Σπόροι, χωράφια, ταινίες και οικολογία. Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τις αγροτικές περιοχές με τη βοήθεια της τεχνολογίας; Η έξυπνη γεωργία πρωταγωνιστεί στο υπαίθριο οικολογικό κινηματογραφικό φεστιβάλ Film Seed Festival στην Τήνο.
15-17 Οκτωβρίου στην Τήνο: Μπορεί η μικρής κλίμακας αγροτική πρακτική να επωφεληθεί από τη χρήση νέων τεχνολογιών, τακτικών κυκλικής οικονομίας και μεθόδων πολιτιστικής ενεργοποίησης της γης;
Επανορθώνοντας το παρόν, δημιουργούμε το μέλλον. Στο πλαίσιο του προγράμματος S+T+ARTS, μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Στέγη μαζί με την καλλιτεχνική ομάδα Hypercomf διερευνούν το πεδίο της έξυπνης γεωργίας και απαντούν στο πώς μπορούμε, μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας, να βελτιώσουμε αγροτικές περιοχές και να τις καταστήσουμε πρότυπα βιωσιμότητας και ευημερίας.
H προετοιμασία του φεστιβάλ ξεκίνησε ουσιαστικά την άνοιξη του 2022 με τις προετοιμασίες καλλιέργειας φυστικιών Arachis Hypogea σε χωράφι ενός στρέμματος στην Τήνο. Η διαδικασία ανάπτυξης της καλλιέργειας υποστηρίχθηκε από «έξυπνη» αγροτική τεχνολογία για την βέλτιστη διαχείριση του νερού – ενός σπάνιου και πολύτιμου πόρου του νησιού. Μετατρεπόμενη σε βιοντίζελ, η μισή συγκομιδή φιστικιών χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για το φεστιβάλ. Το άλλο μισό μαγειρεύεται για να παρέχει θρεπτικά σνακ για το κοινό.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μπορούμε να δημιουργήσουμε νέες, αδιαμεσολάβητες σχέσεις με τους τόπους όπου καλλιεργούνται τα αγαθά, μαζί με τις αγροτικές κοινότητες που τα παράγουν; H τεχνογνωσία του πρωτότυπου κινηματογραφικού φεστιβάλ είναι στη διάθεση κάθε καλλιεργητή που θα θελήσει να κάνει ένα τέτοιο φεστιβάλ στο χωράφι του, καθώς το Film Seed Festival επιθυμεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα για τις μικρές αγροτικές κοινότητες ώστε να δημιουργήσουν τις δικές τους στρατηγικές πολιτιστικής, οικολογικής και οικονομικής ανθεκτικότητας. Οι ταινίες του φεστιβάλ αντανακλούν τις προσωπικές ιστορίες ανθρώπων από μικρές αγροτικές κοινότητες και τις προκλήσεις τους – είτε αντιμετωπίζουν τον παραλογισμό της μαζικής αγροτικής οικονομίας (Λάχανα, Πατάτες και Άλλα Δαιμόνια του Șerban Georgescu, Ρουμανία), είτε επινοούν νέες «πατέντες» για να κάνουν τα προϊόντα τους πιο βιώσιμα (Σαλιγκάρια του Grzegorz Szczepaniak, Πολωνία), είτε διεκδικούν τη γη τους σε μετα-αποκαλυπτικές συνθήκες (Οι Μπάμπουσκες του Τσερνόμπιλ των Holly Morris και Anne Bogart, ΗΠΑ). Γιορτάζοντας την ανθεκτικότητα της φύσης και των μικρών αγροτικών κοινοτήτων (Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες της Μαριάννας Οικονόμου, Ελλάδα), οι προβολές αυτών των αφηγηματικών ντοκιμαντέρ πραγματοποιούνται στο ίδιο χωράφι όπου καλλιεργήθηκαν τα φιστίκια: ένα μικρό χωράφι που βρίσκεται ανάμεσα στην περιοχή Λιβάδι, κοντά στο χωριό Κώμη της Τήνου.
