Φάρμακο η μουσική για τις λύπες: 4ο Φεστιβάλ Μπαρόκ Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Η 4η διοργάνωση περιλαμβάνει τρεις μοναδικές βραδιές: δύο συναυλίες με έργα των κορυφαίων Γερμανών συνθετών του μπαρόκ Μπαχ και Τέλεμαν, αλλά και μία συναυλία-έκπληξη όπου το Φεστιβάλ θα προσεγγίσει το έργο του Μπετόβεν με τον ιδιαίτερο τρόπο του, μέσα δηλαδή από όργανα εποχής και ιστορική ερμηνεία της μουσικής του. Η συγκεκριμένη συναυλία μάλιστα θα παρουσιαστεί αυτούσια στο Φεστιβάλ Μπαρόκ Τεχνών της Σόφιας, εγκαινιάζοντας τη συνεργασία της διοργάνωσης του ΜΜΘ με μια αντίστοιχη καταξιωμένη διοργάνωση του εξωτερικού.

Ο καλλιτεχνικός επιμελητής του Φεστιβάλ Δήμος Γκουνταρούλης σημειώνει:

«Ο ειδικότερος τίτλος του 4ου Φεστιβάλ Μπαρόκ Μουσικής προέρχεται από το λατινικό μότο musica laetitiae comes medicina dolorum (η μουσική είναι συνοδός της χαράς, φάρμακο για τις λύπες / για τους πόνους), που βρίσκεται συχνά γραμμένο σε πληκτροφόρα του 18ου αιώνα, κυρίως τσέμπαλα, και διακρίνεται στο όργανο που παίζει η νεαρή γυναίκα στον πίνακα ‘Μάθημα μουσικής’ του μεγάλου Ολλανδού μπαρόκ ζωγράφου Γιοχάνες Βερμέερ. Η φράση musica medicina dolorum, ως τίτλος του φεστιβάλ, γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρη φέτος και προτείνει, με μια πνοή αισιοδοξίας, τη μουσική ως γιατρειά.

Με αφορμή δύο σημαντικές επετείους, μία ευρέως γνωστή και μια πιο κρυφή, η κεντρική ιδέα του 4ου Φεστιβάλ Μπαρόκ Μουσικής είναι ένα αφιέρωμα στους δύο μέγιστους συνθέτες του 18ου αιώνα και της ιστορίας της δυτικής μουσικής: Μπαχ και Μπετόβεν. Ακριβώς πριν από 300 χρόνια, το 1720, ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ έγραψε στο Köthen τις εμβληματικές Σονάτες και Παρτίτες για σόλο βιολί. Πριν από 250 χρόνια, το 1770, γεννήθηκε στη Βόννη ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν.

Από τον Γιόχαν Σεμπάστιαν μέχρι τον Καρλ Φίλιπ Εμάνουελ Μπαχ, τον Χάιντν και τον Μότσαρτ δεν είναι παρά ένα βήμα, κι από αυτούς μέχρι τον Μπετόβεν άλλο ένα. Μέσα από τους ήχους των οργάνων εποχής και με οδηγό την ιστορικά τεκμηριωμένη ερμηνεία της παλαιάς μουσικής, το φεστιβάλ φέτος κάνει τολμηρό αλλά συνεπές άνοιγμα, φτάνοντας έως τη μουσική των αρχών του 19ου αιώνα και τον πρώιμο ρομαντισμό. Τρεις συναυλίες με μουσική δωματίου υπερβατικής ομορφιάς και τέχνης, υψηλής αισθητικής και αξεπέραστου βάθους, με μερικούς από τους πιο δραστήριους και ταλαντούχους μουσικούς της ελληνικής και ευρωπαϊκής μπαρόκ σκηνής».

