Φεστιβάλ Αθηνών 2011: Αφιέρωμα στον Μάλερ από την Ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου στο Ηρώδειο

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θάνατο του Γκούσταβ Μάλερ και το Φεστιβάλ Αθηνών …

τιμά τη μνήμη του σπουδαίου αυστριακού συνθέτη, που με το έργο του σηματοδότησε το πέρασμα από το ρομαντισμό στον μοντερνισμό. Το αφιέρωμα ξεκινά με τη συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Σκάλας του Μιλάνου που επιστρέφει στο Ηρώδειο, αυτή τη φορά υπό τη μπακέτα του Ρώσου αρχιμουσικού Σεμιόν Μπίτσκοφ.

Στο πρώτο μέρος, η ορχήστρα ερμηνεύει το δημοφιλές, ρομαντικό και δεξιοτεχνικό Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα αρ. 1 σε σολ ελάσσονα του Μαξ Μπρουχ με σολίστ τον βραβευμένο με Γκράμι αμερικανό Τζόσουα Μπελ. Το Κοντσέρτο, αφιερωμένο στον διασημότερο βιολιστή της εποχής Γιόζεφ Γιόαχιμ, ολοκληρώθηκε το 1868 στη Βρέμη και πρωτοπαίχτηκε στην Κολωνία την ίδια χρονιά. Η μεγάλη ικανότητα του Μπρουχ στη σύνθεση ενός βιολιστικού έργου, μάλιστα χωρίς ο ίδιος να είναι ερμηνευτής εγχόρδου, εξασφάλισαν στο έργο μόνιμη θέση στο ρεπερτόριο από την πρεμιέρα του μέχρι και σήμερα.

Ακολουθεί η Συμφωνία αρ. 6 σε λα ελάσσονα, γνωστή και ως «Τραγική», που ο Γκούσταβ Μάλερ συνέθεσε το 1903 -1904 και διηύθυνε ο ίδιος στην πρώτη της εκτέλεση στο Έσσεν, τον Μάιο του 1906. Το τραγικό, σχεδόν μηδενιστικό φινάλε της Συμφωνίας έχει θεωρηθεί ως απροσδόκητο, καθώς ο Μάλερ συνέθεσε το έργο σε μία φαινομενικά χαρούμενη στιγμή της ζωής του: είχε παντρευτεί την Άλμα Σίντλερ και ενώ συνέθετε τη συμφωνία γεννήθηκε η δεύτερη κόρη του.

Εδώ και δύο δεκαετίες, ο Τζόσουα Μπελ γοητεύει τους ανά τον κόσμο ακροατές του με την απαράμιλλη δεξιοτεχνία του στο βιολί και τον σπάνιας ομορφιάς ήχο του. Έγινε γνωστός στις ΗΠΑ σε ηλικία 14 ετών, κάνοντας ένα σπουδαίο ορχηστρικό ντεμπούτο με την Ορχήστρα της Φιλαδέλφειας υπό τη διεύθυνση του Ρικάρντο Μούτι. Σήμερα κινείται εξίσου άνετα στο σολιστικό ρεπερτόριο, στη μουσική δωματίου και στην κορυφαία θέση της ορχήστρας. Οι συνεχείς αναζητήσεις και τα πολυποίκιλα μουσικά του ενδιαφέροντα τον έχουν οδηγήσει σε καινούριες κατευθύνσεις, χαρίζοντας του τον σπάνιο τίτλο του «σούπερ σταρ της κλασικής μουσικής». Παίζει με το Στραντιβάριους «Γκίμπσον πρώην Χούμπερμαν» του 1713 και χρησιμοποιεί ένα δοξάρι του τέλους του 18ου αιώνα, κατασκευασμένο από τον Φρανσουά Τουρτ.

Το πρόγραμμά του για το 2011 περιλαμβάνει συναυλίες με τη Βασιλική Ορχήστρα Concertgebouw του Άμστερνταμ στην Ολλανδία και την Ισπανία, περιοδεία στον Καναδά, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Το 2009, τιμήθηκε από τον οργανισμό Education Through Music (Εκπαίδευση μέσω της μουσικής) για την αφοσίωση που δείχνει στη μουσική εκπαίδευση, μοιράζοντας την αγάπη του για την κλασική μουσική με παιδιά που έχουν λιγότερες ευκαιρίες.