Κάθε μέρα κατά τη διάρκεια του τριήμερου φεστιβάλ από τις 17:30 το απόγευμα, το κοινό μπορεί να συζητήσει το εγχείρημα με τους Hypercomf, να δοκιμάσει σνακ με φυστίκι και να δει τις προβολές.
Το Film Seed Festival αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής φιλοξενίας S+T+ARTS σε ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και σε συνεργασία με την Agenso, μια καινοτόμο εταιρεία για τη γεωργία και το περιβάλλον και τον τεχνοβλαστό ACT4ENERGY του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σύλληψη/Επιμέλεια φεστιβάλ: Hypercomf
Συντονισμός Παραγωγής: Ελένη Μιχαηλίδη
Ανάθεση: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Σε συνεργασία με:
AGENSO – Agricultural and Environmental Solutions
ACT4ENERGY – Democritus University of Thrace Spin-off
Στο πλαίσιο: Περιφερειακών Κέντρων S+T+ARTS-Επιδιορθώνοντας το Παρόν. Μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Διαβάστε περισσότερα για τις ταινίες του φεστιβάλ
Λάχανα, Πατάτες και Άλλα Δαιμόνια (Ρουμανία 2016, 62’) του Șerban Georgescu
Σάββατο 15 Οκτωβρίου 2022 | 18:30
Στην τοπική αγορά του ρουμάνικου χωριού Lunguletu, 1.000 αγρότες με τα τρακτέρ τους κάθονται δίπλα σε 100.000 τόνους λάχανο περιμένοντας πελάτες. Στο τέλος της ημέρας, είτε πουλάνε τα προϊόντα τους για ελάχιστα χρήματα, είτε τα καταστρέφουν. Αναρωτώμενος πώς γίνεται ένας τόνος λάχανο να κοστίζει μόλις είκοσι ευρώ, ο Șerban Georgescu αποφασίζει να περάσει ένα χρόνο στο χωριό και να δουλέψει τη γη, για να δει πώς αυτοί οι άνθρωποι μπήκαν σε αυτό το αδιέξοδο και αν υπάρχει κάποια διέξοδος. Ο δήμαρχος και κάποιοι χωρικοί προτείνουν πιθανές λύσεις – μπορούν όμως οι αγρότες, που δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, να ξεπεράσουν την ισχυρή παρόρμηση του ανταγωνισμού και τους ενδοιασμούς τους; Μια ματιά της τρέχουσας πραγματικότητας της αγροτικής παραγωγής στην Ευρώπη, μέσα από την ιστορία ενός χωριού που κόλλησε ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν.
Σαλιγκάρια (Πολωνία 2015, 30’) του Grzegorz Szczepaniak
Σάββατο 15 Οκτωβρίου 2022 | 19:30
Ο Andrzej αποφασίζει να ανοίξει μια φάρμα σαλιγκαριών μαζί με το φίλο του. Παρά την έλλειψη εμπειρίας, πιστεύει ότι η επιχείρηση θα πετύχει. Θα χρειαστεί όμως να έρθει να τον σώσει ο Grzegorz Skalmowski, ο Πολωνός γκουρού “βασιλιάς των σαλιγκαριών”, που του δίνει πολύτιμες συμβουλές. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει τις προετοιμασίες για τα εγκαίνια της φάρμας, αλλά και τις συζητήσεις των δύο αντρών κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων στη δουλειά. Οι συνομιλίες τους για τη ζωή και το θάνατο, την αγάπη και τη φιλία, γίνονται η ουσία της ταινίας και το σαλιγκάρι εξελίσσεται σε σύμβολο της αναγέννησης και της αιώνιας ζωής.
