια Μουστάκη, Αλέξανδρος Παυλίδης, Δημήτρης Ποπλίδης, Νάγια Πυργαρούση, Γιάννης Στρατέλης, Κατερίνα Ταπέ, Νάνσυ Τριανταφύλλου, Αλεξάνδρα Φαρδελακη