Η Φιλαρμονική της Σκάλας του Μιλάνου είναι ένας ανεξάρτητος οργανισμός, ο οποίος ιδρύθηκε το 1982 από τον Κλαούντιο Αμπάντο με τους μουσικούς της Όπερας της Σκάλας και είχε ως στόχο την ανάπτυξη ενός συμφωνικού ρεπερτορίου που θα έδινε μια νέα διάσταση στη σπουδαία οπερατική παράδοση της Σκάλας του Μιλάνου.

Από το ξεκίνημά της, κατάφερε να εδραιώσει στενές σχέσεις με κάποιους από τους σημαντικότερους μαέστρους της διεθνούς σκηνής: Κ.Μ. Τζουλίνι, Ζ. Πρετρ, Λ. Μάαζελ και Β. Ζάβαλις. Ο Ρικάρντο Μούτι ανέλαβε το ρόλο του αρχιμουσικού από το 1987 έως το 2005, συμβάλλοντας σημαντικά στην καλλιτεχνική ανάπτυξή της. Άλλοι σπουδαίοι μαέστροι που έχουν συνεργαστεί με την Ορχήστρα είναι οι: Λ. Μπέρνσταϊν, Σ. Μπίσκοφ, Μ.-Β. Τσουνγκ, Τζ. Κόνλον, Γκ. Ντουνταμέλ, Τζιουζέπε Σινόπολι κ.ά. Από το 2006 κι έπειτα, συνεργάζεται τακτικά με τους Ντ. Μπάρενμποϊμ, Ντ. Γκάττι και Ρ. Σαϊγύ. Την περίοδο 2011-12, ο Μπάρενμποϊμ θα διευθύνει δύο συναυλίες στη Σκάλα και θα ταξιδέψει με την Ορχήστρα στο Παρίσι, στο Βερολίνο και στη Φρανκφούρτη.

Η Φιλαρμονική, εκτός από τις συναυλίες που δίνει στη Σκάλα, περιοδεύει πολύ συχνά. Έχει παίξει σε όλες τις πρωτεύουσες της Ασίας και της Ευρώπης υπό τη διεύθυνση του Ρικάρντο Μούτι. Δραστηριοποιείται σε διάφορα προγράμματα για την προώθηση της μουσικής στους νέους και πραγματοποιεί ανοιχτές πρόβες των συναυλιών της ειδικά για τα σχολεία. Έχει στο ενεργητικό της πολλές και σπουδαίες ηχογραφήσεις.

Ο Σεμιόν Μπίτσκοφ έχει διευθύνει τις σημαντικότερες ορχήστρες του κόσμου. Κρατώντας μια ισορροπία μεταξύ οπερατικού και συμφωνικού ρεπερτορίου, διατηρεί μακροχρόνιες και δημιουργικές σχέσεις με κορυφαίες ορχήστρες, οπερατικές σκηνές και φεστιβάλ, ανά τον κόσμο. Σπούδασε με τον θρυλικό παιδαγωγό Ίλυα Μουσίν. Το χαρακτηριστικό του Μπίτσκοφ είναι το εύρος της ματιάς του, η καθαρότητα της ερμηνείας του και η πλούσια ομορφιά του ήχου του.

Η ηχογράφηση του Λόενγκριν του Βάγκνερ, που χαρακτηρίστηκε «Δίσκος της Χρονιάς 2010» από το περιοδικό BBC Music Magazine, πραγματοποιήθηκε ύστερα από παραστάσεις στην Όπερα της Βιέννης και κοντσερτάντε παρουσιάσεις στην Κολωνία. Ύστερα από 13 χρόνια στη Συμφωνική της Ραδιοφωνίας της Κολωνίας, αυτή την περίοδο ο Μπίτσκοφ διευθύνει τη Φιλαρμονική της Σκάλας του Μιλάνου σε μια περιοδεία στην Ασία και την Ευρώπη, τη Βασιλική Ορχήστρα Concertgebouw του Άμστερνταμ σε διάφορα μέρη της Ευρώπης και τη Φιλαρμονική της Βιέννης στις ΗΠΑ.

Max Bruch          
Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα αρ. 1 σε σολ ελάσσονα, έργο 26
Σολίστ Joshua Bell βιολί

Gustav Mahler        
Συμφωνία αρ. 6 σε λα ελάσσονα