Οι Μπάμπουσκες του Τσερνόμπιλ (ΗΠΑ 2015, 70’) των Holly Morris και Anne Bogart
Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2022 | 18:30
Στη ραδιενεργή “νεκρή ζώνη” που περιβάλλει τον αντιδραστήρα Νο. 4 του Τσερνόμπιλ, κατοικεί μια ατίθαση μικρή κοινότητα γυναικών. Συλλέγουν και καλλιεργούν τροφή στο χώμα που είναι από τα πιο τοξικά στη γη. Μοιράζονται αυτό το απίστευτα όμορφο αλλά θανατηφόρο τοπίο με μια ποικιλία επισκεπτών – επιστήμονες, στρατιώτες ακόμα και νέους που, αναζητώντας τη συγκίνηση, μπαίνουν κρυφά στη ραδιενεργή ζώνη για να ζήσουν φαντασιώσεις εμπνευσμένες από μετα-αποκαλυπτικά βιντεοπαιχνίδια. Γιατί αυτές οι γυναίκες αψήφησαν τις αρχές και έθεσαν σε κίνδυνο την υγεία τους, για να επιστρέψουν στα χωράφια τους μετά την καταστροφή; Η ιστορία τους δείχνει τη δύναμη της οικειότητας, τη θεραπευτική δυνατότητα της αυτοθέσμισης, και την υποκειμενική φύση του κινδύνου.
Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες (Ελλάδα 2019, 73’) της Μαριάννας Οικονόμου
Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2022 | 18:30
Ο Ηλιάς, ένα μικρό αγροτικό χωριό στο θεσσαλικό κάμπο, αργοπεθαίνει. Όμως δύο ξαδέρφια αποφασίζουν να συνεργαστούν με τις γιαγιάδες του χωριού για να καλλιεργήσουν τους σπόρους ντομάτας που διατηρούν εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Με λίγη βοήθεια από τη μουσική του Βάγκνερ – την οποία χρησιμοποιούν για να βοηθήσουν τις ντομάτες τους να μεγαλώσουν – η ομάδα καταφέρνει να εξάγει μικρά βάζα με συνταγές βιολογικής ντομάτας σε όλο τον κόσμο. Η ταινία ακολουθεί τους πρωταγωνιστές αυτής της απίθανης αποστολής, καθώς αγωνίζονται να επιβιώσουν και να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Μια χιουμοριστική και γλυκόπικρη ιστορία για τη δύναμη των ανθρώπινων σχέσεων, και τη σημασία της επανεφεύρεσης του εαυτού μας σε περιόδους κρίσης.
Λίγα λόγια για τη Hypercomf
Η Hypercomf είναι μια καλλιτεχνική ταυτότητα η οποία ιδρύθηκε αρχικά ως ένα εικονικό εταιρικό προφίλ στην Αθήνα το 2017. Έκτοτε παράγει καλλιτεχνικό έργο που ερευνά τη σχέση μεταξύ φύσης και πολιτισμού, εξημέρωσης, βιομηχανίας και επιστήμης. Η πρακτική της Hypercomf βασίζεται σε διεπιστημονικές συνεργασίες και μεθόδους παραγωγής οι οποίες συχνά σχεδιάζονται με σκοπό την συμπερίληψη της εκάστοτε τοπικής κοινότητας και βιοποικιλότητας στις διαδικασίες τους. Τα αποτελέσματα της πρακτικής αυτής περιλαμβάνουν ενεργοποιήσεις χώρων, έργα τέχνης πολυμέσων, δράσεις, εργαστήρια, και πρωτότυπα αντικείμενα βιώσιμου σχεδιασμού, δομημένα γύρω από δυναμικές αφηγήσεις που περιγράφονται μέσω οργανικών και ανόργανων πρωταγωνιστών.
H Hypercomf επί του παρόντος συμμετέχει στο πρόγραμμα S+T+ARTS residencies με την υποστήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Ως απάντηση στην Περιφερειακή Πρόκληση Smart Agriculture, έχει δημιουργήσει το Peanut Pod and Film Seed Festival, έναν βιώσιμο υπαίθριο κινηματογράφο στο νησί της Τήνου, που θα συνεχίσει να εξελίσσεται ως πρωτότυπο. Παράλληλα, συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Zero Waste Tilos» από την PCAI Polygreen Contemporary Art Initiative, διερευνώντας τις δυνατότητες της καλλιτεχνικής πρακτικής να συμβάλει στη δυναμική της κυκλικής διαχείρισης απορριμμάτων.