Οι συναυλίες αναλυτικά

Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2020
BACH

Σίμος Παπάνας – μπαρόκ βιολί, Γεράσιμος Χοϊδάς – τσέμπαλο

Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ έγραψε τις 6 Σονάτες και Παρτίτες για βιολί σόλο στο Köthen το 1720, όπως ο ίδιος σημειώνει στην πρώτη σελίδα του χειρόγραφου των έργων. Η συναυλία ξεκινά με τη 2η Παρτίτα, σε ρε ελάσσονα, που περιέχει τη διάσημη Ciaccona, κομμάτι εξαιρετικών τεχνικών κι εκφραστικών απαιτήσεων που σημαδεύει την ιστορία του βιολιού. Στο υπόλοιπο πρόγραμμα, οι δύο μουσικοί θα ερμηνεύσουν δύο από τις 6 Σονάτες για βιολί και τσέμπαλο obbligato, που έγραψε ο Μπαχ την ίδια περίοδο με τα έργα για σόλο βιολί στο Köthen, καθώς και τη Σονάτα για βιολί και τσέμπαλο obbligato σε σολ ελάσσονα του Καρλ Φίλιπ Εμάνουελ Μπαχ.

Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2020
BEETHOVEN

Zefira Valova – μπαρόκ βιολί, Σίμος Παπάνας – μπαρόκ βιολί, David Bogorad – μπαρόκ βιόλα, Δήμος Γκουνταρούλης – μπαρόκ τσέλο, Αλέξης Καραϊσκάκης – μπαρόκ τσέλο, Vasily Ilisavsky – φορτεπιάνο

Ιδιαίτερα πρωτότυπη συναυλία, με εκπληκτικά έργα μουσικής δωματίου του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν σε όργανα εποχής και με ιστορικά τεκμηριωμένη ερμηνεία, καθώς και με τη σπάνια, στις αίθουσές μας, παρουσία του φορτεπιάνο. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τη διάσημη Σονάτα «Τρικυμία» για φορτεπιάνο σόλο, το γνωστό Τρίο «Φάντασμα» για βιολί, βιολοντσέλο και φορτεπιάνο και, σε πρώτη ελληνική εκτέλεση, τη σπάνια και επικυρωμένη από τον Μπετόβεν μεταγραφή για κουιντέτο εγχόρδων της διάσημης Σονάτας «Kreutzer».
Με αυτή τη συναυλία, ξεκινά μια πρώτη συνεργασία με το Φεστιβάλ Μπαρόκ Τεχνών της Σόφιας, με τη συμμετοχή δύο εξαιρετικών μουσικών, της Βουλγάρας βιολονίστριας και καλλιτεχνικής διευθύντριας του φεστιβάλ Zefira Valova και του Ρώσου φορτεπιανίστα Vasily Ilisavsky. Η συναυλία, με τους ίδιους συντελεστές, θα επαναληφθεί στο φεστιβάλ της Σόφιας στις 9 Νοεμβρίου.

Παρασκευή 20 Νοεμβρίου
BACH – TELEMANN

Δημήτρης Κούντουρας – μπαρόκ φλάουτο, Φανή Βοβώνη – μπαρόκ βιολί, Ιάσων Ιωάννου – μπαρόκ τσέλο, Πάνος Ηλιόπουλος – τσέμπαλο

Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ έγραψε τις 6 Σονάτες και Παρτίτες για βιολί σόλο στο Köthen το 1720, όπως ο ίδιος σημειώνει στην πρώτη σελίδα του χειρόγραφου των έργων. Η συναυλία ξεκινά με την 1η Σονάτα, σε σολ ελάσσονα. Στο υπόλοιπο πρόγραμμα, οι τέσσερις μουσικοί παρουσιάζουν Τρίο Σονάτες για βιολί, φλάουτο και μπάσο κοντίνουο του Μπαχ και του Γκέοργκ Φίλιπ Τέλεμαν – το απόγειο και το τέλος του γερμανικού μπαρόκ. Η τρίο σονάτα, με δύο σόλο φωνές και ένα μπάσο κοντίνουο, υπήρξε μία από τις βασικές φόρμες μουσικής δωματίου της εποχής, στην οποία οι συνθέτες έδειχναν τις πιο ιδιαίτερες ηχοχρωματικές ποιότητες των οργάνων ενώ ταυτόχρονα ξεδίπλωναν τον λυρισμό και τη δεξιοτεχνία τους στον υπέρτατο βαθμό.

Καλλιτεχνική επιμέλεια Δήμος Γκουνταρούλης