Πρόσφατα έργα περιλαμβάνουν το Benthic Terrazzo (2022), μια σειρά πρωτότυπων πλακιδίων δαπέδου terrazzo που ενσωματώνουν πλαστικά θαλάσσια απόβλητα, τη μικρού μήκους ταινία Fish kissed (2022) και το υποθαλάσσιο ντοκιμαντέρ Marine Caves and Benthic Terrazzo (2021), που είναι αποτελέσματα του ευρωπαϊκού προγράμματος φιλοξενίας Studiotopia σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και παρουσιάστηκαν στο Ars Electronica Festival 2022, στις ομαδικές εκθέσεις «Weather Engines» στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και «Colliding Epistemes» στο BOZAR, Βέλγιο, στο Laznia Centre for Contemporary Art, Πολωνία και στο Cluj Cultural Centre, Ρουμανία. Άλλα πρόσφατα έργα περιλαμβάνουν: Anthemis (2021-σε εξέλιξη), μια πλατφόρμα για παρατηρήσεις πολιτών που αφορούν το φυτικο οικοσυστημα της Σύρου, με τη μορφή ψηφιακού βοτανολόγιου και εργαλειοθήκης, διοργανώθηκε από το Archipelago Network και παρουσιάστηκε στο HKW Berlin στο πλαίσιο του «The Whole Life Congress, Archives & Imaginaries »(2022), Biosentinel services (2021), ένα πολύπλευρο αφιέρωμα στην ηλιακή μαγειρική και τη μαγιά Saccharomyces cerevisiae εμπνευσμένη από τα προγραμματισμένα διαστημικά της ταξίδια μέσω της επιστημονικής αποστολής Artemis της NASA, μέρος του «La Table et le Territoire» που διοργανώθηκε από το Tavros space, Αθήνα. Resonate (2021), μια μετεωρολογική ενεργοποίηση των παραδόσεων της υφαντικής και της μουσικής στο νησί της Τήνου που υποστηρίζεται από το Stavros Niarchos Foundation Public Humanities Initiative at Columbia University (2020-21) και το Polycelium (2021-σε εξέλιξη), ένα έργο που εξερευνά τις φυσικές και τυχαίες αφηγήσεις της εθνογραφίας πολλών ειδών στα αστικά οικοσυστήματα των μεγαλουπόλεων, που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Προγράμματος Visual Arts Residency στο Pioneer Works Cultural Center στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης (2019-20) . Η πρώτη έκδοση, το Polycelium.net επικεντρώθηκε στα περιστέρια, τα υπολείμματα φαγητού και τον χώρο των γραφείων και παρουσιάστηκε ως πειραματική οπτικοακουστική εγκατάσταση στην 7η Μπιενάλε της Αθήνας (2021).
Διαβάστε περισσότερα για το Film Seed Festival
Το πρώτο Φεστιβάλ Σπόρων Κινηματογράφου ξεκίνησε την άνοιξη του 2022, με την προετοιμασία του εδάφους και τη φύτευση φυστικιών Arachis Hypogea σε χωράφι ενός στρέμματος στην Τήνο. Η διαδικασία της καλλιέργειας παρακολουθούνταν μέσω μετεορολογικών αισθητήρων και αισθητήρων εδάφους που επέτρεψαν τη βέλτιστη διαχείριση της χρήσης του νερού – ενός σπάνιου και πολύτιμου πόρου του νησιού. Το ήμισυ της σοδειάς μετατράπηκε σε βιοντίζελ από φυστικέλαιο για την παραγωγή της απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας για τις προβολές του φεστιβάλ. Το υπόλοιπο μισό της συγκομιδής μαγειρεύεται με διάφορους τρόπους για να προσφέρει θρεπτικά σνακ στο κοινό. Αυτός ο πειραματικός, ανοιχτός κινηματογράφος που ενεργοποιείται με τη καλλιέργεια φιστικιών, λαμβάνει χώρα στο ίδιο το χωράφι που καλλιεργήθηκαν τα φιστίκια, ανάμεσα σε ένα μωσαϊκό καλλιεργήσιμων εκτάσεων στην περιοχή Λειβάδι κοντά στο χωριό Κώμη.
Το Film Seed Festival επιθυμεί να είναι ένα νομαδικό φεστιβάλ κινηματογράφου, που διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια σε διαφορετικές αγροτικές τοποθεσίες. Οι επόμενες επαναλήψεις του φεστιβάλ γίνονται δυνατές με τη χρήση μιας εργαλειοθήκης η οποία αποτελείται από το Peanut Pod, μια γλυπτική δομή που περιέχει έξυπνους αισθητήρες γεωργίας και έναν προβολέα ταινιών, την εφαρμογή οπτικοποίησης δεδομένων της Agenso, μια γεννήτρια βιοντίζελ και μια οθόνη προβολής μεγάλου μεγέθους. Αυτή η εργαλειοθήκη θα μοιραστεί με καλλιεργητές που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν το Film Seed Festival στο χωράφι τους. Εκτός αυτών η ανταλλαγή γνώσεων θα ενθαρρυνθεί επίσης με την παροχή πρόσθετης οργανωτικής και τεχνικής υποστήριξης.
Η καλλιέργεια που θα χρησιμοποιηθεί για την τροφοδοσία κάθε κινηματογραφικού φεστιβάλ επιλέγεται από τους αγρότες και μπορεί να είναι οποιαδήποτε από μια επιλογή βρώσιμων, ελαιουργικών καλλιεργειών (π.χ. φιστίκια, ηλίανθος, μουστάρδα, κάνναβη κ.λπ.), ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες κάθε αντίστοιχης τοποθεσίας – έδαφος, κλίμα, υδάτινα αποθέματα – και σύμφωνα με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές πρακτικές και γνώσεις καλλιέργειας. Η εναρκτήρια ομάδα του Film Seed Festival επέλεξε τα φιστίκια Arachis Hypogaea ως μια ιδιαίτερα παραγωγική, ανθεκτική και θρεπτική καλλιέργεια που παράγει εδώδιμους ξηρούς καρπούς, βούτυρα, λάδια, καθώς και βιοντίζελ – μια επιλογή εμπνευσμένη από τον πρώτο κινητήρα ντίζελ που σχεδιάστηκε να λειτουργει με φυστικέλαιο από τον Rudolf Diesel (1858-1913). Τα φιστίκια είναι κατάλληλη καλλιέργεια για τη συγκεκριμένη τοποθεσία, ευδοκιμούν σε ελαφρά χώματα και θερμά κλίματα ενώ είναι ανθεκτικά στους ισχυρούς ανέμους της περιοχής. Επιπλέον, γεμάτα με θρεπτική ενέργεια, τα φιστίκια συχνά προσφέρονται σε συγκεντρώσεις, συμβολίζοντας τη φιλοξενία και το μοίρασμα.
Η διαδικασία μετεστεροποίησης, με την οποία το φυτικό έλαιο μετατρέπεται σε βιοντίζελ, προτείνεται να πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με ένα πανεπιστημιακό εργαστήριο ή μηχανικό περιβάλλοντος για να αποδώσει βέλτιστα αποτελέσματα. Για την παραγωγή του βιοντίζελ που απαιτείται για την τροφοδοσία των προβολών του φεστιβάλ, το πρώτο Film Seed Festival συνεργάζεται με την Act4Energy, τεχνοβλαστό του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Τα υποπροϊόντα της διαδικασίας μεταποίησης και μετεστεροποίησης μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα μηδενικών αποβλήτων – για παράδειγμα τα απορρίμματα φύλλων που απομένουν μετά τη συγκομιδή για κομπόστ/βιοαέριο ή η μη τοξική γλυκερίνη, το υποπροϊόν της παραγωγής βιοντίζελ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή σαπουνιού.
Όλες οι ταινίες θα προβληθούν με υπότιτλους στα ελληνικά
Οι προβολές θα λάβουν χώρα σε υπαίθρια τοποθεσία.
Το έργο πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο του προγράμματος S+T+ARTS Regional Centers – Repairing the Present [Περιφερειακά Κέντρα S+T+ARTS – Επιδιορθώνοντας το Παρόν], μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.